پایبندی مسئولان به مقررات بین المللی متضمن احیای حیثیت ملی

جعفر محمدی
گروه جامعه : همین چند سال قبل که ایران تحت تحریم بود، نه فقط آمریکا که اروپا و بقیه جهان نیز ایران را در محاصره اقتصادی قرار داده بودند. با شکل گیری برجام، تحریم ها یا لغو شدند یا در مسیر لغو شدن قرار گرفتند، شرکتهای خارجی به ایران آمدند، محصولاتی که سالیان سال راهی به ایران نداشتند، وارد کشور شدند، از داروهای خاص گرفته تا هواپیماهای مسافری، صادرات ایران جانی دوباره گرفت و … .آمریکای ترامپ اما ناگهان از برجام خارج شد؛ بی هیچ دلیلی! واشنگتن جدید اعلام کرد هر کشوری که بخواهد با ایران مراوده اقتصادی داشته باشد، نمی تواند با آمریکا تجارت یا از واحد مالی دلار استفاده کند. از این رو کشورهای زیادی علیرغم تمایل شان، در حال ترک بازار ایران هستند، اما با تفاوت هایی:
- اروپا با ایجاد یک ساز و کار ویژه، در صدد است روابط مالی خود با ایران را در قالب معاملات یورویی حفظ کند و نفت ایران را نیز بخرد.
- بسیاری از کشورهای دنیا در حال مذاکره با آمریکا هستند تا بتوانند از تحریم معاملاتی با ایران معاف شوند.
- برخی کشورها در صدد تدوین راهکارهایی مانند مبادله با پول های ملی خود، برای دور زدن تحریم ایران هستند.
سه تفاوت اقتصادی، اما تنها فرق ماجرا نیستند بلکه وجه افتراق مهم تر این دوره با دوره قبل این است این بار ، ایران چهره ای موجه دارد چرا که:
- برخلاف دور قبلی تحریم ها، قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران، لغو شده است. اگر پیش تر، کشورها ایران را تحریم کرده بودند دلیل اش این بود که طبق فصل هفتم منشور سازمان ملل، ایران را “تهدیدی علیه صلح و امنیت جهان” می دانستند. اما اینک با مذاکرات منتهی به برجام، تمام آن قطعنامه ها لغو شده است و ایران، عضوی مسالمت جو و بدون پرونده در جامعه جهانی به شمار می رود.- ایران به برجام متعهد ماند و آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها پایبندی ایران به تعهداتش را تأیید کرد. در مقابل آمریکا برخلاف تعهداتش از برجام خارج شد. این دو رفتار (تعهد به قرارهای بین المللی و نقض تعهدات) در معرض قضاوت جهانیان قرار گرفت و همه بر قانونمداری ایران تاکید کردند. امروز دیگر چهره ای هنجارشکن از ایران در دنیا مطرح نیست.
- ایران یک اقدام حقوقی بسیار ممتاز انجام داد: طرح دعوا علیه آمریکا در دادگاه لاهه.
این دادگاه در قضیه تحریم ها به نفع ایران رأی داد و آمریکا زیر بار نرفت. لذا وجهه قانونمند ایران تحکیم شد.
این است فرق بین دو رویکرد یک کشور در عرصه بین المللی: – در رویکرد اول، دولت وقت ایران در حال خط و نشان کشیدن و شعار دادن بود و مذاکره را فقط برای مذاکره می_خواست و مذاکره کنندگان ایران، به جای گفت و گو درباره منافع ملی کشورشان، جلسات را به وعظ و نصحیت طرف های مقابل اختصاص می دادند.
نتیجه اش نیز تحریم هایی بودند که با قطعنامه_های شورای امنیت، لباس قانون بدان ها پوشانده شده بود و مهم تر از آن، تخریب چهره تاریخی ایران بود: جهانیان ایران را به عنوان کشوری نامطلوب که می کوشد صلح و امنیت دنیا را به مخاطره بیفکند، می شناختند.
- اما در رویکرد دوم، گفت و گوهای مبتنی بر مقررات بین المللی و ادبیات امروز جهان صورت می گیرد؛ نتیجه اش می شود توافقی به نام برجام که همه قطعنامه ها و تحریم ها علیه ایران را از بین می برد و کشور را به چرخه حیات جهانی باز می گرداند. ایران به عنوان کشوری متعهد به امنیت جهان، به تعهداتش عمل می کند و جهان بار دیگر به این کشور تاریخی اعتماد می_کند.
احترام، مهم ترین سرمایه از دست رفته ایران در دوران قبلی تحریم ها بود ولی آنگاه که ایران چهره قانونگرایی از خود به نمایش گذاشت و به جای تقابل، راه گفت و گو را برگزید، این سرمایه رو به احیا گذاشت. همین است که آمریکا برغم آن که یک “ترامپ خاص” بر آن حکومت می کند و تمام تلاش اش صفر کردن درآمدهای ایران است، نتوانسته حتی همراهی متحدان اروپایی اش را به دست آورد.
نتایج دو رویکرد »شعاری« و »اصولی« نیز بسیار متفاوت از هم است: در اولی، هم حیثیت مان خدشه دار شد و هم تحریم مطلق شدیم و در دومی، حیثیت مان احیا شد و تحریم ها در یک مقطع رفتند و هنگامی که برگشتند از ترس آمریکا بود نه به خاطر آنکه ایران را عنصری خطرساز برای جهان می دانستند؛ ضمن آن که در عین هزینه زا بودن، قوام تحریم های قبلی را ندارند.
سیاست مبتنی بر هنجارهای دیپلماتیک و عرف جهانی تا کنون به اصلاح نسبی جایگاه و منافع ملی ایران در سطح جهان منجر شده است و اگر امروز این روند کُند شده، به دلیل موجوی به نام “ترامپ” است که تقریباً همه دنیا را عاصی کرده است. قطعاً ادامه روندهای دیپلماتیک گذشته و البته با توجه به مقتضیات روز، می_تواند ایران هراسی در دنیا را کاهش دهد، به ویژه آن که همزمان با ایجاد تصویر جدیدی از ایران که مبتنی بر قانونگرایی است، رقیب منطقه ای ایران، یعنی عربستان سعودی، با ارتکاب خطاهای راهبردی مانند قتل خاشقجی و جنایت در یمن، امکان یک مقایسه عملکردی بین دو کشور را برای جهانیان فراهم کرده است.
پایبندی به مقررات بین المللی، لازمه زیست متعارف در جهان امروز است؛ حتی اگر آمریکا نیز این اصول را زیر پا بگذارد، وجهه بین المللی اش خدشه دار می شود کما این که حیثیت آمریکا در دو دوره اوباما و ترامپ، از زمین تا آسمان متفاوت است، هر چند که قدرت اقتصادی و نظامی آمریکا آن را تحت الشعاع قرار داده است.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از عصر ایران؛ پایبندی ایران به اصول دیپلماتیک و مقررات بین المللی، باید مطالبه ملی ایرانیان از مسؤولان کشور در تمام دوره ها باشد.