شکوهی که در گذر تاریخ خاک می خورد لزوم مرمت کاخ موزه باغچه جوق ماکو

گروه گزارش: تنها کاخ موزه زیبای شمالغرب کشور که روزگاری شکوه و عظمتش زبان زد خاص و عام بود امروز در سایه بی توجهی مسئولان در وضع مناسبی قرار ندارد.
امروزه متاسفانه این اثر تاریخی به دلیل بی توجهی های مسئولان در خور شان یک اثر تاریخی نگهداری نمی شود هر چند وعده هایی برای مرمت آن امیدها را در دل علاقمندان به صیانت از این اثر تاریخی را قوت بخشیده است.
کاخ موزه باغچه جوق که مربوط به سردار ماکو در دوران قاجاریه و نمادی از حکومت قبایل است در حال ریزش دیوارها و اثرات هنری کار شده بر سقف و دیوار است در حالی که در کشورهایی چون ارمنستان و ترکیه از این چنین آثاری نهایت بهره‌ برداری را می ‌کنند.
این اثر یکی از زیباترین کاخ های ایران که عمری بیش از ??? سال دارد از یک ساختمان دو طبقه تشکیل شده در داخل محوطه باغی به مساحت ۱۱ هکتار قراردارد،معماری کاخ تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و غربی، به ویژه معماری روسیه اواخر سده نوزدهم است.
خانواده سردار ماکویی تا سال ???? در این کاخ زندگی می ‌کردند و پس از مرمت و بازسازی محوطه و ساختمان آن از سال ???? به منظور بازدید عموم افتتاح شد، این کاخ موزه در سال ???? در اختیار میراث فرهنگی کشور قرار گرفت.
روستای باغچه جوق (در زبان ارمنی یعنی ده) در فاصله شش کیلومتری شهر ماکو و حدود دو کیلومتری از سمت غرب جاده اصلی بازرگان قرار دارد، این روستا از غرب و جنوب به دامنه کوه چرکین و چشمه ‌ای به نام کلیسه منتهی می‌شود.
در بخش جنوب شرقی روستای باغچه جوق، ساختمان مجلل و تاریخی قصر باغچه جوق قرار دارد که مربوط به اواخر دوره قاجاریه است، بانی آن تیمور تیموری معروف به اقبال السلطنه ماکویی یکی از حکام مقتدر وقت و از سرداران مظفرالدین شاه است.
*اولین گرامافون ایران در کاخ موزه باغچه جوق جا خوش کرده است
این قصر به علت ویژگی‌های ممتاز معماری و هنری در سال ۱۳۵۳ توسط دولت خریداری شد و بعد از انجام تعمیرات ضروری و رفع خطر از آن به علت علاقه مردم منطقه و جاذبه‌های قوی فرهنگی با موافقت سازمان میراث فرهنگی و تهیه مقدمات لازم، برای بازدید عموم آماده شد و عنوان کاخ موزه باغچه جوق ماکو موردبهره برداری قرار گرفت.
گچبری ساختمان توسط اساتید ایرانی انجام گرفت و آئینه ‌کاری و گچبری ساختمان در سطح عالی است در بالای عمارت دور تا دور گلدان‌ها و مجسمه‌ها وجود دارد که اغلب جای گل و چراغ است.
پایه ستون‌ها و گلدان‌ها از سنگ خارا است و خوب حجاری شده است. اولین گرامافونی که به ایران وارد شده در این عمارت به چشم می‌خورد که طول بوق آن ۶۰ سانتیمتر و ارتفاع پایه ‌اش بیش از یک متر است.
پرده‌های زربفت، مبل‌های بی نظیر، تخت‌خواب‌های متعدد با تشک‌های پر قو، کاغذ دیواری‌ها و رنگ‌آمیزی سالن‌ها و نقاشی سقف اتاق‌ها، ظروف چینی اعلا و لوسترهای کریستال، فضای حیاط با گلکاری و درختان میوه و اشجار زینتی و حوض‌های وسیع بازدید کنندگان را به یاد کاخ‌های افسانه‌ای می‌اندازد.
بخشی از باغ در پیرامون کاخ اصلی دارای طرحی از پیش اندیشیده و تقریبا منظم و محصور است. این محوطه توسط نرده‌های چدنی زیبایی از سایر بخش‌های باغ جدا شده که تقریبا نقشی همچون اندرونی ایفا می‌کند. در بخش‌هایی از محوطه، آثاری از کف‌سازی سنگی باقی مانده است و در سمت غربی کاخ نیز نمای اصلی ساختمان حوض بیضی شکل دیده می‌شود.
