شرایط ویژه گمرکات آذربایجان غربی برای توسعه صادرات کالا و خدمات

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی –: سیمان، محصولات کشاورزی، آبمیوه، انگور، انواع لبنیات، سیب درختی، ماشین آلات سنگین و انواع سنگ از جمله کالاهای صادراتی با ارزش افزوده بالا آذربایجان غربی به شمار می روند
گمرکات استان آذربایجان غربی به عنوان دروازه اروپا از حساسترین و استراتژیک ترین گمرکات کشور محسوب می شوند
امروز بحث صادرات دیگر یک انتخاب برای دولت ها نیست بلکه یک الزام است تا بتوان جایگاه کشور را در دنیا حفظ کرد چرا که صادرات اشتغال برای جوانان در پی دارد.
باید رونق اقتصادی کشور در ۵ سال آینده به ۸ درصد برسد و در سال ۹۳ صادرات غیرنفتی رشد ۲۰ درصدی داشت که نتیجه زحمات صادر کنندگان بوده است اما در ۶ ماهه اول امسال متاسفانه با کاهش صادرات مواجه بوده‌ایم که ناشی از شرایط عمومی کشور به خاطر بلاتکلیفی‌ در طولانی شدن نتایج برجام و از طرف دیگر افت قیمت‌های جهانی و ناامنی‌هایی که در بازارهای هدف و همسایگان به وجود آمد، بوده است.
در سال ۲۰۱۴ صادرات کالا از ایران ۰٫۳۴ درصد از کل صادرات جهانی بوده که در بخش خدمات متأسفانه ۰٫۱۸ بوده است.
در برنامه‌های راهبردی به ویژه صدور کالا باید صادرات ۶۳ میلیارد دلاری سال ۹۳ را در سال ۱۴۰۴ با سند چشم‌انداز به ۱۹۰ میلیارد دلار رساند یعنی صادرات غیر نفتی در کالا و خدمات حداقل باید ۳ برابر شود.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تسهیل ورود موقت مواد اولیه و قطعات برای تولید کالاهای صادراتی از مواردی است که دولت باید برای توسعه بازارهای صادراتی در دستور کار قرار دهد، همچنین نرخ ترجیهی تسهیلات صادراتی که امید می رود هرچه زودتر به تصویب برسد.
در عین حال سپرده‌گذاری صندوق توسعه ملی در بانک‌ها برای ارائه تسهیلات به صادرکنندگان از دیگر مواردی است که در دستور کار است و اخیراً بانک توسعه صادرات و صنعت و معدن مقداری از این تسهیلات را دریافت کرده‌اند.
این در حالی است که شرایط استان آذربایجان‌غربی با توجه به کل کشور شرایط بسیار استثنایی و ویژه است چرا که گمرکات این استان به لحاظ قرار گرفتن در همسایگی با کشورهای ترکیه و جمهوری خود مختار نخجوان و همچنین کشور عراق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.پایانه‌های مرزی بستر توسعه اقتصادی و دستیابی به زمینه های توسعه پایدار از طریق جابجایی کالا و مسافران بین‌المللی محسوب شده و بهره برداری از طرحهای عمرانی در مبادی ورودی و خروجی در افزایش تعاملات با کشورهای همسایه، ایجاد اشتغال پایدار، رشد درآمدهای ارزی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی تاثیربسزایی دارد.
از سوی دیگر؛ گمرکات استان آذربایجان‌غربی به عنوان دروازه اروپا از حساسترین و استراتژیکترین گمرکات کشور محسوب می‌شوند.
ایجاد دو واحد سنگبری بزرگ مقیاس با فناوری بالا در استان و معرفی ۱۴ طرح دانش بنیان مورد حمایت سازمان گسترش و نوسازی صنایع به سرمایه گذاران با هدف تولید محصولات صادراتی با ارزش افزوده بالا از جمله استحصال نمک از دریاچه ارومیه، بتن سبک گازی از اقدامات سازمان صنعت ، معدن و تجارت آذربایجان غربی در راستای حمایت از صادرات کالاها و خدمات با ارزش افزوده بالاست.سیمان، محصولات کشاورزی، آبمیوه انگور، انواع لبنیات، سیب درختی، ماشین آلات سنگین و انواع سنگ از جمله کالاهای صادراتی با ارزش افزوده بالا آذربایجان غربی به شمار می‌روند.
سرمایه‌گذاری در صنایع صادراتی، وجود سنگهای معدنی بی نظیر در استان و امکان سرمایه گذاری مشترک با کشورهای همسایه از فرصتها و مزیتهای استان آذربایجان غربی است و لازم است برای بهره گیری از این ظرفیت ها توجه و برنامه ریزی های لازم صورت گیرد.
کارشناسان اقتصادی بر استحصال نمک از دریاچه تاکید دارند و معتقدند که در این زمینه مسئولین باید با سعه صدر بیشتر برخورد نمایند و باید در کنار احیای دریاچه به این امر نیز توجه شود چرا که اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی را در پی خواهد داشت و در این زمینه می توان از اطلاعات و دانش کارشناسان سازمان زمین شناسی و محققان دانشگاهی استفاده کرد.
فرصتهای سرمایه گذاری آذربایجان غربی در بخش های صنعت و معدن، کشاورزی، خدمات توریسم و امور زیربنایی باید به مخاطبان و سرمایه گذاران داخلی و خارجی شناسانده شود.
این در حالی است که به نظر می رسد که می‌توان با حذف قوانین دست و پاگیر تجاری زمینه بهبود وضعیت در حوزه تجارت خارجی کشور و استان آذربایجان غربی را فراهم کرد.
این در حالی است که سرمایه گذاری و لزوم تسهیل هر چه بیشتر فرایند تجارت به منظور مساعد نمودن فضای کسب و کار برای تجار و سرمایه گذاران داخلی و خارجی و انجام آسان امور تجارت، یکی از مهمترین نیازهای استان آذربایجان غربی به سمت توسعه و آبادانی در شرایط کنونی نامناسب اقتصادی کشور است.
با توجه به موقعیت ویژه استان آذربایجان‌غربی در منتهی الیه شمال غربی کشور و همسایگی با سه کشور ترکیه، آذربایجان و عراق با کیلومتر ها مرز مشترک و نیز وجود چندین شهرستان مرزی با جمعیتی قابل توجه علی الخصوص منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو جایگاه تعاونی های مرزنشینان استان آذربایجان غربی در کشور را از اهمیت ویژه ای برخوردار نموده است.
این در شرایطی است که تاسیس بازارچه های مرزی در راستای توسعه صادرات، حضور قدرتمند در بازارهای جدید منطقه و برای جلوگیری از قاچاق کالا در مناطق مرزی، بویژه در مناطق غرب و شمال غرب کشور بوده است ولی برخی از این بازارچه ها نه تنها به این اهداف دست نیافته اند بلکه با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند.
در شرایطی که ضرورت استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی مرزها امری بدیهی است راه اندازی و تقویت مناطق آزاد تجاری در شهرهای مرزی، ایجاد گمرک و بازارچه های مرزی در این مناطق نقشی حیاتی دارد.
بازارچه های مرزی پتانسیل های نهفته ای است که فعالیت آنها موجب اشتغال مرزنشینان کسب درآمد مشروع و فراهم شدن زمینه سرمایه گذاری در دیگر بخش های تجاری ، تولیدی و خدماتی می شود.