نگاه سنتی مانع نشر الکترونیک روزنامه‌ها است

گروه فرهنگی:یک استاد دانشگاه معتقد است: نگاهی که به رسانه‌های ما وجود داشته، عمدتاً نگاه سنتی بوده؛ به همین دلیل روزنامه‌ها از گذشته تا به امروز کمتر به سراغ بسترسازی دیجیتال و نسخه الکترونیک رفته‌اند.
در روزهایی که گذشت دغدغه‌ای بزرگ ذهن و بیان اهالی مطبوعات و رسانه را به خود مشغول داشت که شاید برای چند روز این دغدغه برجسته‌تر از بحران جهانی کرونا خود را نشان داد و آن تعطیلی موقت انتشار کاغذی روزنامه‌ها بود.
پس از تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر تعطیلی موقت چاپ کاغذی روزنامه‌ها، فعالان عرصه رسانه و متخصصان صنعت نشر بر آن شدند تا با اطلاع‌رسانی و بیان پیامدهای منفی این تصمیم مسئولان امر را متقاعد سازند که تغییری در این رویکرد ایجاد کنند.
اقدامی که البته به سرانجام رسید و روزنامه‌هایی که طی یک هفته از ۱۶ فروردین تعطیلی شده بودند، از شنبه ۲۳ فروردین بار دیگر کار خود را از سر گرفتند.
مخالفان در تایید ادعای خود مبنی بر زیان‌بار بودن توقف چاپ روزنامه‌ها، بر عاری از مفهوم و معنا ساختن روزنامه‌ها در غیبت چاپ کاغذی و آسیب دیدن تکثر آراء و نادیده گرفتن مخاطبان اشاره کردند و موافقان این تعطیلی را به شرط موقتی بودن، فرصتی برای تجهیز زیرساخت‌ها و آمادگی و آشنایی مطبوعات با فضای مجازی می‌خواندند. دعاوی‌ای که هریک مستندات و تجاربی برای اثبات ادعای خویش داشتند.
علی‌اصغر کیا دکترای روزنامه‌نگاری و استاد دانشگاه علامه طباطبایی ، بیان کرد: آنچه باید به آن توجه ویژه داشت این است که شرایط امروز وضعیتی موقتی است و پایدار نیست روزنامه‌هاعمدتاً هم سایت دارند و هم می‌توانند با نسخه‌های الکترونیک در شبکه‌های اجتماعی و به‌صورت آنلاین فعالیت خود را تقویت کرده و ادامه دهند و این موضوعی است که در خارج از ایران هم مصادیق زیادی دارد؛ بنابراین فکر می‌کنم روزنامه‌ها در کنار نسخه چاپی که دوباره به جریان افتاده است، می‌توانند نسخه آنلاین خود را هم داشته باشند و در این وضعیتی که مشکل توزیع و دسترسی شهروندان وجود دارد می‌شود از این بستر هم استفاده کرد.
این استاد دانشگاه در واکنش به چرایی عدم توسعه زیرساخت‌های نشرغیر کاغذی و فعالیت در فضای انتشار الکترونیک، ادامه داد: نگاهی که به رسانه‌های ما وجود داشته، عمدتاً نگاه سنتی بوده است؛ بنابراین به این دلیل روزنامه‌ها از گذشته تا به امروز کمتر به سراغ بسترسازی دیجیتال و نسخه الکترونیک رفته‌اند.
درنتیجه هم زیرساخت‌های فناوری ضعیف بوده و هم علاقه مردم در گذشته نسبت به چنین فضاهایی کمتر بوده است؛ اما امروز فرصتی پیش‌آمده تا رسانه‌ها هرچه بیشتر به سمت فضای دیجیتال بروند و امروز وضع و اقبال ما به سمت این بسترسازی بیش از گذشته است.
وی افزود: مشکل دیگر این است که روزنامه‌های بزرگ ما نتوانسته‌اند زیرساخت‌های لازم را در این راستا فراهم کنند که بخشی از آن به پوشش کشوری اینترنت بازمی‌گردد؛ اما نبود زیرساخت‌های لازم در این حوزه هم وضعیت روزنامه‌ها به عقب رانده است.
