سیمورق افسانه‌سی
علیرضا ذیحق
سون بولوم
آنادیلیمیز: هود – هود دئدی:
– گرک صبیرلی اولاسینیز و سوسوز‌لوغا دؤزه‌سی‌نیز. بو هله یولون باشلانغیجی‌دیر، بیز هله «عشق» شَهَرینده‌ییک.
قوش‌لاردان بعضیسی دئیینمه‌یه باشلادی:
قَم قوصصه چکمک، اؤزونو بدبخت حیسّ ائتمک یانماقدان داها یاخشی‌دیر، بیز گلدی‌ییمیز یوللا گئری دؤنه‌جه‌ییک.
لاکین چوخ‌لاری قورخمادان یول‌لارینا دوام ائتدی‌لر. اونلار اینسان‌لارین توپ – توفنگ‌‌لریندن پوسکورن توستو و آتش آراسیندان کئچدی‌لر. سرحد کناریندا چوخ سایدا اؤلو و یارالی گؤره‌ن قوش‌لار اؤز- اؤزلرینه بئله دئدی‌لر:
– مین رحمت بیز قوش‌لارا کی، داعوا زامانی اوزاغی بیر – بیریمیزین کَکیلیندن بیر دیشلَک آلیریق و هئچ واخت بیر – بیریمیزین قانینی تؤکموروک. او کی قالدی تورپاق اوسته دالاشماق، او تورپاقدی کی، دفعه‌لرله اؤلچولوب – بیچیلیب، سرحد‌لر چکیلیب و و اینسان‌لار ایسته‌ییر‌لر یئنه ده یئنی بیر خطّ-یونی سرحد چکسین‌لر. دوغرودان ها، بو اینسان‌لار خط ّ چکمه‌یی، سرحد تعیین ائتمه‌یی نییه بئله چوخ سئویر‌لر؟
قوش‌لار»عشق« شَهَریندن کئچیب بیر اؤلکه‌یه یئتیشدی‌لر. بو اؤلکه بوتخانا‌لارا، ائله ده بوتخانا‌لاری اولمایان، لاکین فیکیر‌لری – ذیکیر‌لری ذِهین‌‌لرینده یاراتدیق‌لاری بوت‌لاری دوشونمک و اونلاردان یاردیم دیله‌مک اولان اینسان‌لارلا دولو ایدی. بو اؤلکه ده منتظم او‌لاراق داشا –دیوارا مَلشک شکیل‌‌لری چکن رسّام و هئیکلتراش‌لار دا واردی کی، اونلار بوندان هم پول اَلده ائدیر، هم ده اینسان‌لاردان «آفرین» ائشیدیردی‌لر. بعضی‌‌لری ده ایسته میردی‌لر کی، بوت‌پرست‌لردن گئری قالسین‌لار و آرخا‌لاریسین‌لر کی، اگر آللاهینیز و یا آللاه‌لارینیز وارسا، بس هاردادیر؟
اونلاردا اؤز عیبادتگاه‌لارنی ناخیش‌لار‌لا بَزه‌ییر و بوت‌پرست‌لردن اوزاق دوردو‌لارکی، بیز حاقلی‌ییق، سیز حاق‌سیز. هر طایفا اؤز اعتیقادی، اؤز دینی‌له مشغول ایدی و اؤز حیات‌لاریندان راضیلیق ائدیردی.
لاکین بونونلا یاناشی بیر طایفانین، یا گروپون حاکیمیته گلمه‌سی و دیگر‌‌لرینی اؤز حاق‌لاریندان محروم ائتمه‌سی قورخوسوندان باشلادی‌لار دسته‌لر و پارتیا‌لار تشکیل ائتمه‌یی کی، قودرَتین، حاکیمیّتین بیر نفرین و یا خوصوصی بیر دسته‌نین اَلینه کئچمه‌سینه هئچ بیر زامان یول وئرمه‌سین‌لر. چونکی بئله اولدوغو تقدیرده، حاکیمیّت باشینا کئچَن‌لر حتتا ایجازه وئرمه‌میشدی‌لر کی، دیگر‌‌لری اؤز ایش‌لرینی گؤره‌لر، اَل‌لری پولا- چؤره‌یه یئتیشه، یا خود دا هر کس اؤز سئودییی رنگده و دب ده لیباس گئیینه.
قوش‌لاردان بعضیسی دوشوندو کی، اونلاردا اؤلکه ده بیر پارتییایا عوضوو، و ائله‌جه ده معیّن حاققا صاحیب اولا بیلر، حتتا گون‌لرین بیرگونو نؤوبه ایله رئیس بئله سئچیلر، پول، دؤولت و منصب اَلده ائده‌ر. بو سببدن ده او اؤلکه‌نی ترک ائتمک ایسته‌مه‌دی‌لر و اورادا قالدی‌لار. هر بیری بیر بوتخانا و عیبادتگاهین طرفداری اولدو کی، هم اوره‌ک‌‌لری ساکیت‌لشیب راحات، آسوده یاشاسین‌لار، هم ده اگر بیرگون بیر ناحاقّ ایش توتسا‌لار، اؤز دسته‌‌لریندن بیر وکیل‌‌لری اولسون کی، گوناه‌لاری اوزوندن قفسه دوشمه‌‌لرینه یول وئرمه‌سین.
