گروه خانواده و سلامت: با اينکه ويتامين آ جزو پرطرفدارترين مواد مغذي نيست اما نقش مهمي در سلامت از جمله در عملکرد سيستم ايمني بدن دارد. اين ويتامين اخيرا در درمان برخي بيماريهاي عفوني از جمله سرخک توجه بسياري را جلب کرده است اما پزشکان نسبت به برخي باورهاي اشتباه در مورد اين ماده مغذي هشدار ميدهند.
بنابر اعلام مرکز ملي بهداشت و سلامت بريتانيا، ويتامين آ نام گروهي از رتينوئيدهاست و مانند ويتامينهاي اي، دي و کا در چربي حل و در بافتها و کبد ذخيره ميشود.
«اشلي بوبريک»، متخصص تغذيه در مرکز پزشکي وکسنر دانشگاه ايالتي اوهايو ميگويد: ويتامين آ نقشهاي حياتي متعددي در بدن ما ايفا ميکند که از سطح سلولي شروع ميشود. بنابراين بايد به طور متعادل مصرف شود زيرا مصرف کم يا زياد آن خطر دارد.
دکتر »دانبي کيم«، استاديار دانشکده پزشکي راتگرز نيوجرسي نيز ميگويد که بدن نميتواند به تنهايي ويتامين آ توليد کند، بنابراين از طريق غذاهايي که ميخوريد آن را تامين ميکند.
بر اساس دادههاي مجموعهاي از مطالعات، وجود عناصرِ خاصي در رژيم غذايي ما ميتواند به طور قابل توجهي به داشتن يک سيستم ايمني قوي کمک کند.
تغذيه سالم يکي از ارکان مهم در سبک زندگي صحيح و اصولي است
تغذيه سالم يکي از ارکان مهم در سبک زندگي صحيح و اصولي است. اگرچه توجه به خواب کافي، ورزش، دوري از محيطهاي تنشزا و … نيز تأثير به سزايي در حفظ و تداوم سلامتي افراد ايفا ميکنند. ولي به دليل اهميت بالاي تغذيه اغلب آن را بر ديگر اصول مقدم ميدانند.
بسياري از اين مواد به طور هماهنگ براي تقويت توانايي بدن در مقاومت در برابر عفونتهايي مانند کوويد19 يا آنفلوآنزا نقش دارند.
تغذيه سالم مخصوصا با آغاز فصل سرما به افراد کمک ميکند تا در برابر بيماريهاي تنفسي مقاوم شوند و در صورت ابتلا نيز از عوارض شديد آنها در امان باشند.
به گفته متخصصان، پروتئين، ستون فقراتِ مکانيسم دفاعي بدن ماست زيرا آنتي بادي ها و ساير سلول هاي ايمني از اين ماده مغذي ضروري ساخته شدهاند. سعي کنيد در هر وعده غذايي از مواد خوراکي غني از پروتئين مانند تخم مرغ، ماهي، مرغ، گوشت، لبنيات و غذاهاي حاوي سويا استفاده کنيد. پروتئين با کيفيت بالا را ميتوان در ترکيب سبزيجات، غلات کامل، حبوبات، لوبيا، عدس و آجيل نيز يافت.
در همين حال، ويتامين سي هم يک تقويت کننده قوي سيستم ايمني است. ما هر روزه در مواد غذايي مانند مرکبات، گوجه فرنگي، فلفل، کلم بروکلي، کيوي و توت فرنگي آن را مصرف ميکنيم.
علاوه بر اينها متخصصان ميگويند ويتامين دي نيز توانايي محافظت در برابر عفونتهاي تنفسي از جمله ذاتالريه را دارد. علاوه بر نور خورشيد، ماهي قزل آلا و ساير ماهيهاي تيره گوشت اين ويتامين را تامين ميکنند. براي اين منظور شير و نوشيدنيهاي سويا غني شده با ويتامين دي را نيز در نظر بگيريد.
همچنين ويتامين آ، عملکرد يکي از مهمترين اندامهاي ايمني بدن يعني پوست را تقويت و تنظيم ميکند. اين شامل دستگاه گوارش و ريههاي ما نيز ميشود. وقتي به دنبال غذاهاي حاوي ويتامين آ هستيد به رنگهاي نارنجي روشن، قرمز و سبز توجه کنيد مانند سيب زميني شيرين، هويج، کلم پيچ، اسفناج، فلفل قرمز، زردآلو و تخم مرغ (زرده).
ويتامين آ چه تاثيري روي بدن ميگذارد؟
»توني يانگ«، استاد و معاون دکتراي سياست بهداشت و علوم جمعيت در دانشگاه جورج واشينگتن در اين باره ميگويد: ويتامين آ را يک چندکاره موفق در دنياي مواد مغذي در نظر بگيريد که براي چشم، پوست، سيستم ايمني و حتي رشد سلولها مفيد است اما افراط در مصرف آن مشکلاتي به بار ميآورد.
کيم به مهمترين نقشهاي ويتامين آ اشاره ميکند و ميگويد: ويتامين آ به سلامت بينايي بهخصوص در نور کم کمک ميکند و کمبود آن ميتواند باعث کوري شبانه شود و خطر از دست دادن بينايي را افزايش دهد.
