تیکانتپهنین باشی اوجا داغی
صادق_کریمی
آنادیلیمیز:آذربایجانین ذِروهلی داغلاریندان اولان “بالقیز” داغینا گوره قیسا تانیتیم
“بالقیز” داغی و یا “هاچا” داغی غربی آذربایجاندا تیکانتپه شهرینین قوزئی-دوغو یونوندن ۶۰ کیلومتر آرالیدیر. ۳۲۰۰ بیر ده ۳۶۵۵ متر هوندورلوگونده ایکی یوکسک ذِروهسی V فورماسیندا اولان بو داغ اورمو گولونون دوغوسونداکی قافلانتی داغلارینین دوامینداندیر. بو داغ سهندله ساوالاندان آلچاق اولاراق، آچیق گونشلی گونلرده اوجالیغیندان او داغلارین ذروهسی گورونور. داغین ایکی ذروهسی آراسیندان ایلین چوخلوق آیلاریندا قارین اریمهسیندن گوزل بیر گول یارانیر. بو داغ ایل بویونجا دواملی یاغیش هابئله اوزل آران سببیندن اوزل بیتکی اورتوگونه ییهدیر. دئمهلییَم داغین هوندورلوگونده چوخلو قاینایان بولاقلار دا واردیر.
داغ یاماجلارینین بیتکی اورتوگو اوزونه گوره چوخ زنگیندیر. نادر یئمهلی، دَگرلی درمان بیتکیلری اولان اوْتلارین قایناغیدیر. بو چکیجی داغین دوغاسی قوچ، داغ گئچیسی، آیی، چاققال، قورد، تولکو، دونوز، دووشان، قابان، ککلیک، بیلدیرچین، قیرقوْوول، قیرغی، کرکس هابئله قارتال کیمی حیوان چئشیدلرینین اولدوغو اوچون قورونان یئرلردن ساییلیر.
بو داغی فرقلی ائدن سولو دوزنلیگی و یاماجی هابئله قرهبویالی قایا برکیلیکلریندن اولماسیدیر. قایالار آمسیبولیت متامورفیک قایالارداندیر؛ دئمک ایستی- سویوقدا بازالت آدیندا بیر قایالارین چئوریلیشیندن یارانیبدیر، برکیلیکلر دایرهوی فورمادا چیخاراق کورقانلار، قالالار، ارکلر، تاغلار هابئله اوتاقلاردان افادهدیر. داغین گونئی ذروهسینده سیغیناقلار هابئله “بالقیز” آدی ایله تانینان بویوک تاخت قالاسی گورونور. قالانین تیکینتیسی تمامیله دایرهوی فورمادا اولاراق داشدان دوزلدیلمیشدیر، بونا گوره بئله گورونور تیکینتی قوراووللوق بورجو اوچون ایشلنیبمیش. بالقیز تاختین قالاسینی ۱۹۵۹-جو ایلده آلمان آرخئولوگو “فون دراوئستن هانس هئننیگ” یوخالادی، اوندان بئله ایلده آرخئولوگلار گروپو آراشدیریرلار. ۱۹۶۶ ایله ۱۹۶۹-جو ایللرده آیری آلمان آرخئولوگ “دیتریش هوف” طرفیندن آراشدیریلیب اولچو گئتدی. بنانین تیکینتیسی ۵۰×۶۰ متر اولچوسونده پلّکان کیمی اوجالاراق ۹ ارکده گورونور. بنادا کورقانین ایچهریسی دئمک اولار کوادرات فورماسیندادیر. بالقیز تاختی تاریخی سوغورلو قالیتیندان ۸ کیلومتر مسافهسی اولدوغو اوزره، تاریخی دئییلنلر قالا، سوغورلونو قوروماسیندان، داغین ذروهسینده قالانین یئرلهشدیگی ایسه حربی ایشلر اوچون اولدوغو، هابئله کراللارین یاز قالالارینین تیکیلدیگیندن اولدوغونو دانیشیر. بنانین قارشیسیندا گنبدلی داملی اولان سیغیناجاق کیمی اوتاقلاری اولان چوخقاتلی بیر تراس وار.
یازیلی میخی قایناقلاری، بالقیزین تاریخی قالیتینین قالیقلارینین میلاددان اوچ مین ایل اونجه اولدوغونو دیییر.
داغچی گروپلاری ایلده ایل یولو آدیندا بیر یولدان داغین اوستونه چیخیرلار، بو یوکسکلی داغا چیخماغین قشنگلیگیندن دانیشیرلار.
یاخین ایللرده تأسفلرله معدنلرین ایشه دوشمهسی هابئله بیتکی اورتوگونون قایداسیز گوتورولمهسینه گوره داغین ساغلاملیغی ایله جلب ائدیجیلیگی تهدید اولونور.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ ساعت ۸:۴۶ ق.ظ