شاعر طبیعت قوینوندا در مسیر سنگلاخ

علی رزم آرای
گروه فرهنگی: نویسنده این نوشتار در قالب صفحه فرهنگی هماره در پی طرح نمودن منظومه فرهنگ مردمی و بومی منطقه آذربایجان¬غربی در ابعاد مختلف بوده است.
موسیقی عاشیقی، ادبیات شفاهی مردمان استان و ارومیه، بازی های بومی محلی، یاد گذاری از بزرگان ادبیات و زبان ترکی آذربایجان¬غربی، ارومیه قدیم و …. از جمله سرفصل¬های اصلی مطالب گوناگونی است ازنویسنده این نوشتار به قلم سپرده شده است.
در همین چهارچوب یاد کردن از شخصیت های اثرگذارادبی، هنری و نیز فرهنگی از جمله این موارد بوده است. در هفته جاری روز یک شنبه طی مراسمی یکی از این بزرگان مورد تجلیل و تقدیر مسئولین همیشه دیرمانده و مردم همیشه حاشیه نشین در موضوع فرهنگ و ادب قرار گرفت.
محمود صادقپور(شامی) در این مراسم که با ازدحام مردم ارومیه قریب به سه ساعت به طول انجامید با حال بسیار وخیم حاضر شد.
دوستان و همراهان و نیز هم نسلان او از شعرش، زندگیش، فکر و اندیشه¬اش و هم دغدغه هایش گفتند و در مقامش شعرها خوانند.
گرچه دیر و بسیار دیر اما مسئولین مثلاً فرهنگی مرکز استان و به اصطلاح نهادهای فرهنگی آن خودی نشان دادند تا شامی هم به فهرست تکالیف انجام شده آنان اضافه شود.شیرپنجه¬ها، صدری¬ها، بزرگ امین¬ها و… رفتند تا نامش در گوشه تذکره¬ها و فرهنگ¬ها خشک شود.هر چه هست برای یاد کردن این شاعر بزرگ هم شده نویسنده این نوشتار دست به تکرار می¬زند.نویسنده این نوشتار در نوشتاری تحت عنوان»هویت زنده فرهنگ مردمی زبان ترکی آذربایجانی« پیرامون حیات شاعر نامی استان محمود صادقپور (شامی) که خارج از کشور نیز دارای نام و آوازه است چنین به قلم سپرده بود:
»درارومیه و درچهارچوب فرهنگ و زبان ترکی آذری، بزرگان بسیاری بودند و هستند که در اشکال مختلف ادبی و صناعی، رویکردی عمیق و اصیل به ادبیات فلوکلوریک داشته‌اند. این رویکرد عمیق بیشتر با اتکا به محیط پیرامون و فرهنگ بومی که این بزرگان در آن نشو و نمو یافته‌اند، انجام شده است.یکی شناخته‌‌شده‌ترین این بزرگان در ارومیه، محمود صادقپور متخلص به شامی است.
او زاده روستا است. شامی در اشعار خود کاملاً به زبان روستایی درچهارچوب فلوکلوریک آن تسلط دارد. به گفته خود او درمقدمه کتاب طبیعت قوینوندا ( درآغوش طبیعت)، علاقه به ادبیات فلوکلوریک ترکی در سنین خردسالی و به تاثیر از لالایی‌های که می‌شنیده همچون شیر مادر در جان و پی او می‌نشسته و شکل می‌یافته است.«پیرامون زندگی شامی نیز چنین آورده بود:»او متولد سال ????۱۳۲۷ در روستای بارجوق از محال بکشلویی ارومیه است. سواد رسمی او از ششم ابتدایی فراتر نمی‌رود اما دامنه تحقیقات و فعالیت او در ادبیات فلوکلوریک، ذوقی سرشار و زلال را برای شامی برساخته است.