نمای خارجی بنا با مجسمه‌های گچی که سردرها و نرده‌های گچی لبه بام را زینت داده‌اند، ساختمان سنگی یا آشپزخانه کاخ که با سنگ‌های صیقلی و تراش خورده ساخته شده است و استخر بزرگ باغ که جوی آبی از آن به قسمت‌های مختلف باغ جاری است از دیگر دیدنی‌های باغچه جوق به حساب می ‌آید.
*احیای باغچه جوق ماکو می تواند در توسعه گردشگری آذربایجان غربی موثر باشد
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی با بیان اینکه احیای این کاخ موزه می تواند در جذب و توسعه گردشگری منطقه موثر واقع شود اظهارداشت: کاخ موزه باغچه جوق به عنوان تنها کاخ موزه زیبای شمال غرب کشور از اهمیت طبیعی و تاریخی بالایی برخوردار است.
جلیل جباری در آیین امضای تفاهم نامه همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی و سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو در خصوص واگذاری اختیارات اجرایی کاخ موزه باغچه جوق افزود: مالکیت آثار تاریخی بر عهده اداره کل میراث فرهنگی استان بوده و منطقه آزاد تجاری ماکو طبق بند الف ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنجم توسعه با نظارت این اداره کل نسبت به مرمت و احیای کاخ موزه باغچه جوق در چارچوب ضوابط و مقررات سازمان میراث فرهنگی و پس از تائید شورای فنی این سازمان اقدام می کند.
وی با تاکید بر اینکه امضای تفاهم نامه همکاری میراث فرهنگی استان و منطقه آزاد تجاری ماکو به معنی کناره گیری این اداره کل ازنظارت، حفظ و نگهداری آثار تاریخی نیست عنوان کرد: بر اساس این تفاهم نامه منطقه آزاد تجاری ماکو ابتدا باید طرح های مرمتی و استحکام بخشی بناهای تاریخی را به این اداره کل ارائه کند تا پس از تائید شورای فنی، اقدام به شروع عملیات اجرایی کند.
جباری اضافه کرد: کلیه عملیاتی که به منظور حفظ و احیای آثار تاریخی توسط منطقه آزاد تجاری ماکو انجام خواهد شد بطور مداوم و مستمر تحت نظارت کارشناسان میراث فرهنگی این اداره کل بوده و نظارت عالیه بر این اقدامات توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان است.
*منطقه آزاد تجاری ماکو آماده مرمت و احیای آثار تاریخی ماکو است
مدیرعامل منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو نیز در این مراسم با ابراز خرسندی از همکاری میان دو طرف، اظهار داشت: حفاظت و حراست از میراث فرهنگی را وظیفه ای بر خود می دانیم و کمک به ساماندهی و مرمت آثار گرانبهای تاریخی شمال استان از اولویت های اصلی ما در توسعه گردشگری شهرستان ماکو است.
حسین فروزان در ادامه گفت: طی جلساتی که با کارشناسان میراث فرهنگی داشتیم مقرر شد مرمت و استحکام بخشی کاخ موزه باغچه جوق اولویت اصلی ما در راستای همکاری با میراث فرهنگی باشد.
وی ادامه داد: سازمان میراث فرهنگی مسئول و متولی اصلی میراث فرهنگی در کشور است بنابراین در پروژه مرمت کاخ موزه باغچه جوق و دیگر آثار تاریخی ماکو از تخصص، کمک های فنی و فکری کارشناسان میراث فرهنگی در این زمینه استفاده می شود.
مدیرعامل منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو یاد آور شد: در گام بعدی نیز در نظر داریم با همکاری میراث فرهنگی نسبت به مرمت و ساماندهی وضعیت دخمه سنگی فرهاد، ساختمان هلال احمر، عمارت کلاه فرنگی و ساختمان بانک ملی ماکو اقدام کنیم.
آثار تاریخی و طبیعی هر منطقه ای نشانی از هویت و فرهنگ مردمان آن دیار است باید منتظر ماند و دید آیا منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو می تواند در صیانت از این هویت و فرهنگ موفق عمل کند.