فرهنگ‌شناسی مردمی کلانشهر ارومیه
علی رزم‌آرای
شهر: در جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی یک شهر و منطقه اصل ماجرا از جایی آغاز می‌شود که مفهوم شهر شکل یافته و کارکردی تعیین می‌یابد. برای روشن شدن موضوع مثالی آورده می‌شود. تفاوت شهر و روستا در چیست؟ شهر را با خیابان می‌شناسد و محله، در شهر هویت جمعی و در اصطلاح جامعه‌شناسی اجتماع ارگانیک یا به پیوسته وجود دارد. اجتماع به‌هم‌پیوسته که در آن تقسیم کار وجود داشته و انسان‌ها به هم نیازمند هستند؛ نانوا، پزشک، معلم، کارگر، روزنامه‌نگار و… در واقع شهر کل به هم پیوسته‌ای است که اجزاء آن دارای هویت فردی بوده و فردیت دارند.منطقه شهری دارای مراکز قدرت سیاسی و اقتصادی است. بازار و مراکز داد و ستد رسمی و… محیط شهر محیط تعامل همگانی است و این تعامل در خیابان، پارک و حتی ادارات و… صورت می‌گیرد، در حالی که در روستا هیچ کدام از این مؤلفه‌ها به شکل مستقیم و ساختاری وجود ندارد.چفت و بست تعاملات شهری فرهنگ و زندگی اجتماعی است که در شکل کلان در فکر اجتماعی و جریان فرهنگی یک شهر نمایان می‌شود.
در این معنا فرهنگ مجموعه منسجمی است از ابزار، وسایل و اجناس مصرفی، منشورها و قوانین اساسی برای گروه‌های گوناگون اجتماعی اندیشه‌ها و پیشه‌ها باورها و آداب و رسوم.چه فرهنگ ساده باشد و چه فرهنگ پیچیده، در هر حال دستگاه کارکردی آن گسترده بوده و بخشی از آن مادی، بخشی از آن انسانی و بخشی از آن معنوی است؛ دستگاهی که بشر به کمک آن از عهده حل مشکلات مشخص و ویژه که سر راه او قرار دارد، برمی‌آید.
این مشکلات از این واقعیت ناشی می‌شود که بشر دارای بدنی است که تابع نیازهای طبیعی و جسمانی گوناگون است و در محیطی زندگی می‌کند که هم بهترین دوست اوست زیرا برای او زمینه‌های لازم برای انجام کارهای مختلف فراهم می‌آورد و هم دشمن خطرناک او، زیرا بسیاری از نیروهای مخاصم او را در خود احاطه کرده است. انسان به عنوان خالق فرهنگ علاقه ویژه و رابطه تنگاتنگی با مخلوق خود دارد، در واقع انسان فرهنگ را می‌آفریند و فرهنگ به او پروبال انسانی می‌بخشد و وجودش را پربار می‌کند و لذا انسان بدون فرهنگ موجودی ماقبل انسانی و از هر جهت فقیر، ناتوان و زمخت به شمار می‌آید و از این جهت است که می‌گویند انسان موجودی فرهنگی است، چون بدون فرهنگ، وجود انسانی بالفعل، حقیقی، متعالی و بالنده غیرقابل تصور است.(انسان اجتماع ساز)
چیستی فرهنگ: فرهنگ مجموعه‌ای ازباورها ارزش‌ها، سنت‌ها، نهادها، ساختارها، الگوها و نمادهایی است که بعضا ً ریشه در تاریخ جوامع داشته و به‌عنوان عاملی هویت‌بخش برای افراد جامعه به شمار می‌آید، به طوری که برای شناخت یک جامعه و افراد آن مطالعه فرهنگ امری ضروری است.از فرهنگ تعاریف مختلفی ارائه شده است اما آنچه در تعریف آن مهم است ارزش‌ها و باورها و نقشی هویت بخشی آن است و این نقش است که باعث شده هر فردی نسبت به فرهنگ خود نوعی غرور داشته و در مقابل تعرض به آن مقاومت کند.فرهنگ به رفتارهای انسان‌ها نسبت به جامعه خویش، سایر جوامع و افراد جهت می‌دهد و به نوعی تمام حوزه‌های زندگی انسان از جمله هنر، موسیقی، ادبیات و افکار عمومی با فرهنگ در تعاملی دوسویه بوده و بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند.