شامی در مقدمه فوق الذکر از زندگی خود، پیرامون این موضوع می‌گوید از زمانی که سیاه و سفید را شناختم و قلم به درستی در دستانم جاگیر شد، کار را از بایاتی‌ها و لالایی های که از مادرم شنیده و آموخته بودم آغاز کردم و گوشه گوشه روستا را می‌گشتم و پای صحبت پیرمردان و پیرزنان روستا می‌نشستم و هرچه را که از خزانه ارزشمند ادبیات فلوکلوریک در ذهن و جان آنان باقی مانده بود را می‌شنیدم و ضبط و ثبت می‌کردم.شامی سنین کودکی و جوانی خود را درفضای طبیعی و محیط روستا گذر‌انده و از نظر ابعاد پیرامونی طبیعت را درونی اشعار خود کرده است به نحوی که طبیعت با همه گستره متنوع خود از کوه‌های بلندِ عقاب آشیان تا آب‌های جاری بهشت‌سان در دامان طبیعت و چشمه ساران همیشه جوشان و…در آثار او حضور دائمی دارد.»پیرامون شعر و اندیشه شعری و نیز منظومه شعری او نیز چنین آورده بود:»او الهام و حکمت سینه را با گوشه‌ها و زوایای فرهنگ بومی و مردمی زبان ترکی آذربایجانی و طبیعت سرشار پیرامونی خود در می‌آمیزد و به ترکیبی زیبا و شکوه‌مند می‌رسد: دویوشلردن چیخمیش یارالی گونش آخیدیر چایلارا قیزیل قانینی استفاده مستقیم و یا غیرمستقیم از فولکلور و عناصر وابسته به آن نظیر ضرب‌المثل‌ها ( آتالارسؤزی) در شعر شامی فراوان دیده می‌شود. این استفاده از عناصر فولکلوریک به استفاده مضمونی و معناشناختی تا عنوان بندی شعر محدود نشده بلکه کشف زیباهای زبان مادری و گوشه های بدیع آن از طریق استفاده این عناصر فولکلوریک در زبان شعر نیز، جلوگاه دیگری از این استفاده مثبت است.منیم آتام ئولن زامان/یاتما اوغول دور دئیب دیر
»کوراوغلو« تک داغ باشین دا/سنگرینی قور دئیب دیر
و یا بیر مثل دئیب لرآتابابالار/اوچورار داغلاری ائل لر هجومی
آغیر قایا لاری یئردن قالدیرار/بولانیب کفله نن سئل لر هجومی
***
ایلان تک محتکر چالما ملتی/بیلمه سن دالینجا نظر اولارها
آماندیر ایاقدان سالما ملتی/یئدیگین آغزیندا زهر اولارها
زبان حماسی و گاهی آمیخته به طنز او سرشار از بدایع و ظرایف است. او به معنی تام زنده کننده ادبیات فلوکلوریک در بعد ادبی آن در منطقه ارومیه است.شامی از مفاهیم ملی و میهنی نیز بهره فراوان برده و این مفاهیم در آثار او نمود کامل دارند. وطن، طبیعت، اعتقادات مذهبی، فرهنگ زبان ترکی آذری از مهمترین موضوعاتی است که شامی در آثار خود بدان‌ها پرداخته است.
داغلارین اصلان بئجریب/گوزل شانین شهرتین وار
کؤرد،اسوری، ارمنی له/قیریلمایان وحدتین وار
یاشا- یاشا جوان اورمو
شعر توفنگیم یا تفنگ من نمونه و شاهدی تام است از پیوند حماسه و طبیعت در شعر شامی.
شعری در رسای مقاومت و آزادی.
***
قالدیریاتان لاری آغیر یوخودان/»شامی« یم باغریما باسارام سنی
اؤزوم آزادلیقا چاتا بیلمه سم/اوغلومون چیگنیندن آسارام سنی
و آثار او: از آثار او می‌توان به نمونه‌های طبیعتین قوینوندا (درآغوش طبیعت) ????۱۳۶۹، داشلی یول (سنگلاخ)???? ۱۳۸۴و آی دنیزه دوشنده ( انعکاس ماه در دریا) ودهه دفتر منتشر نشده دیگر اشاره کرد.تکرار مکرارات است که مسئولین محترم فرهنگ مدار استان و همه کسان پیرامون ایشان لااقل شما به بهانه نام و مسئولیت تان اقیانوس فرهنگ و ادب آذربایجان غربی را به سرنوشت دریاچه یاسی رنگ ارومیه دچار نسازید! والسلام.