بئله‌لیک‌له، اونلارلا قوش او اؤلکه‌ده قالمالی اولدو. یولا داوام ائد‌نلر ایسه داغلاردان، بوزلو دنیز‌لردن کئچه‌رک بیر شَهَره یئتیشدی‌لر. بو شهرده نه کسین آرزوسو واردی، نه بیریسینی کلک و یالانلا آلداتماق، یا خود دا دیگر‌‌لری‌نین صاحیب اولدوق‌لاریندان چوخونو اَلده ائتمک ایسته‌ین.
هر کس اؤز پایینا دوشَنه قانع ایدی، اؤز عائیله‌‌لری و اؤولاد‌لاری ایله یاری آج – یاری توخ یاشاییردی‌لار. البته، جاوان‌لاردان بعضی‌‌لری عوصیان ائدیر، بو حیات طرزینه قارشی چیخیردی‌لار.لاکین دارغا‌لار تئز بیر سوره ده گؤز یاشاردیجی گاز‌لار‌لا و الکتریک شوک جهازی ایله اؤزلرینی یئتیریر، اونلارین فریاد‌لاری‌نین «یوکسک‌لره» چاتماسی‌نین قارشیسینی آلیردی‌لار.
قوش‌لاردان چوخو گؤردو کی، بورادان داها یاخشی مکان تاپماق اولماز. اونلار قورخوسوز، اورکوسوز درویش‌‌لرین کشکولوندن سو ایچیب، تارلادان دن توپلادی‌لار، جاوان اولمادیق‌لاری سس- کوی، چاخناشما یاراتماق، عوصیان ائتمک احتیمال‌لاری دا یوخ ایدی کی، دمیر میل‌لر آرخاسینا دوشه‌لر. لاکین قوش‌لاردان بعضی‌‌لری‌نین بؤیوک آرزو‌لار، آمال‌لاری واردی و یالنیز یئییب – ایچیب، قایغی‌سیز یاشاماقلا روح‌لاری و جیسیم‌‌لری قانع اولمازدی. بو قوش‌لار گؤز‌لرینی اوزاق اوفوق‌لره دیکیب، بوتون یورقونوق‌لارینا باخمایاراق سَفَره داوام ائتمک ایسته‌ییر‌دی‌لر.
هله ده اؤز عهد – پیمانینا وفالی قالان هود- هود اونونلا بیرگه یوکسک سمادا اوچان قوش‌لارا دئدی:
– یولوموز اوستونده چوخ عجاییب و قِیری – عادی بیر اؤلکه‌یه راست گله‌جه‌ییک. بو اؤلکه ده اژداها، مَلَک، دیو، سورونَن، هوپپانان هر نه وارسا، بدن‌‌لرینه اینسان لیباسی گئییب اینسان‌لار کیمی دانیشیر‌لار. دانیشدیق‌لاری دیل ده بیر‌دیر، آللاه‌لاری دا. اوردا بوتخانا یوخدور، عیبادتگاه‌لارین هامیسی عِینی فورمادیر، قاپی –دیوار‌لاری دا شکیل‌سیز و ناخیش‌سیزدیر. حتّا باشقا جور گئیینمِک ایسته‌ین، یا اؤزونو باشقا بیر رنگه سالماق ایسته‌یَن بیریسینی گؤرمزسینیز، یا خود دا بیر آدام دئمز کی، من دیودن داها یاخشییام و یا ملک دئمز کی، من اینساندان اوستونم. آنجاق اوردا اوره‌ک آغریدیجی بیر مسئله واردیر – هرکس اؤز ایشی، حیاتی ایله یاناشی، یئرینه یئتیردییی عیبادتین حدّی ایله اؤیونور. بونلاری اونا گؤره دئییرم کی، اورایا یئتیشدیک ده، چوخ واخت ایتیرمه‌یک، اورادا قالماق ایسته‌ین وارسا قالسین، سفر بوغچاسینی آرتیق یئره قویماق ایسته‌ین وارسا باغلاسین، چونکی بیزی هله قارشیدا چوخ چتین و اوزون بیر یول گؤزله‌ییر.
قوش‌لاردان چوخو – اؤزلرینی بورایا قَدَر بئله گوجله چاتدیران‌لار آچیق – آشکار دئدی‌لر:
– اگر موشکولوموز یالنیز غورور، لووغالیقدیرسا و بو غورور بیزی موحاریبه و قان تؤکمک‌لره طرف آپارمایاجاق سا، بیزیم اوچون کافی‌دیر. کامیل خوشبختلییه صاحیب اولماماغیمیز ایسه او قَدَر ده موهوم دئییل. آزاجیق دا اولسا خوشبخت‌لیک حیسّ ائتمه‌ییمیز بیزیم اوچون یئتَر‌لی‌دیر.
