چه کسانی نمی‌خواهند مردم محصولات کشاورزی ارزان خریداری کنند

یاسمن بلوردی
گروه اقتصادی:عرضه مستقیم محصولات کشاورزی از تولید تا مصرف علاوه بر سود رساندن به کشاورزان باعث می‌شود محصولات با قیمت مناسبتری دست مصرف کننده برسد اما شاهد هستیم که این طرح به طور ناقص در کشور اجرا می‌شود و این سوال را مطرح می‌سازد که چه کسانی از اجرای کامل این کار ممانعت می‌کنند؟
طرح عرضه مستقیم محصولات کشاورزی از تولید تا مصرف در سال ۱۳۹۶ به تصویب رسیده است و بر اساس قانون سازمان میادین موظف هستند ۲۵ درصد از غرفه‌ها را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند تا به این ترتیب محصولات تولیدی با حضور کمترین واسطه های و به طور مستقیم به دست مصرف کننده نهایی برسد. تا به این ترتیب علاوه بر اینکه سود بیشتری نصیب تولیدکننده و کشاورز می‌شود مصرف کننده نیز با قیمت مناسب تری به این محصولات دسترسی داشته باشد. با این وجود این طرح چندان در کشور اجرا نشده است و برخی فعالان معتقدند عمدتا به این دلیل است که سازمان میادین زیر بار این مساله نمی رود و علیرغم واگذاری غرفه های با قیمتهای نجومی به اتحادیه‌ها و تشکلها باز هم کارشکنی هایی انجام می دهد. از سوی دیگر برخی معتقدند به دلیل عدم نظارت دستگاه های نظارتی مربوط، این غرفه‌ها در اختیار دلالان قرار داده می شود نه خود تولیدکنندگان! برخی دیگر از فعالان نیز معتقدند که عرضه مستقیم محصولات از کشاورزی به مصرف کننده نهایی شدنی نیست و لااقل ۳ واسطه در این میان باید باشد تا محصولات کشاورزی به دست مصرف کنندگان برسد.
در راستای بررسی مسائل پیرامون عرضه مستقیم محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره مردم با تعدادی از فعالین صنعت کشاورزی گفت و گویی انجام داده‌ایم و نظرات آنها را جویا شده ایم.
آرش نبی زاده، مدیرعامل تعاونی های ماهیان سرد آبی کشور گفت: طرح عرضه مستقیم محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره مردم موجود است اما سازمان میادین از زیر آن در می‌رود!
نبی زاده، مدیرعامل تعاونی های ماهیان سرد آبی کشور: سازمان میادین موظف است سالانه ۲۵ درصد از غرفه‌ها را در اختیار تولیدکننده‌هایی قرار دهد که در قالب اتحادیه‌ها فعالیت دارند و زنجیره دارند، اما این کار را نمی‌کند! به عبارت دیگر سازمان میادین گردن کلفتی می‌کند و شهرداری حاضر نیست از غرفه‌های زیر مجموعه که سود اصلی در آن است بگذرد
نبی زاده افزود: سوال اینجا است که چیزی که طرحش موجود است و حتی دولت نحوه اجرای آن را اعلام کرده است چرا اجرا نمی شود!؟ در حالی که مصوبه هیات دولت دارد و از سال ۹۶ تا به حال بلاتکلیف مانده است.
*عرضه مستقیم محصولات از مزرعه تا سفره مردم عزم مسئولین را می‌طلبد
علیرضا الوندی، رئیس هیات مدیره سازمان مردم نهاد توسعه کشاورزی مردم گفت: عرضه مستقیم محصولات از مزرعه تا سفره مردم قطعا شدنی است و تنها باید عزمی در بین مسئولین ما به وجود بیاید که این اتفاق بیفتد. چون تفاوت قیمت محصول در جایی که برداشت می‌شود تا به دست مصرف کننده می‌رسد غیرمعقول است و عوامل و واسطه های زیادی در این وسط هستند.
الوندی افزود: درحقیقت عدم برنامه ریزی صحیح و بوجود آوردن زیرساخت مناسب برای اینکه خود کشاورز بتواند محصول را به بازار برساند توسط سیاست گذار بوده که باعث این مشکلات در کشور شده است. قطعا اگر سیاست گذار تولیدکننده را به صورت واقعی ترغیب کند که محصولش را به بازار برساند، زنجیره‌هایی مثل سازمان تعاون روستایی، سازمان میادین تره بار، شهرداری‌ها و بورس کشاورزی نیز می‌توانند موجب تغییر قیمت محصولات کشاورزی و ارزان شدن آن شوند.
وی ادامه داد: حداقل منفعت این کار این است که سود تولید کننده افزایش پیدا کند و محصول با کیفیت و با قیمت ارزانتری به دست مصرف کننده برسد. این در حالی است که محصول کشاورزی ۴ تا ۵ دست می چرخد تا به دست مصرف کننده نهایی برسد و به این ترتیب قیمت محصول تا ۱۰ برابر نسبت به آنچه از کشاورز خریداری می شود افزایش می یابد تا به دست مردم برسد.
*حضور دلالان در غرفه های سازمان میادین با پوشش اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها
الوندی خاطرنشان کرد: قانون واگذاری میدان میوه و تره بار کشور وجود دارد اما مثل بقیه قانون‌ها از این قانون نیز تنها یک سایه باقی مانده است؛ یعنی افراد مختلف از اتحادیه‌ها نامه می گیرند و غرفه‌ها را از اتحادیه‌ها خریداری می کنند! در حقیقت سیاست گذار و ناظر نظارتی نکرده است که خود اتحادیه‌ها این غرفه ها را گرفته‌اند یا دلالان!
