پروفسور دمیر گده‌به‌یلی ایله دانیشیق
دانیشیق آپاران: سعید عباسی
حاضیرلایان: حسین واحدی
آذربایجان جمهوریت‌ینین آدلیم شاعیر ایله یازیچی‌سی، پروفسور دمیر گده‌به‌یلی، اورمیه‌نین قوناق‌سئور خالقینین قوناغیدیرلار. بو، قانی‌ایستی، صمیمی و آلچاق کؤنول شخصیته صاحب اولان شاعر، “اورمیا آنلاین”ین مصاحبه اوچون، چاغیریشینی قبول ائتدی. سیماسیندان مهربانلیق، دوشونجه‌لریندن ایسه، دونیا دولو شعرلر له یارانیش گؤزلللیک‌لری دالغالانیر.
اورمیا آنلاین دا، صمیمی بیر اورتام دا (محیط/فضا)، قیساجا شعر ایله ادبیات‌دان دانیشماق اوچون، بو سئویملی قوناغین قوللوغونا چاتیریق. اوستادین ایش مشغولیتی چوخ اولسادا قانی ایستیلیک له بیزیم سؤز-صؤحبتیمیزه قولاق آسیب، اؤز آنا دیلیمیزله دانیشیر.اوستاد ایلک اؤنجه، بیزدن ایسته‌ییر، بو قیسا دانیشیق هم فارسجا، همده تورکجه، سایت‌دان یاییلسین. بیزده بو ده‌یرلی اوستاددان واخت مسئله‌سی اولسادا “اورمیا آنلاین”ین دعوتینی قبول ائدیب، واختینی بیزه وئردیگی اوچون تشککور ائدیریک.
- اوستاد لطفاً اوولده اؤزونوزو تانیتدیرین، سونرا بویورون شعر دئمه‌یی نه‌زاماندان باشلاییبسینیز؟
من دمیر گده‌به‌یلی، ۱۹۳۹ دا آذربایجان دا آنادان اولوب، ادبیات ایله فلسفه معلمی‌یم.منیم شعرلریم اورتا مکتبی بیتیردیکدن سونرا قزئت‌لرده یاییلیردی. ایندی‌یه کیمی ۵۰ کتاب چاپا یئتیرمیشم. هر کیتابیمین شعرلری اوبیری‌لر ایله تام فرقلی دیر. بونلارلا بیرلیکده ۵۷۰ شعریمدن ماهنی بسته‌له‌نیب. بو ماهنی‌لاردان آذربایجانین تانینمیش مغنی‌لرینین بیر چوخو، “رشید بئهبودوو” کیمی صنعتکارا تای، اونلاردان فایدالانیبلار.
- باخیشینیز، توپلوم دا (جامعه ده)، شاعرلرین رولونا نه‌دیر؟
دئمه‌لی‌یم، ماهنی‌لاریندا، اینسانلار کیمی عؤمورلری, قوجالیق لاری واردیر. شاعرین عؤموروده شعرده‌دیر. آللاه تعالی‌نین طرفیندن گلن پیغمبرلردن سونرا، عالیم‌لر له بیلگین‌لر, بو الهی حقیقتین قورویوب ساخلایانی اولوبلار. شاعرلرین ده وظیفه‌سی بو حقیقتی شعره چئورمک دیر. شاعر، همیشه حق سؤزونو دئییب, دوز اولان آللاه یولوندا آددیم آتمالیدیر.
- باخیشینیز، تورکجه ایله فارسجانین کئچیشمه‌سینه (تداخل اولماسینا) نه‌دیر؟
ایرانین، فردوسی، حافظ و سعدی و… کیمی گؤرکملی شاعرلری واردیر. آذربایجان خالقی دا بونلاری سئویرلر. بونلارین اثرلری تورکجه‌یه چئوریلیب و چئورمه‌دن سونرا بو اثرلرین نغمه‌سی شیرین قالیب‌دیر. چوخ گوجلو ترجمه‌لریمیز واردیر. مثال اوچون ۱۹۳۷-جی ایلده, میکاییل مشفق، خیام‌ین رباعی‌لرین ترجمه ائدیبدیر.اوستاد دانیشیغین آراسیندا, بعضی تاریخی حادثه‌لرله ایلگیلی اشاره ائدیر، آذری سؤزو هارادان دیللره کئچیب و آرتیریر بو سؤز قوندارمادیر و بئله بیر دیل یوخدور، بلکه دانیشدیغیمیز بو دیل تورکجه‌دیر.
- اوستاد، سیزجه روس ادبیاتی, آذربایجان ادبیاتینا تاثیر قویوبدورمو؟
هئچ بیر تاثیری اولماییب دیر. ترسینه بیزیم ادبیاتیمیزین اونلاردا چوخلو تاثیری اولوبدور. روسلارین، الکساندر سرگیویچ پوشکین و یا بوریس پاسترناککیمی کلاسیک شاعرلری و بعضی آیری شاعرلری, بیزیم ادبیات‌دان تاثیر آلیبلار. البته ایکی طرفلی علاقه‌لرده اولوبدور. مثال اوچون, مایاکوفسکی‌نین شعرلری آذربایجانادا گلیبدیر. آنجاق, دئمه‌لی‌یم, بونلارین هامیسینین کؤکو، شاعر اوچی‌دن اولوبدور و سونرالار, اسپانیا ایله فرانسه ادبیات‌یندان روس ادبیاتینا گلیبدیر.
