گزارش//

هوای پاک موضوعی محیط زیستی یا مطالبه عمومی

گروه گزارش:این روزها مساله آلودگی هوا، تنها یک پدیده محیط زیستی نیست بلکه موضوع مهمی است که زندگی بیشتر افراد جامعه را تحت تاثیر خود قرار داده و از یک درخواست فردی به مطالبه عمومی تبدیل شده است.
بحث آلودگی هوا در بین مردم این روزها بیشتر از هر زمان دیگری مطرح می‌شود و برخی شهروندان که نارسایی قلبی و تنفسی دارند کمتر از محیط خانه خارج می‌شوند و برخی دیگر که ناچار به ترک خانه هستند در طول این ایام تنگی نفس و سر درد دارند و احتمال دارد در آینده با بیماری‌های مختلفی نیز روبرو شوند.
آلودگی‌ها که از حد مجاز فراتر می‌رود، در اولین اقدام مدارس و به دنبال آن برخی صنایع آلاینده تعطیل می‌شود که ماحصل آن وارد شدن زیان‌های جبران ناپذیری به اقتصاد جامعه و مقوله تعلیم و تربیت و آموزش نسل آینده است.
موضوع آلودگی هوا در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه متفاوت است، اگر در کشورهای صنعتی آلودگی هوا ناشی از فعالیت صنایع بزرگ است و راهکارهای صنعتی و علمی برای مقابله آن اندیشیده می‌شود اما در کشورهای توسعه نیافته ناشی از فرسودگی ناوگان حمل و نقل و فعالیت واحدهای آلاینده است که متاسفانه راهکاری هم برای کاهش آن وجود ندارد.در کشور ما هم آلودگی هوا در شهرهای مختلف بویژه شهرهای صنعتی وجود دارد و تعداد روزهایی که هوای پاک ثبت می‌شود در سال‌های اخیر به شدت در حال کاهش است و این وضعیت هر سال در مقایسه با سال قبل شدت بیشتری به خود می‌گیرد.در کنار آلودگی هوا، پدیده دیگری به نام ریزگردها نیز وجود دارد که این مساله با توجه به اینکه بیشتر منشا خارجی دارد و مقابله با آن هماهنگی و همراهی چندین کشور منطقه را می‌طلبد، از حوصله بحث ما خارج است و آنچه در این مطلب از آلودگی هوا مطرح می‌شود، آلودگی ناشی از فعالیت‌های انسانی است.به مناسبت هفته هوای پاک، برای پیگیری و بحث روی مقوله هوای پاک و راهکارها برای مقابله با آلودگی هوا، میزگردی با حضور »سعید شهند« مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی و »فاروق سلیمانی« سرپرست اداره حفاظت محیط زیست مهاباد، »خشایار صنعتی« معاون توسعه و برنامه ریزی فرمانداری مهاباد، »دیاکو توتونچی« فعال اجتماعی و عضو انجمن‌های زیست محیطی مهاباد و »کمال خضری«کارشناس خدمات شهری شهرداری مهاباد برگزار شد.در این میزگرد حاضران بر این امر تاکید کردند که مقابله با پدیده آلودگی هوا، تنها از عهده یک ارگان یا نهاد خاص بر نمی‌آید بلکه باید تمام اقشار مختلف جامعه خود را در این خصوص مسوول بدانند و توسعه و ترویج حمل و نقل عمومی در کنار تقویت زیرساخت‌های آن، توجه بیشتر به فضای سبز و احداث پارک‌ها و کمربند سبز در حاشیه شهرها و توجه بیشتر رسانه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد برای ترویج و نهادینه کردن فرهنگ مقابله با آلودگی هوا در بین مردم از جمله مهمترین راهکارها برای مقابله با آن است.
* در آذربایجان‌غربی آلودگی هوا را چگونه اندازه گیری می‌کنید؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: هم اکنون ۱۰ ایستگاه سنجش آنلاین آلودگی هوا شهرستان‌های مختلف استان وجود دارد که مجوز نصب ۲ مرکز دیگر نیز اخذ شده تا این تعداد به ۱۲ مرکز برسد.
سعید شهند اظهار کرد: از این تعداد ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا، ۶ ایستگاه در شهر ارومیه قرار دارد و در شهرهای خوی، سلماس، بوکان و سردشت نیز هر کدام یک ایستگاه نصب شده‌ است.وی افزود: مصوبه خرید و نصب ۲ دستگاه سنجش آنلاین آلودگی هوا دیگر برای نصب در شهرستان‌های اشنویه و تکاب نیز اخذ شده است و در آینده نیز این دستگاه در مهاباد نیز نصب خواهد شد.مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: این ایستگاه‌ها به صورت آنلاین آلودگی هوا را اندازه‌گیری کرده و داده‌ها برای تجزیه و تحلیل و سنجش آلودگی هوای شهرهای مختلف استان به اداره‌کل محیط زیست ارسال می‌شود.