وی افزود: متاسفانه ۹۰ درصد قضایا به این صورت است؛ یعنی دلالان محلی و کشوری غرفه‌ های مرغوب سازمان میادین را در استانها می گیرند و الان هر کدام از غرفه‌های سازمان میادین مثل یک مغازه عمل می‌کنند و تولیدکننده واقعی در آنها نیست!
الوندی با بیان اینکه عدم نظارتها باعث شده دلالها با ظاهر اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها بیاند در سازمان میادین قرار بگیرد، افزود: با توجه به مافیایی که در سازمان میادین میوه و تره بار وجود دارد، عده ای در آنجا رسوخ کرده اند و دلالان خود را به جای اتحادیه‌ها جا زده‌اند.
الوندی، رئیس هیات مدیره سازمان مردم نهاد توسعه کشاورزی مردم : دلالان محلی و کشوری غرفه‌ های مرغوب سازمان میادین را در استانها می گیرند و الان هر کدام از غرفه‌های سازمان میادین مثل یک مغازه عمل می‌کنند و تولیدکننده واقعی در آنها نیست
*عرضه مستقیم محصولات در کشورهای توسعه یافته چگونه است؟
مجتبی شادلو، عضو هیات مدیره اتحادیه باغداران ایران و مدیرعامل زنجیره سیب ایران اظهار داشت: عرضه مستقیم بار از تولید تا مصرف یک شعار آرمانی بوده و همه دوست دارند واسطه های غیرضروری کم شود اما قطعا باید برای این کار سیستم‌هایی باشد که بتواند زنجیره را کامل کنند.
شادلو افزود: در بحث تولید تصور کنید یک تولیدکننده در سیستان و بلوچستان باشد و بازار نقطه مقابلش آذربایجان غربی است. کشاورز چطور ممکن است ۲ هزار کیلومتر راه را طی کند، محصولش را مستقیما عرضه کند و مجددا برگردد به تولید خود ادامه دهد؟ در حالی که کشاورز باید در مزرعه باشد و تولید خود را مدیریت کند.
وی خاطرنشان کرد: در کشورهای توسعه یافته این بحثها را حل کرده اند؛ یعنی در قالب «سوپر سنتر سرویس‌هایی» که با مشارکت خود حلقه‌های موثر در تولید تشکیل شده مستقیما محصولات را به مردم عرضه می‌کنند.
*نوسان قیمت‌ها بر اساس سلیقه‌ها در ایران
مدیرعامل زنجیره سیب ایران اظهار داشت: اگرچه در کشور ما نیز کارهایی شده است اما هنوز به نتیجه عملیاتی و کاربردی موثر خود نرسیده است. به عنوان مثال ما ۲ سال پیش زنجیره سیب را در قالبی که خود تولیدکننده سهم اصلی این شرکت را داشته باشد، تشکیل دادیم، در کنار آن صادرکننده، سیستم ترانزیت و حمل و نقل ما، سردخانه‌ها و صنایع بسته بندی تبدیلی و تکمیلی نیز سهم‌های بعدی را داشته باشند؛ یعنی مجموعه‌های ضروری در این قصه باید مشارکت یکپارچه داشته باشند تا تمام حلقه‌های این زنجیره بتواند سهم خود را در تولید و همینطور پایین آوردن هزینه‌ها ایفا کنند تا به این ترتیب با مشارکت در این فعالیت در نهایت بتوانند سودی بهتری برای خودشان ایجاد کنند.
شادلو، عضو هیات مدیره اتحادیه باغداران ایران: در کشورهای توسعه یافته در قالب «سوپر سنتر سرویس‌هایی» که با مشارکت خود حلقه‌های موثر در تولید تشکیل شده مستقیما محصولات را به مردم عرضه می‌کنند
شادلو افزود: در واقع سیستم‌هایی که از مشارکت جمیع حلقه‌های موثر در این زنجیره با مشترک‌المنافع شدن شان ایجاد می‌شود و در نهایت با کم کردن حلقه‌های غیر ضروری یا دلالهایی که در کار مورد نیاز نیست، باعث می شود که بتوانیم هزینه‌ها را کم کنیم و در نهایت هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف کننده سود بهتری حاصل شود.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر زیرساختهای مورد نیاز از جمله بازار، میادین عمده فروشی و خرده فروشی، مغازه‌ها، سیستم‌های حمل و نقل و غیره آماده است و بازار هم با شرایط فعلی کار می‌کند اما مساله اینجا است که ساماندهی نمی‌شود و هرکدام بر حسب سلیقه خود برای افزایش قیمت، هزینه حمل و غیره تصمیم گیری می‌کند و در نهایت اجازه نمی دهند که ما بدانیم قیمت فلان کالا چقدر باید باشد و عرضه شود. به همین دلیل همه همیشه نگران نوسان قیمتها بر اساس سلیقه‌ها هستند.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از بازار،شادلو در پایان با تاکید بر اینکه به سرانجام رسیدن طرح عرضه مستقیم محصولات کشاورزی آرزوی همه ما است، گفت: اما اگر صرفا فکر کنیم تولیدکننده می‌تواند عرضه کننده هم باشد این کار شدنی نیست.