هر یایلیغین بیر حئکایه‌سی وار
رقیه کبیری
آنادیلیمیز: ایکیندی چاغی اونودولموش بیر قادینین ایزینی تاپماق اوچون اونون یوز ایل بوندان اول یاشادیغی آقاسی کوچه‌سینده‌کی ائوینین قاباغیندان یولا دوشوب، امیر کوچه‌سینده قاری مسجدینه چاتمیشام. مسجیدین قاپیسی آچیقدیر. آیاغیمی تکجه قارامتیل پیلله‌‌سینه قویوب، قاپیدان ایچری بویلانیرکن اؤزلویومده دئییرم: »گؤره‌سن زری خانیم مسجیدین ایچریسینه کئچیرکن همین بو قارامتیل پیلله‌یه آیاق باسیب یوخسا یوز ایلین ایچینده مسجیدین بیناسی کیمی بو پیلله ده تعمیر ائدیلیب؟«
ایچری آلاقارانلیقدیر. قو دئسن، قولاق توتولار. زری خانیم حاققیندا سوروشماق اوچون آلاقارانلیق ایچینده بیر آلـلاه بنده‌سی آختارسام دا، هرهانسی بیر آلـلاه بنده‌سی گؤزه گؤرونمور. آلاقارانلیغین ایچینه کئچمک ایسته‌دییمده ندنسه بئینیمده بیر همهمه سسی قالخیب، تاریخین قالین صحیفه‌لریندن ذهنیمه بیر جیغیر آچیلیر.
مسجیدین قارشیسینداکی چیمن‌لییه توپلانمیش انسان‌لارین أللرینده‌کی فنارلار چیمن‌لییی ایشیقلاندیریب. کیشی توپلوسو آراسیندا بسته‌بوی، نسبتا کؤک، نارین گوللو آغیمیتیل چادیراسینین ایکی اوجونو قولتوق آلتیندا توتوب، آغ یایلیغینی بوخاغی آلتدا سانجاقلامیش بیر قادینا گؤزوم ساتاشیر. دئیه‌سن آختاردیغیمی تاپمیشام. زری خانیمین گؤرکمی حاقیندا ائشیتدیکلریمه گؤره او زری خانیمین اؤزو اولمالیدیر. اونون ساغ بؤیرونده دایانمیش بیر آیری قادین دقتیمی چکیر. قادینین گئیینیشیندن چوخ دوروشوغو منی ماراقلاندیریر. جماعت فنارلارینی أللرینده ساللارکن او سول چیینینه قویدوغو فناری ساغ ألی ایله توتوب ساخلاییب، سانکی چیینی طاقچادیر. آیین یاری پارچاسی‌نین ایشیغی گؤزه گؤرونن کیمی قادینین چیینینده‌کی فنارین ایشیغی دا زری خانیمین اوزونون یاریسینی آیدینلاشدیریب، او بیری یاریسی ایسه کؤلگه‌کیمی گؤرونور. بونونلا بئله زری خانیمین سیماسی آی کیمی گؤزل و اوره‌یه اوخشایان دئییل. چاتما قاشلارینین بیری زیل قارا او بیری ایسه کاس کیمی نظره گلیر. چیینینده فنار توتموش قادینین دورشوغوندان زری خانیمین قوللوقچوسو اولدوغونو تخمین ویریرام.
چیمن‌لیکده ایینه سالماغا یئر یوخدور. خبر بومبا کیمی شهرده پارتلاییب. خبری ائشیدن کیشی‌لر افطار آچیب- آچماز بیر فنار گؤتوروب، مسجیده ساری یولا دوشوبلر. شاه بندرخانایا یئتیشن تلگرافا گؤره داشناک قشونو آندرانیک‌ین سرکرده‌لییی‌له آراز چاییندان کئچیب، خوی قالاسینا ساری حرکتده‌دیر. جماعت جنگ شوراسی‌نین حؤکمونو گؤزله‌ییرکن بیربیرلری ایله دانیشماقدادیرلار.
»آلـلاه بالام دئییب دا، او طرفدن جیلولار بو طرفدن ده آندرانیک قشونو…«
»دئییرلر شرفخانادا ایکی گئمی دولوسو عسگر یئندیریبلر.«»دونن دیلمقان‌نان گلن بیر چودار دئییردی گینه ده جیلولار اورمودا عثمانلی اردوسونا هجوم آپاریبلار.«
»شیطانین دا عاغلینا چاتمازدی قافقازدان خویا قشون چَحسیننر، والـلاه بو اوروس‌لار شیطانین ألینی دالدان باغلییب‌لار!«
»دولودان قورتولمامیش دامجییا راست گلن کیمی بیز ده جیلولارین مصیبتیندن قورتولمامیس داشناک‌لارا راست گلدیح، ایندی بیولوم گل بو موصیبتینی ییغیشدیر. آلـلاه اؤزو دادیمیزا چاتسین.«
»اؤزو ده أکین- بیچینین لاپ شیرین فصلیدی، من بولورم عثمانلی اردوسو خویا چاتمامیشدان آندرانیک قشونو قاریقشا کیمی بدن نین دووارلارینا داراشاجاخ.«
»بدن ألدن گئتسه أکینچی‌نین ائوی ییخیلار، اصنافین دا توفاغی داغیلار.«
»ایندی‌نین ایندیسی توخ قارین چؤرح یئینمیریح، هاندا قالسین بدن ده ألدن گئتسین!«
»من دئییرم اؤلونجه ساواشمالییخ.«
»سن دئمه‌یه ده‌یی کی، گؤزله گؤرَح شورا نه دئییر.«»ائشیتمیشم حاکیمین مصلحتی ایله خوی‌دا یاشایان ائرمنی‌لری اعتبارلی آغ سَققل‌لرین ائولرینه کؤچوردوبلر، قورخورلار بو هایاهایدا ائرمنی مسلمان دعواسی دا دوشسون.«
»یئتیم، سن ائرمنی‌لرین جانینن فیکیرینده‌سن یوخسا چاخیر قیتلیغی‌نین دردی دولوب قارنیوا؟«
»قاراداش بَه‌یَم رمضانلیخدا ساواشماخ حرام دئیی؟«
»عمی، رمضانلیخدا چاخیر حرامدی ساواشماخ یوخ«،«داشناک قوشونو ائرمنی‌دی عمی، حرام حلالی نه قانیر!»