* رسانه‌ها و سمن‌ها چه نقشی در تبیین برنامه‌های زیستی محیطی دارند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی در خصوص اطلاع رسانی در حوزه محیط زیست گفت: رسانه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد به عنوان ۲ یار محیط زیست نقش مهمی در تببین برنامه‌ها و نهادینه کردن فرهنگ زیست محیطی در جامعه ایفا می‌کنند.شهند، آموزش و ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست را یکی از مهمترین راهکارهای حفظ محیط زیست عنوان کرد و یادآور شد: هفته هوای پاک بهانه‌ای برای تغییر در رفتارهای زیان آور در حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلوده کردن منابع مختلف آب، خاک و هوا است.وی بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست یکی از دستگاه‌های مطالبه گر در حوزه هوای پاک است، اضافه کرد: در همین راستا تقویت سمن‌های حافظ محیط زیست می‌تواند کمک شایانی به پیشبرد اهداف سازمانی داشته باشد.
* استفاده از ظرفیت رسانه محلی در بخش هوای پاک مغفول مانده است
فعال اجتماعی و عضو انجمن‌های زیست محیطی مهاباد گفت: توجه به موضوع روز هوای پاک نباید تنها به مناسبت‌ها و روز ملی ختم شود بلکه نیاز است در طول سال فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی لازم در این خصوص انجام شود.دیاکو توتونچی با اشاره به وجود تالاب بین المللی در این شهرستان گفت: نگهداری و ادامه حیات این تالاب براثر استفاده بی روحیه از منابع معدنی و انفجارهای شدید در معادن اطراف آنها موجب شده زندگی بسیاری از موجودات و پرندگان داخل آن دچار تهدید شود و خطر از بین رفتن اکوسیستم و نابودی تالاب آثار مخرب دیگری بر محیط زیست وارد کند.این فعال زیست محیطی گفت: آگاه‌سازی و اطلاع رسانی در خصوص اهمیت حفظ محیط زیست موجب می‌شود نگاه شهروندان به این مقوله مهم ویژه‌تر باشد و در ادامه مطالبه‌گری آنان نیز برای حفظ آن افزایش یابد بر همین اساس از طرف انجمن‌های محیط زیستی آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی در دستور کار قرار دارد.
* در هفته هوای پاک چه برنامه هایی در آذربایجان غربی برگزار می‌شود؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: همزمان در هفته هوای پاک این اداره کل برنامه‌های متنوع و مختلفی در سطح استان برگزار می‌کند که از این برنامه‌ها می‌توان به همایش استانی هوای پاک، بازدید از مراکز معاینه فنی، دیدار با قضات دادگستری، برگزاری نشست کارگروه کاهش آلودگی هوا، نشست سلامت و هوای پاک، نشست با مراکز دانش بنیان، سخنرانی قبل از خطبه‌های نماز جمعه و برپایی میز خدمت در حاشیه برپایی نمازهای جمعه در مناطق مختلف استان اشاره کرد.شهند افزود: برگزاری میزگردها و نشست خبری با خبرنگاران و اصحاب رسانه و بازدید از ناوگان اتوبوسرانی و حمل و نقل عمومی از جمله برنامه‌های هفته هوای پاک است که در ارومیه مرکز استان و تمامی شهرستان‌های آذربایجان غربی برگزار می‌شود.وی با اشاره به روز شمار هفته پاک و نامگذاری با عناوین خاصی ایام این هفته تاکید کرد: روز شنبه ۲۴ دی‌ماه) روز هوای پاک، قانون و دستاوردها، یکشنبه ۲۵ دی‌ماه) روز هوای پاک، حمل و نقل عمومی، دوشنبه ۲۶ دی‌ماه) روز هوای پاک، سلامت و بهداشت عمومی و سه‌شنبه ۲۷ دی‌ماه) روز هوای پاک و نظام مدیریت سبز شهرداری‌ها نامگذاری شده است.مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی یادآور شد: روزهای چهارشنبه ۲۸ دی‌ماه) روز هوای پاک، تولید دانش بنیان و اشتغال سبز، پنج‌شنبه (۲۹ دی‌ماه) روز هوای پاک، مشارکت و مسوولیت اجتماعی و جمعه ۳۰ دی‌ماه) روز هوای پاک، آموزش، فرهنگ سازی و رسانه نامگذاری شده است.، مصاحبه مسوولان و کارشناسان با رسانه‌ها با موضع هوای پاک از دیگر برنامه‌های هفته هوای پاک است.