- سیزجه، سیاست ادبیاتی ده‌ییشر، یوخسا ادبیات سیاستی؟
سیاست‌دن آیری اولان بیر ادبیات یوخوموزدور. بونونلا یاناشی، ائله بیر ادبیات یوخوموزدور ایندی‌یه کیمی سیاست ده تاثیر قویماسین. سونوندا هر ایکیسی، خالقین قوللوغوندا اولان زامان قازاناجاقلار و اوندا ایکیسی‌ده گؤزل گؤرونه‌جکلر. ادبیات, خالقین آجی‌سینی, کدرینی بللی ائدن واخت معنی تاپیب, سیاست‌ده اثر قویاجاق. بئله‌لیکه بیر آغیللی سیاست‌چی خالقین ادبیاتینی اوخویوب حاکیم اولان زامان اونلارین ایستک‌لرینی یئرینه یئتیره بیلر.
- ایندیکی شعرلری به‌یه‌نیرسینیز یوخسا ۱۹۴۰-۱۹۵۰جی ایللرین شعرلرینی؟
شعر، شعر اولسا زامانین اونا آنلامی یوخدور. شعر، مد یادا پالتار دئییل، زامان اوندا تاثیر ائله‌سین، بلکه اینسانین آخار حس‌لری‌دیر، اینسانلیق و معنوی حس‌لر. دئمک اولارمی، اوستاد شهریارین و یا شاه اسماعیل ختایی‌نین شعرلرینین، سون ایشلتمه تاریخی وار؟ یوخ. آذربایجانین آدلی-سانلی اولان شاعری صمد وورغون اونودولا بیلرمی؟ کسینلیک (قطعیت) له بئله دئییل.
- آما, او دؤوره‌نین شعرلرینین اؤزل (خاص) حس‌لری، بوگونکو شعرلرده آز گؤرونور.
اجازه وئرین بئله دئییم، تورک ادبیاتی ائله بؤیوک بیر دنیزدیر، هم بالاجا بالیق‌لار، همده بؤیوک بالیق‌لار اوندا اوزورلر! تورکون ادبیات, صنعت (هنر/آرت) له صنعت‌چی‌لری (هنرمندلری/آرتیست لری) هر هارادا و هر مئتد دا اولسالاردا, هم زنگین همده تایسیزدیرلار.
- پروفسور, لطفاً بو نئچه کلمه‌یه بیر تعریف بویورون.
- رشید بئهبودوو.
تکجه ملی آرتیست (امکدار آرتیست) یوخ, بلکه دونیالیق بیری‌سی ایدی. بیزیم صنعت ده ایسه تایسیز صنعتکار ایدی. گونونده، زامانیندا دوزگون چالیشیب، روحا معنا وئرن صنعتکار ایدی.
- اوستاد شهریار.
اؤزومون ان چوخ سئودیگیم شاعرلردن‌دیر. جاوانلیق‌دا چوخ سئویردیم اونو یاخیندا گؤروم. حیدربایا سلام-ی اوخویاندا بیلدیم, شهریار نه‌قدر تورک میللتینین، کئچمیشینه، ایندیسینه و گله‌جه‌یینه خبردار ایدی (آگاه ایدی) و او اوزدن ده، اونلاری شعره گتیریبدیر. بیر سؤزله، تورک خالقی ایله فارس دیللی قارداشلاریمیزین گؤرکملی شاعری‌دیر.
- گنجه‌لی نظامی
چوخ بؤیوک بیر شاعردیر. شعرلری له خالقا معنوی روح و سیاست‌چی‌لره ده حکومت‌دارلیق اؤیره‌دیر.
- آذربایجان
او قه‌در بؤیوک و گؤزل بیر آددیر، ایسته‌مه‌ینلرده اونا حؤرمت ساخلاییب جان دئییر.
- ایران
قدیم بیر یورد. فردوسی، سعدی و خیام بو آدلا منه جانلانیرلار.
- اورمیه
چوخ گؤزل بیر شهردیر, یاخشی دا خالقی وار. دئمه‌لی‌یم بیزیم آذربایجان‌دا، اورمیه کیمی، جنته تای اولان طبیعته مالک‌دیر، میثال اوچون، هاچا داغ طبیعتی کیمی. شهرچایی‌نا تای، چوخ گؤزل آخار چایلاریمیز وار.
- دمیر گده‌به‌یلی.
من اؤزومه گؤره هئچ نه دئیه بیلمه‌رم. اونو خالقیمیز دئیر.
- اوستاد ده‌یرلی واختینیزی بیزله پایلاشدیغینیز اوچون چوخ تشککور ائدیریک.
چوخ ساغ اولون. بو ایمکانی یاراتدیغینیزا گؤره سیزدن تشککور ائدیرم.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۲۲ تیر ۱۳۹۳ ساعت ۱:۱۳ ب.ظ
