ندن دیلیمیزی اؤیرنمه لیییک

ندن دیلیمیزی اؤیرنمه لیییک

یازار: محمدرضا خیری فام
آنادیلیمیز: ایلک اؤنجه دئمه لیییک دیلین اینسانلار آراسیندا ایلیشگی آراجی اولاراق باشلیجا رولو واردیر. دئمک اولار دیلین ایلکین بلکه ده ان اؤنملی گؤروی ائله بودور.
اما بعضی لرینین دئدییی و دوشوندویو کیمی، ایلگی قورماق دیلین بیرجک گؤروی دیرمی؟ بئله دیرسه دیل تئلئفون، مکتوب یا بونلارکیمی بیر شئی دیرمی؟ بئله بیر گؤروشلری ایرلی سوروب دیلی بیر آراج سوییه سینه دک آلچالدانلارین آماجلاری نه اولا بیلر؟ بونلارین یالنیز اؤزل بیر دیله و یا دیللره باخیشلاری بئله دیر، یوخسا بوتون دیللری یالنیزجا ایلگی آراجی کیمی دیرلندیریرلر؟
بو کیمی فیکیرلری اورتایا قویانلار یا آسیمیله حالیندا اولان، تاپدالانمیش و وارلیقلاری تالانمیش اولوسلارا باغلی اولان مانقورتلاشمیش اینسانلار اولور یا دا اونلارین ترسینه، باشقالارینی اؤز کولتورلرینده اریتمه یه، وارلیقلارینی تالاماغا، دیللرینی باشقالارینا تحمیل ائتمه یه چالیشان دؤولتلر، اولوسلار و یاخود کیمسه لر اولورلار. قویون دریسینه گیرمیش بو جاناوار باسقینچیلار، آسیمیله ائتمه سینه چالیشدیقلاری اولوسون دانیشدیغی دیلین یارارسیز و ننه- بابالارینا عایید اولمایان بیر دئییم، هم ده تحمیل اولموش، یابانجی بیر دیل کیمی گوسترمه یه چالیشیرلار ( البته اونودمامالیییق بابالاریمیز ” آغاجی اؤز ایچیندن قورد یئیر ” دئمیشلر. یئرلی ساتقینلار دا بونلارا قاتیلیب دستک اولورلار ). بونلار گاهدان دا مذهبی توپلوملاردا دینی اورتایا قویوب دیلینی و کیملییینی قوروماق ایسته ینلره سویچولوق دامغاسی وورورلار. دین دونونو گئیمیش بو دینسیزلر، سؤزده اینسانلارین تن اولدوغونو دئسه لر ده ، دئدیکلری سؤزه هئچ اینانمادان اؤزلرینی باشقالاریندان باش، باشقالارینی ایسه آلچاق سانیرلار. اونلار، اینسانلار آراسیندا باریش دوستلوق و برابرلیک ایسته ین دینی، فاشیستی و شیطان سال آماجلاری و ایستکلری اوغروندا قوللانیرلار. دینی بئله قوللانانلار دونیانین چئشیدلی یئرلرینده، دییشیک دینلرینده و موختلیف چاغلاردا گؤرونوب، گؤرونمک ده دیرلر. بو سؤزلری یازدیقدا دین و دیلله ایلگیلی اولان بیر سؤزو یا داها دوغروسونو دئسک بیر آتا سؤزونو آنیرام. ” دیلینی دانان دینینی دانار” دوغرودان دا بئله دیر. دیلینی دانان وارلیغینا یییه اولماز. منجه دیلی و ائلی سئومه یه هئچ بیر اؤلچو و چرچیوه یوخدور. بو سئوگی دینله یاسایا قارشی دئییل. وارلیغینی سئویب، قوروماق ایسته ین ده سویچو دئییل. اؤزونو آیریلاریندان اوستون بیلیب، باشقالارینی آشاغیلاییب خور باخان اینسانلارا بو سؤز داها اویغون دور. دیل هر کیمسه نین و هر بیر اولوسون ان بویوک وارلیقلاریندان یوخ، بلکه ان بویوک وارلیغی و بیر توپلوم و اوندا یاشایان کیمسه لرین کولتور و کیملییینین تملی دیر. بئله لیکله هر اؤلکه ده اولان دیل و دئییملری او اؤلکه نین و حتا بوتون دونیانین معنوی یاتیریمی سایساق هئچ ده یانیلمامیشیق.
کولتورون سویدان- سویا ان اؤنملی داشیییجیسی دیلدیر و بیر اولوسون دیلی اونودولوب آرادان گئدیرسه او دیلسیز اولوسون ایلگیسی کئچن نسیللرله قیریلاجاق و بو اولوس کولتورسوز اولوسا چئوریله جک. کولتورسوز اولوس ایسه کیملیک سیز بیر اولوس اولاجاق. بئله لیکله دئمه لیییک، هر بیر کیمسه و اولوسون دیلینی اوندان آلماقلا یاخود اؤزو دیلینی دانیب آتماقلا، اونون کیملییی پوزولور و کسینلیکله دئمه لیییک : دیلین اؤلمه سی ائلین اؤلمه سی دیر. روس بیلگین و پئداقوقو ” اوشینسکی ” دئییر:
– بیر اولوسون اؤزگورلویونو اوندان آلیب، شهرلرینی اوچوروب، یوردوندان سورگون ائتسه لر ده، او اولوس اؤلمه یجک. اما آنا دیلینی اوندان آلماقلا قیسا بیر زاماندا محو اولماغا اوغرایاجاق.