* علاوه بر محیط زیست چه نهادی متولی مقابله با آلودگی هوا است؟
سرپرست اداره حفاظت محیط زیست مهاباد گفت: کاهش آلودگی هوا تنها از عهده یک ارگان و سازمان خاص خارج است و باید این موضوع مهم به دغدغه عمومی تبدیل شود.سلیمانی افزود: طبق قانون دستگاه‌های مختلفی علاوه بر محیط زیست در زمینه کاهش آلودگی هوا نقش دارند ولی لازم است تمام اقشار جامعه نسبت به اهمیت هوای پاک احساس مسوولیت کنند.معاون توسعه و برنامه ریزی فرمانداری مهاباد نیز در این ارتباط گفت: حفظ منابع و منافع زیست محیطی به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی باید به یک خواسته عمومی و مطالبه شهروندان تبدیل شود، در حالیکه این مهم تنها در قالب بخشنامه و دستورالعمل‌های قانونی باقی مانده است.صنعتی اضافه کرد: بسیاری از آسیب‌ها و معضلات اجتماعی که به یک خواسته عمومی از طرف مردم تبدیل می‌شود دولت نیز بر روی آن تمرکز و برای رفع آن تصمیمات ویژه و اختصاصی خواهد گرفت.وی با بیان اینکه تاکنون حفظ محیط زیست و اهمیت به منابع طبیعی در منطقه ما به یک خواسته عمومی تبدیل نشده است، گفت: یکی از دلایل عمده و اصلی این مطلب نیز می‌تواند اشاره به منابع غنی طبیعی و سرمایه‌های خدادادی در کشور ما که از زمان‌های گذشته به وفور برای ما فراهم بود، باشد.معاون توسعه و برنامه ریزی فرمانداری مهاباد اضافه کرد: فرهنگ حفظ محیط زیست به ویژه جلوگیری از آلودگی هوا و آلایندگی در بین نیاکان و نسل‌های گذشته به علت ازدیاد و وسعت عظیم منابع طبیعی، نادیده گرفته و اکنون پس از سالیان متمادی نابودی این منابع همه ما و نسل‌های آتی را تهدید می‌کند.وی با بیان اینکه این نگرش در بین ما نیاز به تعییر دارد، گفت: در پی افزایش جمعیت و شهر نشینی و استفاده بی رویه از منابع طبیعی موجب شده ضمن مصرف بی رویه از منابع و سرچشمه‌های طبیعی در حاضر با کمبود و نابودی آنها در سایه بی توجهی و نبود فرهنگ مصرف صحیح و بهینه دست و پنجه نرم کنیم.صنعتی ادامه داد: در صورتی که حفظ منابع طبیعی تنها دغدغه نخبگان و تشکل‌های زیست محیطی نباشد و به یک خواسته عمومی تبدیل در سطح جامعه شود، دولت نیز آن را از قالب برنامه‌های روتین خارج و به عنوان یک امر مهم و خواسته عمومی آن را قبول و برای آن برنامه ریزی خواهد کرد.
بودجه محیط زیست نسبت به پارسال کاهش یافته است
فعال اجتماعی و عضو انجمن‌های زیست محیطی مهاباد هم گفت: بودجه بخش محیط زیست و حفظ منابع طبیعی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال جاری کمتر شده و همین امر نشان از بی توجهی دولت به این بخش مهم را دارد و خود جای نگرانی است.دیاکو توتونچی تاکید کرد: نگاه دولت به اهمیت حفظ محیط زیست و هوای پاک یک نگاه دغدغه مند نبوده و به رغم افزایش چند برابری بودجه برخی از ارگان‌های خاص، در بخش محیط زیست شاهد کاهش آن هستیم.
وی با اشاره به اینکه حفظ منابع طبیعی و کاهش آلایندگی در جامعه نیاز به تامین زیرساخت‌های لازم از طرف دولت را دارد، گفت: بیش از ۸۶ درصد بودجه سالانه شهرداری مهاباد که خود نسبت به مدت سال قبل افزایش ۲٫۵ برابری داشته، محقق شده ولی از این میزان سهم هوای پاک و حفظ محیط زیست نامشخص و یا بسیار ناچیز است.توتونچی همچنین اضافه کرد: بحث مدیریت شهری و سیستم ناوگان حمل و نقل عمومی شهرداری مهاباد هم یکی دیگر از عوامل آلایندگی محیط زیست و هوا است که نیاز به ارتقا و اجرای طرح‌های ترافیکی از جمله لاین‌های ویژه عبور دوچرخه دارد.