ائله گؤی اوزونده، یوکسک‌لیک‌لرده قاناد چالیردی‌لار کی، قوش‌لاردان بعضی‌‌لری دسته‌دن آیریلدی، قالاجاق اولان‌لار قالدی‌لار، گئده‌جک اولان‌لار گئتدی‌لر. هله ده سیمورقو گؤرمک شؤوقو ایله آلیشیب – یانان‌لار نورا غرق اولموش و مین رنگللی گؤی قورشاق‌لاری ایله دولو بیر اؤلکه‌یه یئتیشدی‌لر. قوش‌لار حیسّ ائتدی‌لر کی آرتیق نه وزن‌‌لری وار، نه ده قَم‌لری. حتتا سَفَر آغریسی، سفر یورغونلوغو بئله بیر دفعه‌لیک اونلارین جانیندان چیخمیشدی. گؤردوک‌‌لری، حیسّ ائتدیک‌‌لری قوش‌لارین بعضی‌سینی ائله حیرت و تَعَججوبه سالدی کی، حتتا اؤزلرینی بئله اونوتدو‌لار. اونلار سانکی حیسّی یاتسیز، دردسیز ایدی‌لر، کامیل خوشبخت‌لیک گؤز‌لرینی اؤزونه طرف چکن نوردا ایدی.
آرتیق اونلارین دوشونجه‌‌لرینی حبس ائتمیش یگانه مسئله بو شَهَره داها تئز یئتیرمه‌مک‌‌لری‌نین حسرتی و افسوسو ایدی. اؤز آییقلیغینی، هوش و درّاکه‌سینی گوجله اَلده ساخلاماغا موفق اولموش هود – هود جَلد، قیوراق قاناد‌لارینی آچدی و خوشبخت‌لیک چشمه‌سینه باش وورماق ایسته‌ین‌لره بیرگه بیر بولود لکه‌سی بئله گؤزه چارپمایان سمایا دوغرو اوچوب، چاتدی‌لار سون مقصد‌‌لرینه –سیمورقون مسکونلاشدیغی بیر شَهَره. قوش‌لار هم گؤرونن، هم گؤرونمز اولان سیمورقو تاپدی‌لار و بوتون عؤمرونو اؤز دوکانیندا خوشبخت‌لیک تعلیمی حاققیندا کیتاب یازماقلا کئچیره‌ن هومای قوشو دئدی:
– چوخ چتین بیر سفری باشا وورموشوق، لاکین سانکی اَصلا یول گلمه‌میشیک،. نه یورغونوق، نه قَمگین، نه وزنیمیز وار، نه رنگیمیز، اولموشوق عِینَن نور و ایشیق. بیزیم کائیناتین آنجاق اوندان عیبارت اولدوغونو دوشوندویوموز دونیامیز یاشیل بیر دوزه‌نلیک‌دن باشقا بیر شئی دئییلمیش. سفر بویو ائله شَهَر‌لر، ایندی‌یه دک هئچ راستلانمادیغیمیز ائله آدام‌لار، ائله وارلیق‌لار گؤردوک کی… هامیسی اؤز طاماح‌لاری‌نین، پاخیللیق‌لاری‌نین اسیری ایدی‌لر، حتتا اگر عاقیل اولان، یاخشی اولان بیری ده واردیرسا دا، هر بیریسی‌نین فیکری – ذیکری رکورد‌لار کیتابیندا ایدی کی، نه یوللا اولورسا اولسون پیسلیک‌دن توتموش یاخشیلیغا دک، هر بیر شئی ده اؤز آد‌لارینی بیرینجی‌لر سییاهی‌سینا یازدیر‌سین‌لار. بیز‌لر محض بئله وضعیت‌دن قَمگین و دیلخور ایدیک، ایسته‌یر‌دیک هامی خوشبخت اولسون. بو سببدن سفَره یوللاندیق کی، سعادتین سیر‌لارینی اؤیره‌نک و دونیا اهلینه ارمغان آپاراق.
سیمورقون نیداسی بیر نییّت، هدف اولوب، قوش‌لارین قلب‌‌لرینه دوشدو. قوش‌لار بو نییّت‌له اؤزلرینه باخماق اوچون گئری دؤنَنده، گؤردو‌لر کی اونلارلا همسفر اولان مین‌لر‌له قوشدان یالنیز اوتوز قوش قالمیشدیر. اؤز ووجود و کؤلگه‌‌لرینده سیمورقو گؤدو‌لر، سیمورقون سیماسیندا اؤزلرینی.اونلار آرتیق حقیقی حوشبخت‌لییی اَلده ائتمیشدی‌لر و قلب‌‌لرینده محبت نوروندان باشقا هئچ بیر شئی یوخ ایدی… سون
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۳۰ دی ۱۴۰۲ ساعت ۹:۲۲ ق.ظ