ويتامين آ سيستم ايمني را تقويت ميکند. کيم ميگويد که اين ويتامين با تقويت گلبولهاي سفيد خون و محافظت از بدن در برابر عفونتها سيستم ايمني را بهبود ميبخشد. کيم با اشاره به تاثير ويتامين آ بر کاهش خطر ابتلا به سرطان ميگويد: برخي مطالعات نشان ميدهند ويتامين آ که از گياهان به دست ميآيد، خطر ابتلا به سرطان را کاهش ميدهد. البته دز بالاي اين ويتامين ممکن است مضر باشد، بهويژه براي سيگاريها.
به گفته کيم، ويتامين آ همچنين براي باروري و رشد و سلامت جنين ضروري است اما مصرف بيش از حد آن در دوران بارداري ممکن است مضر باشد. به گفته او، ويتامين آ موجب رشد و تقويت استخوانها و دندانها ميشود اما مصرف زياد آن ممکن است خطر شکستگي و پوکي استخوان را افزايش دهد.
ويتامين آ در بهبود سلامت پوست تاثير دارد. دکتر «ايفه رودني»، بنيانگذار و مدير کلينيک «پوست و زيبايي ابدي» نيز در اين رابطه ميگويد: ويتامين آ سلولهاي پوست را از عمق به سطح بهبود ميبخشد. برخي از محبوبترين محصولات مراقبت از پوست فرآيند رشد سلولهاي پوست را دگرگون و در نتيجه به رفع جوش، چين و چروکهاي سطحي و لکهاي پوستي کمک ميکنند.
ويتامين آ چه کارهايي نميکند؟
دکتر »توماس روسو«، رئيس بخش بيماريهاي عفوني دانشگاه بوفالو نيويورک به ياهولايف ميگويد: بيشترين سردرگمي در مورد ويتامين آ به بيماريهاي عفوني بهويژه سرخک برميگردد. ويتامين آ گاهي براي درمان سرخک فردي که قبلا مبتلا شده استفاده ميشود اما نميتواند مانند واکسن از بيماري جلوگيري کند.
تحليل علمي سال 2010 نشان داد که پس از مصرف ويتامين آ در شش آزمايش کنترلشده تصادفي، در مرگ و مير ناشي از سرخک هيچ »کاهش قابل توجهي« مشاهده نشد. اما وقتي متخصصان دزها را تفکيک کردند، دريافتند که مصرف دستکم دو دز ويتامين آ خطر مرگ ناشي از سرخک را 62 درصد کاهش ميدهد.
دکتر »ويليام شافنر«، متخصص بيماريهاي عفوني و استاد دانشکده پزشکي دانشگاه وندربيلت به نکته مهمي اشاره ميکند و ميگويد: مطالعات عمده درباره فوايد درمان سرخک بهويژه سرخک حاد در کشورهاي در حال توسعه انجام شده است و کودکان اين مناطق اغلب سوءتغذيه دارند و به طور کلي ويتامين آ کافي دريافت نميکنند. به گفته او، در اين موارد دزهاي خاص ويتامين آ که بلافاصله به کودکان مبتلا ميدهند، خطر عوارض سرخک مانند ذاتالريه و التهاب مغز (انسفاليت) را کاهش ميدهد.
چقدر ويتامين آ نياز داريم؟
به گزارش اينديپندنت، مرکز ملي بهداشت و سلامت ايالات متحده مقدار ويتامين آ لازم روزانه را به صورت معادلهاي فعاليت رتينول يا «آراِيئي» تعيين ميکند تا انواع مختلف ويتامين آ که بدن، آنها را به رتينول تبديل ميکند در نظر گرفته شوند. «آراِيئي» واحدي است که ميزان فعاليت ويتامين آ را در بدن اندازهگيري ميکند چراکه اشکال مختلف ويتامين آ مانند رتينول، بتاکاروتن و ساير کاروتنوئيدها، فعاليتهاي متفاوتي در بدن دارند.
توصيهها بسته به سن و جنسيت متفاوت است اما معمولا پيشنهاد ميشود که کودکان زير 13 سال بين 300 تا 600 ميکروگرم آراِيئي دريافت کنند و افراد بالاي 14 سال700 تا 900 ميکروگرم آراِيئي.
نگراني اصلي در مورد مصرف ويتامين آ اين است که برخلاف ويتامينهاي محلول در آب که اگر بيش از حد مصرف شوند از طريق ادرار دفع ميشوند، ويتامين آ اضافي در بدن ذخيره ميشود و با گذشت زمان به مسموميت منجر ميشود. اين مسموميت مجموعهاي از مشکلات سلامت از جمله مشکلات کبدي و آسيب به ساير اندامها را به همراه خواهد داشت.
بهترين منابع غذايي ويتامين آ کدامند؟
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از ايسنا،بوبريک ميگويد ويتامين آ در محصولات حيواني و گياهي وجود دارد. همچنين مسموميت ويتامين آ از طريق مواد غذايي بعيد به نظر ميرسد. اصليترين منابع ويتامين آ عبارتند از جگر، سيبزميني شيرين، تخممرغ، شير، ماست، کره، ماهيهاي چرب، سبزيجات برگدار تيره مانند اسفناج و کلمپيچ، هويج، کدو حلوايي، فلفل دلمهاي قرمز، هلو، زردآلو، طالبي، انبه، غلات غنيشده و برخي شيرهاي گياهي.