دیل جانلی دیر و زامان- زامان دییشیلمکده دیر. هر دیل زامان سوره سینده دوغال بیر گئدیشده باشقا دیللردن ائتگی له نیر ( اؤزللیکله قونشو دیللردن). بو پروسئس دیلین موکمل لشمه سینه و گلیشمه سینه یاردیم ائده بیلر. آما بو آخیم دیلین قورولوشونو ائتگی له دییی زامان داها بیر فاجیعه باش وئریر. بونو دا بیلمه لیییک کی، بو کیمی اولایلار بوتون زامان و یئرلرده دوغال بیر اولای اولا بیلمز. بلکه بیر چوخ زامان لار، اؤزللیکله سون یوز ایلده بعضی اولوسلار و دؤولتلر ساواشی و یوروشو یارارسیز گؤردوکده، اؤز دیل و کولتورلرینی باشقا اولوسلارا تحمیل ائدیرلر. بونلار داها ژئوپلوتیکی سینیرلاری یوخ، کولتورل سینیرلاری الده ائتمه یه چالیشیرلار. ماراقلی دیر کی، بعضی دؤولتلر ده سینیرلاریندا اولان دیل و حتا دئییم لردن بیریسینه هر تورلو یاردیم ائدرک باشقا ائل و اولوسلارین دیلینی و کولتورونو آرادان قالدیرماغا چالیشیرلار. داها دا ماراقلیسی بو کی، یوخاریدا سؤیله دیییمیز کیمی، بعضی دوشونجه سیز و آنلاقسیز کیمسه لر ده یارینی بوگوندن اودوزورلار. اونلار” بو گون ده اولماسا یارین اریییب گئتمه لیییک ” دئییب، دوشونمزجه سینه تحمیل اولان دیل وکولتورون قارشیسیندا قولایجاسینا باش ائندیریرلر. یعنی اؤزلری کؤنوللو اولاراق یا هئچ بیلمه دن آسیمیلاسیون پروسئسینین گئدیشینه یاردیم ائدیرلر.
بو گون بیر بیتگی، حئیوان و حتی بیر بؤجه یین نسیلینین آرادان گئتمه سیندن و اونا نئجه قارشی دورماقدان سؤز گئدیر. اما نه یازیق کی، هر گون دونیانین بیر بوجاغیندا نئچه دئییم و دیلین اؤلومونه تانیق ( شاهید ) اولوروق. دئیلنلره گؤره گلن ایللرده دونیانین بوتون دیللری آرادان گئدیب، یالنیزجا بارماقلارین ساییسیندان آز اولان نئچه دیل قالاجاق. یعنی دونیادا اولان ۳۰۰۰ دیل محو اولماق تهلوکه سینده دیر. بیلدیییمیز کیمی هر دیلین وحتا دئییمین آرادان قالدیریلماسی ایله بشرین وارلیغینین بیر بؤلومو محو اولور. ائله بو اوزدن ده اونا قارشی دورماق گرکلی دیر.
اما بو آرادا باشلیجا بیر سورو تؤرنیر. دیلی کیم و یا کیملر و نئجه قورومالیدیرلار؟ بو سورونون یانیتیندا دئمه لیییک : هر کیمسه، ائل و اولوس اؤز دیلینه یییه اولوب، اونو قورومالی دیر.بونونلا یاناشی هر دؤولت بیر بورج اولاراق ان آزیندان سینیرلاریندا یئرله شن بوتون ائل و اولوسلارین دئییم و دیللرینی هر تور اولورسا قورویوب، ساخلامالی دیر. هم ده بو گون دیلی قوروماق اوچون هر اولوسون یازیلی ادبیاتی دا اولمالی دیر. بو یازیلی ادبیات اوخولون بیرینجی سیراسیندان سون صینیفینا دک ائله جه ده بیلیم اوجاقلاریندا اوخونولمالی دیر. یوخسا زامان سوره سینده چئشیدلی ندنلره گؤره دیل آرادان گئدجک.
دین و قوتسال کیتابین آچیسیندان دا باخماق ایسته سک، دیلین اؤنمی و اونون قوروماغینین نه قدر اؤنملی اولدوغونا گؤره اولو تانریمیز گؤیسل کیتابیمیز قرآن- کریم ده روم سوره سینین ۲۲- جی آیت ینده اینسانلارین چئشیدلی دیللرله دانیشدیغی و دییشیک ائللردن و ائتنوسلاردان اولدوغونو یئر و گؤیه تای اؤز ایز و گؤسترگه لریندن بیریسی بیلدیریر. بئله لیکله دیلی آرادان گؤتورمک ایسته ین، تانرینین یئر اوزونده اولان ایزینی محو ائتمه یه چالیشیر. یوخاریدا سؤیله نیلن آیته اساسلاناراق بیر جومله ده دئمه لی ییک: دیل دوشمنی، دین دوشمنی دیر. منجه شوونیزم گؤزلویو گؤزلردن گؤتورولورسه و اینسانلارین هانسی ائلدن اولوب، هانسی دیلده دانیشدیغینا باخمایاراق، تن اولدوقلارینی اینانساق، دیللره ده بشرین معنوی وارلیغی و تانرینین گؤسترگه سی کیمی باخساق، بوتون دیللر بیزه گؤزل اولوب باریش و دوستلوق دونیادا حؤکم سورجک.
اما سون سوز اولاراق دئمه لیییک : وارلیغیمیزی ( دیلیمیز، یوردوموز، تاریخیمیز، کیملیییمیز، کولتوروموز، اویقاریمیز و… ) قوروماق اوچون، دیلیمیزی قورومالیییق، دیلیمیزی ده قوروماق اوچون اونو دوزگون و موکمل اؤیرنیب، اؤیرتمه لیییک.

نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ ساعت ۹:۱۸ ق.ظ

دیدگاه


یک + 8 =