* زیرساخت‌های حفظ منابع طبیعی و زیست محیطی چگونه تقویت می‌شود؟
معاون توسعه و برنامه ریزی فرمانداری مهاباد گفت: زیر ساخت‌ها و امکانات نگهداری از منابع طبیعی و محیط زیست دچار مشکل بوده و وظیفه ذاتی برخی از دستگاه‌های متولی از جمله محیط زیست و ادارات منابع طبیعی توسط سایر سازمان و نهادها از جمله شهرداری انجام خواهد شد.خشایار صنعتی با بیان اینکه ناوگان حمل و نقل عمومی ما فرسوده و آلاینده است، اضافه کرد: اهدای تسهیلات ویژه و قابل استفاده به مالکان خودروهای فرسوده حمل و نقل عمومی از طرف دولت می‌تواند در کاهش سن ناوگان حمل و نقل و کاهش آلاینده از این محل مثمر ثمر واقع شود.وی با اشاره به شعار روز هوای پاک از طرف سازمان حفاظت محیط زیست تحت عنوان »تحقق هوای پاک، حقوق عامه، اراده ملی« گفت: با تعامل و همکاری مردم، انجمن‌ها به ویژه حمایت دولت در کنار فرهنگ‌سازی و تبدیل حفظ محیط زیست به یک خواسته عمومی، می‌توان در مقابل تهدیدهای موجود مقابله و به سمت حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از آلودگی هوا و عوارض ناشی از آن حرکت کرد.صنعتی ضمن انتقاد از نبود و وحدت رویه هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و انجمن های زیست محیطی افزود: بسیاری از مشکلات و آسیب‌های زیست محیطی به دلیل عدم تعامل و همکاری بین دستگاه و حتی انجمن‌های زیست محیطی بوجود آمده و صرف مقاومت و اصرار از طرف انجمن خاصی و با نگاه سلیقه‌ای و بدون در نظر گرفتن شرایط و کار کارشناسی نمی‌توان ما را بر کاهش معضلات زیست محیطی فایق کند.
عملکرد شهرداری در کاهش بار ترافیکی موفق بوده است
کارشناس خدمات شهری شهرداری مهاباد گفت: با توجه به شرایط و موقعیت جغرافیایی مهاباد و بافت شهری امکان استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس و مینی باس وجود ندارد و تردد این خودرو در معابر محدود شهری سخت و زمان بر است.کمال خضری اضافه کرد: اقدامات و خدمات شهرداری در کاهش بار ترافیکی از محل تکمیل پروژه‌های نیمه تمام مانند کمربندی داشامجید و همچنین کلنگ زنی طرح کمربندی تاج سد به منطقه آزادگان که تا پایان سال آماده بهره برداری خواهد بود، قابل دفاع است.وی با بیان اینکه کاهش ترافیک با کاهش آلودگی هوا رابطه مستقیم دارد، گفت: با اجرای طرح‌ها در حال اجرا ضمن کاهش بار ترافیکی سطح شهر بر کاهش آلایندگی نیز موثر خواهد بود.خضری یادآور شد: همچنین تمدید و صدور پروانه فعالیت در بخش تاکسیرانی مستلزم اخذ معاینه فنی در راستای کاهش آلایندگی و کمک به هوای پاک است که به صورت جدی از طرف شهرداری رصد خواهد شد.راه اندازی سازمان حمل و نقل هوای پاک و یا تشکیل دبیرخانه در این رابطه برای ایجاد طرح‌های ویژه شامل پیاده راه مطمئن و ایمن برای استفاده شهروندان، ایجاد لاین‌های دوچرخه و در مراحل بعدی راه اندازی مسیرهای قطار برقی در راستای کاهش خودرو محوری در سطح شهر است که علاوه بر رفع آلایندگی به کاهش ترافیک هسته مرکزی شهرها نیز کمک خواهد کرد.همانگونه که آلودگی هوا می‌تواند برای تمامی اقشار مختلف جامعه مضر باشد و هوای پاک هم برای همه مفید باشد، مقابله برای آلودگی هوا نیز باید به مقوله‌ای همه‌گیر تبدیل شود و هر فرد جامعه خود را در این خصوص مسوول بداند.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، از سال ۱۳۷۴ روز ۲۹ دی ماه به عنوان روز ملی هوای پاک و ۲۴ تا ۳۰ دی به نام هفته هوای پاک در ایران نامگذاری شده است؛ که شعار امسال این هفته »تحقق هوای پاک حقوق عامه، اراده ملی« است.