«قارداش اوغلو، سن دئدییین حرام آیلار محرم، رجب، زیل‌قعده [ذی‌القعده]، بیر ده کی ذیل‌حجه‌دی،[ذی‌الحجه‌دی] رمضانلیخ یوخ.«
»بَه‌یَم اوروج- آغیز دا ساواشماخ اولار آخی!«
»دئییرلر شاه بندر أمر وئریب ساخلوو عسگرلری أرسی گردنه‌سینده پوسقو قورسونلار.«
»عثمانلی قشونو آراسیندا چوو دوشوب کی بو سفر ایش یاشدی، شاه بندر اؤزو ده گئدیب علی احسان پاشایا عرض- حال وئرسین.«
»یئتیم، اولمویا شاه بندر جانینی گؤتوروب، آرادان أکیلیب! سن اؤل اولار هااا.«
»قارداش اوغلو باخ بورا گؤروم، سن بولوسن او آروادینان فنار توتان قاراواش کیمدی، نه‌چی‌دی، کیمین آروادی دی؟ بیر بئله کیشی ایچینده اونون بیردا نه ایشی وار؟«
«دایی نئینیسن کیمدی! هر کیمیدی بیزیم کیمی ائوینده دینج اوتورانمیییب دا.»
زری خانیمین قولاغی دانیشانلارین آغیزلاریندا، گؤزو مسجدین قاپیسیندا بوتون جماعت کیمی شورانین فرمانینی گؤزله‌ییر. جوان بیر تاجیر یئریندن قالخیب، هیجانلا دانیشماغا باشلایاندا جماعتین سسی خیپ یاتیر.
»قارداش‌لار، من مصلحت گؤرورم قافقازدان گلن قشونا مغلوب اولمامیش شهریمیزین آغ سققل‌لری آندارنیک‌ین پئشوازینا گئدیب، اونا باغیشلادیغیمیز پیشکئش‌لرینن شهریمیزی غارتدن، اهل عیالیمیزی دا اؤلومنن، اسارتدن قورتاراخ. بدن باشینداکی قوروخچولاریمیزین ساییجا بئله سیلاحیمیز یوخدو، بیزلر اوروج آغیز هانسی یار- یاراغینان او سیلاحلی قشونون قاباغیندا دایاناجاییخ؟ سیزجه پاسلانمیش شامخال‌لارینان آندرانیک قشونونا غالیب گلمَح اولار؟ آندرانیک‌ین شراپنل توپلاری‌نین قاباغیندا بیزیم ده گولـله‌سیز بیر توپوموز وار. ناجاخ، شَه‌نه ، بئل، کولوح‌نن بئله بیر قوشونون قاباغیندا دایانماخ اولار؟ هئش خبریز وار آندرانیک هانسی خاریجی قووه‌لرین حمایه‌سی آلتیندادی؟«
قادین سسی‌نین اوجالماسی عادت اولماسا دا، زری خانیم سس‌سیز قالانمادی. قولونو چادیرا آلتیندان چیخاریب، اوجادان سسله‌ندی: »جوان، أیینیمده‌کی بو قره‌نی گؤروسن؟ اورمودا جیلولارین قیرقینینا گلن قوهوملاریمین قره‌سی‌دی. هه‌یه، سنین سؤزللریننن بئله آننادیم کی اورمو- سلماس قیرقینی یادیننان چیخیب. دئه گؤروم سن جماعتین جانینین هایینداسان یوخسا مقام منصبه، سیکّه‌لرین جینگیلدی سسینه فیکرلشیسن؟ سن ائولرین غارت اولماسینی دوشونورسن یوخسا ارزاق آنباریوی؟ بَه‌یه بیزیم قانیمیز اورمو- سلماسدا قیریلاننارین قانیننان رهلیدی؟ سن ساواش گؤرمویوبسن جوان! دئیی‌سَن بَ آندرانیک شهری چالیب چاپاننان سورا سنی ده اهل عیالیوی دا ساغ قوینونا آلاجاخ؟«
جماعت زری خانیمین سسینی ائشیتمکده سس صاحیبی‌نین کیم اولدوغونو بیربیرلریندن سوروشور. تاجیر ایسه اؤزونو سیندیرماییب اونون جوابیندا دئدی: »خانباجی، گئجه‌نین بو واختی سنین بیردا نه ایشین وار؟ سن گئت ائوینده نوه‌لرینه ناغیل دئه. آرواد ندی جنگ شوراسی‌نین ایشینه قاریشماق ندی؟«
آردی وار
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۰۳ مهر ۱۴۰۲ ساعت ۷:۴۷ ق.ظ
