تاثیر اجرای طرح شبنم در کاهش قاچاق کالا به آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: اجرای طرح شبنم تاثیر چشمگیری در کاهش قاچاق کالا داشته است و با اجرای این طرح میزان قاچاق مواد غذایی ۲۰ درصد، لوازم آرایشی و بهداشتی ۱۵ درصد البسه و پوشاک ۳۰ درصد، کیف و کفش ۲۵ درصد و کالاهای دخانی ۳۵ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است.
اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان به عنوان متولی اصلی بخش تجارت و شبکه توزیع کالا، برای مبارزه توزیع کالای قاچاق و جعلی اقدام به ایجاد سامانه شبکه نظارت مردمی شبنم کرده است.
تقویت امکان سیاست‌گذاری و کنترل دولت در بخش کالا و خدمات، تسهیل در اجرایی شدن سیاست‌های ویژه دولت در کنترل بازار و اطمینان مردم از نقش موثرتر دولت در حوزه کالاها و خدمات از اهداف کلی طرح است و افزایش امنیت و جلوگیری از توزیع کالای قاچاق و جلوگیری از تولید و توزیع کالای جعلی نیز برای این طرح بسیار مهم می‌باشد.
طرح شبنم که همان مخفف شبکه بازرسی و نظارت مردمی است به منظور تشخیص کالاهای قاچاق از کالاهای غیر قاچاق طراحی و برنامه_ریزی شده است.
یکی از اساسی‌ترین اهداف مورد نظر طرح شبنم افزایش تعداد بازرسین است. به عبارت دیگر در حال حاضر تعداد زیادی بازرس رسمی و افتخاری با سر زدن و بررسی کالاهای غیرمجاز و قاچاق تخلفات را ثبت نموده و در اختیار مراجع نظارتی و قضایی قرار می‌دهند. مشخص است که تعداد این بازرسان هرچه قدر هم که افزایش یابد با توجه به بودجه در دسترس از یک حد معینی فراتر نمی‌رود این در حالی است که شبکه توزیع کالا بسیار گسترده و زیاد است و بین این دو تناسب مطلوبی وجود ندارد؛ بنابراین در این طرح این امکان برای تک‌تک مردم فراهم شده است که بتوانند به عنوان بازرس عمل نمایند و در نتیجه گستره شبکه بازرسین از شبکه توزیع فراتر خواهد بود.
این در حالی است که معاون نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی چندی پیش گفته بود که این استان در اجرای طرح شبنم»ویژه مبارزه با کالای قاچاق«رتبه دوم کشوری را به خود اختصاص داده است.
طی سال گذشته ستاد اجرایی طرح استان با برگزاری ۲۰ جلسه کارگروه تامین و نصب و با بیش از ۱۶۰ مصوبه در اجرای مرحله اول و دوم یکی از استان‌های پیشتاز در کشور بوده و رتبه دوم کشوری را در امر مبارزه با کالای قاچاق کسب کرده است.
در طول اجرای طرح برای بیش از ۱۰ میلیون قلم کالای وارداتی و برای ۴ میلیون و ۴۷۰ هزار قلم کالا در سطح عرضه بارکد تخصیص و نصب شده است.
کلیه لوازم خانگی، انواع گوشی تلفن همراه انواع اسباب بازی، پوشاک، کیف و کفش، رایانه و کلیه قطعات آن، کلیه لوازم آرایشی و بهداشتی انواع لوازم ورزشی، انواع لوازم ساختمانی و انواع ساعت از کالاهای مشمول این طرح بودند.
براساس ارزیابی صورت گرفته از بازار استان اجرای طرح شبنم تاثیر چشمگیری در کاهش قاچاق کالا داشته است و با اجرای این طرح میزان قاچاق مواد غذایی ۲۰ درصد، لوازم آرایشی و بهداشتی ۱۵ درصد، البسه و پوشاک ۳۰ درصد، کیف و کفش ۲۵ درصد و کالاهای دخانی ۳۵ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است.
هدف از اجرای طرح شبنم شناسایی کالاهای قاچاق است؛ در این طرح کالاهای مجاز برچسب شبنم دریافت می‌کنند و کالاهایی که این برچسب را ندارند، قاچاق محسوب می‌شوند.
مصرف‌کنندگان باید به هنگام خرید و تحویل کالا، دقت لازم را به جهت نصب برچسب دوبعدی بنمایند، در غیر این صورت از خرید آن خودداری کنند.البته وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت تدبیر و امید از همان آغاز کار دولت یازدهم از اجرا نشدن طرح شبنم خبر داده بود و البته برخی از مسئولان این وزارت خانه و از جمله رییس شرکت انفورماتیک راهبر اعلام کردند که منظور وزیر توقف کامل آن نبوده است و توقف طرح شبنم مستلزم فرآیندی است که یا باید از طریق مصوبه‌ابطال می‌شد، یا جناب آقای نعمت‌زاده با استفاده از اختیاراتی که در کار گروه ستاد تدابیر ویژه اقتصادی دارند، دستور به توقف کامل آن می‌دادند.
هم‌اکنون تنها توقف اجرای طرح شبنم در مرحله‌ی ثبت سفارش واردات است و هم‌اکنون در مرحله‌ی ثبت سفارش الزامی به اخذ شبنم برای کالاهای وارداتی نیست و در حالی که این مسأله موجب شده که بعضی از افراد تصور کنند که طرح شبنم به طور کلی متوقف شده است.
در حال حاضر اجرای طرح شبنم در سطح عرضه انجام می‌شود و سازمان تعزیرات حکومتی همچنان با واحدها و صنوفی که کالاهایی فاقد برچسب شبنم عرضه می‌کنند برخورد قانونی می‌کند. طرح شبنم صرفاً در نقطه توزیع اجرا و کنترل می‌شود که این به معنای عدم توقف اجرای این طرح بزرگ است.
از همان ابتدا، اجرای طرح شبنم در نقطه توزیع کنترل می‌شد و بنا بر پیشنهاد رئیس کل گمرک قرار شد که اجرای کد شبنم در مرحله ثبت سفارش واردات انجام شود.
معمولاً در هر طرح بزرگی مشکلاتی وجود دارد و بروز این مشکلات به معنای آن نیست که آن طرح، طرح خوبی نبوده است و در طرح شبنم بیش از یک میلیارد و صد میلیون کد صادر شد و بایستی برای ارزیابی طرح بزرگ و ملی چون طرح شبنم به شاخص‌ها نگاه کنیم و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنیم.
این در حالی است که یکی از دلایل توقف طرح شبنم در کشور روانه شدن برچسب‌های شبنم به صورت فله‌ای در دست افراد مختلف بوده است و کل برچسب شبنمی که به عنوان برچسب‌های الصاق نشده روی کالا از طریق سازمان‌های نظارتی کشف شد؛ کمتر از ۶ صدم درصد است.