این بدان معناست که برای این پروسه کارشده است. در این داستان خبرگزاری‌ها بهتر عمل کرده‌اند و البته روند آنان متفاوت بوده است ولی مطبوعات هنوز با تأخیر و کاستی‌های این موضوع درگیر هستند.
این استاد دانشگاه در اشاره به مهارت‌هایی که برای نشر در فضای الکترونیک لازم است تصریح کرد: مهارت‌ها به قدرت کار با نرم‌افزارهای متنی و صوتی، برنامه‌نویسی و نوشتن برنامه‌ها، تدوین برنامه‌ها و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی بازمی‌گردد که باید به هردو بعد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توجه شود.
وی افزود: در سال‌های گذشته سازمان ملی فضای مجازی تأسیس‌شده است و این نوع نگاه نشان می‌دهد که دولت به سمت الکترونیک شدن، حرکت کرده است.
اگر بانکداری در این حوزه حرکت موفقیت‌آمیز داشته است، روزنامه‌های ما هم می‌توانند در این عرصه موفق ظاهر شوند.
شاید اتفاقات اخیر، فرصتی برای بازنگری نسبت به حرکت در ده‌ساله آینده باشد.
کیا خاطرنشان کرد: مهارت‌هایی چون کار کردن با نرم‌افزارهای تدوین صدا، نرم‌افزارهای صوتی_تصویری و تدوین برنامه، استفاده از فضای دیجیتال و تسلط بر مهارت‌های چهارگانه کار با رایانه که جزو مهارت‌های اولیه است؛ و یا تسلط بر برنامه‌های صداگذاری (مانند پریمر و …) و تهیه مواردی مانند پادکست‌ها که عملاً تدوین و تهیه و ضبط یک برنامه رادیویی و تلویزیونی را به آنان یاد می‌دهند تا بتوانند کارشان را انجام دهند.
این دکترای روزنامه‌نگاری با اشاره به نواقص و کاستی‌هایی که حرکت به سمت فعالیت نشر در فضای الکترونیک را موجب می‌شود، بیان کرد: ما امکان تولید محتوا در پلتفرم نداریم و این مجرا هنوز محقق نشده است؛ چون اساسا این‌گونه برنامه‌سازی‌ها بر اساس قانون اساسی در اختیار صداوسیما هست. البته خبرگزارهای هم مجوز دارند و فعالیت خبری انجام می‌دهند اما پخش خصوصی نداریم.
وی افزود: راهکار بهبود این وضعیت، اصلاح قوانین و مقررات در فضای دیجیتال است که باید به آن توجه شود.
ضمن این‌که آموزش در دانشگاه‌ها باید تقویت شود؛ مثلاً این‌که ما بخواهیم یک روزنامه الکترونیک در دانشگاه راه‌اندازی کنیم که از طریق آن دانشجویان عملاً آموزش ببینند، به بودجه و حمایت‌های مالی و بازنگری در رویکردها نیاز دارد. در نتیجه تغییر این شرایط مستلزم هم تدوین قوانین و مقررات جدید است و هم تغییر نوع نگاهی فرهنگی.
کیا در تشریح کمبودها و محدودیت‌هایی که در بحث پوشش اخبار مرتبط با کرونا رسانه‌ها درگیر آن بوده‌اند، گفت: در بحث ارائه آمار و ارقام محدودیت این است که اعلام دقیق و هرروزه آمار ممکن است باعث رعب و وحشت جامعه شود.
از سوی دیگر صرفا آمار وزارت بهداشت و درمان به‌عنوان مرجع اصلی مورد استناد است.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا،کیا در پایان گفت: درنتیجه تفاوت ما با رسانه‌های بیرون این است که آنان تلاش می‌کنند تا از منابع مختلف آمار و ارقام را بگیرند و منتشر کنند؛ البته سیاست رسانه‌ها هم در چنین شرایطی بسیار مهم است.
ما چون رسانه خصوصی نداریم، همه منابع و اخبار تابع آمار و اعلام وضعیت برآمده از ستاد مبارزه با کرونا هستند و این محدودیت در ارائه خبر در رسانه‌های ما است.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com