فرهنگ و تنوع فرهنگی در کلانشهر ارومیه
امروزه با کوتاه شدن فاصله کشورها و پیشرفت ارتباطات و افزایش اطلاعات، وجود فرهنگ‌های متنوع می‌تواند پیام‌آور گفت وگو و رشد صلح جهانی شود. تقویت»همبستگی«فرهنگی زبانی و مذهبی حفاظت و احترام به میراث سایر فرهنگ‌ها از دیگر تاثیرات آن است، به طوری که این مسئله سبب رشد اقتصادی، ارتقا و تربیت اجتماع و رشد فرهنگ تساهل و مدارا نسبت به تفاوت‌ها می‌شود.اگر با پیشرفت ارتباطات و به خصوص فضای سایبر شکل ارتباطات تغییر کرده اما این تغییرات بجای ایجاد یک جریان یک‌طرفه می‌تواند راهی برای آشتی و گفت وگوی فرهنگ‌ها باشد. دفاع و پاسداری از تفاوت‌ها و تنوعات و احترام به حقوق سایر فرهنگ‌ها موجب صلح جهانی و منشاء نوآوری و خلاقیت و احترام به منزلت انسان و آزادی‌های اساسی او می‌شود.
کلانشهر ارومیه هم به دلیل دارا بودن پیشینه و قدمت تاریخی و تمدن، دارای فرهنگ غنی تاریخی است. این غنای تاریخی توأمان با تنوع فرهنگی نیز درآمیخته است.
به نحوی که هر گوشه و هر دوره تاریخی در شهر ارومیه، از نظر حوادث و اتفاقات مختلف تاریخی، به حضور و حیات این فرهنگ‌های متنوع، ثبات بخشیده است.ارومیه در طول تاریخ مسکن و مبداء اقوام متعددی از ترک‌ها و در دوران متأخرتر کردها، آسوری‌ها، ارمنی‌ها، از تیره و طایفه‌های مختلف بوده است.
امروزه نیز ارومیه در سایه این تنوع فرهنگی و حیات مسالمت‌آمیز این فرهنگ‌ها با یکدیگر دارای پتانسیل عظیم گردشگری و فرهنگی است.حیات مسالمت‌آمیز فرهنگ‌ها در کنار هم در ارومیه، بر نحوه دیدگاه این فرهنگ‌ها نسبت به هم و سرنوشت هم و در کل سرنوشت نوع بشر در این منطقه، تاثیر عمیقی گذاشته و این فرهنگ‌ها را در حال تکمیل یکدیگر و تأثیر‌پذیری از هم شکل داده است. برای مثال یادگیری زبان ترکی آذری از طرف گروه‌های بزرگ اکراد و بلعکس.تنوع و کثرت فرهنگ‌ها در ارومیه فرصت مغتنمی است که موجب توسعه زودهنگام فرهنگی و اقتصادی آن شده و خواهد شد.
ادیان و مذاهب: اکثریت آذربایجانی‌های ارومیه شیعه مذهب هستند؛ ولی شماری از ترک‌زبانان اهل‌حق، حنفی و شافعی‌مذهب نیز در این شهر زندگی می‌کنند. کردهای ساکن ارومیه نیز سنی‌مذهب هستند. از نظر مذهبی مسیحیان ارومیه نیز به فرق مختلف تعلق دارند. این فرق از کاتولیک تا ارتودکس پروتستان، نسطوری تا گریگوری و… متفاوت هستند.ارومیه شهر فرهنگ‌ها و اجتماع فرهنگ‌های انسانی با تبار متفاوت و مسیر تاریخی گوناگون است.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۱۳ شهریور ۱۳۹۳ ساعت ۴:۱۲ ق.ظ
