مرگ تدریجی موسیقی هویتی آذربایجان

گروه گزارش: آشیق ها یا نوازندگان ساز سنتی آذربایجان میراث داران بخشی از ادبیات شفاهی ایران زمین هستند که از دیرباز پاسدار میراث فرهنگی و فولکلوریک ایران بوده و دارای خصوصیاتی ارزنده از جمله مردم داری، خوش باطن بودن و داشتن سجایای اخلاقی و انسانی و معنوی بالایی هستند که با الهام از طبیعت و زیبایی‌های آن با آهنگ دلنوازشان تاریخ، هنر، طبیعت، جنگ آوری، مهر، محبت و عطوفت را پیش چشم انسان‌ها زنده کرده و در ذهن آن‌ها مجسم می‌سازند.
هنرمندان صنعت آشیقی با وجود برخورداری از تخصص و علم کافی متاسفانه در هیچ جایی معرفی و شناسایی نمی‌شوند، در صورتی که شاعران و هنرمندان این صنعت در جمهوری آذربایجان برای خود شبکه‌های تلویزیونی مستقلی دارند که از طریق آن‌ها تبلیغ می‌شوند و با توجه به ارتباط کم رنگ شاعران با هنرمندان موسیقی آشیقی داخلی، هنرمندان ایرانی از شعرهای کشور آذربایجان تقلید می‌کنند و به صورت رایگان اشعار آن‌ها در کشور ما تبلیغ می‌شود در حالی که در این خصوص منابع غنی ادبی در سینه‌ها و کتاب‌های شعرای ایرانی محبوس شده است. رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما برای معرفی شاعران و هنرمندان موسیقی داخلی نقش تاثیرگذاری دارند و غفلت از این امر ضربه جدی به هویت ملت ما وارد می‌کند به طوری که به تدریج شاهد از بین رفتن این صنعت در کشور هستیم.
بر اساس این گزارش، با توجه به اینکه مکان مناسبی برای ارائه موسیقی آشیق و ترویج آن در کشور وجود ندارد اکثر هنرمندان برای امرار معاش به کافه خانه‌های سنتی پناه می‌برند در حالی که به گفته هنرمندان این عرصه ایجاد مجتمع فرهنگی هنری برای فعالان این عرصه ضروری است.
*موسیقی آشیق از مهم‌ترین حلقه‌های تعلق فرهنگی و هویتی ایران و جمهوری آذربایجان است
یکی از هنرمندان برجسته موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اتحاد هنرمندان موسیقی آشیقی باعث قدرتمند شدن این صنعت در دنیا می‌شود، اظهار داشت: اگر هنرمندان ایران و جمهوری آذربایجان با یکدیگر اتحاد داشته باشند، می‌توانند این صنعت را به صورت قوی برای تمام ملت‌های دنیا معرفی کنند.
ترمی خان قربان اف ادامه داد: بنده با ارائه موسیقی آشیقی در کشورهای اروپایی شاهد شگفت‌زدگی آن‌ها از این هنر بوده‌ام و با وجود اینکه متوجه معنی اشعار ما نمی‌شدند اما این موسیقی غنی و سنتی آذربایجانی تاثیر بسیار مثبتی در آن‌ها گذاشته بود.
این هنرمند موسیقی آشیقی کشور آذربایجان همچنین با بیان اینکه هنرمندان آشیقی ایران از لحاظ علمی قوی هستند، افزود: هنرمندان این صنعت با وجود اینکه در دانشگاه به صورت آکادمی تحصیل نمی‌کنند، از لحاظ علمی قوی‌تر هستند.
قربان اف با اشاره به مشکلات اصلی هنرمندان موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان گفت: در حال حاضر نوازنده‌های موسیقی سنتی ساز آذربایجانی و هنرمندان این عرصه در جمهوری آذربایجان با مشکلات زیادی مواجه هستند. وی همچنین در ادامه افزود: بنده حدود دو سال است که به علت وجود برخی مشکلات و محدودیت‌ها در برنامه‌های تلویزیونی شبکه‌های کشور آذربایجان حضور نمی‌یابم، چرا که با وجود محدودیت‌ها نمی‌توانم خواسته‌های درونی خود و تجربیاتم را به بیننده‌ها انتقال دهم.
نوازنده ساز سنتی آذربایجانی ارتباط صنعتگران موسیقی آشیقی کشورهای آذربایجان و ایران را یکی از بهترین راه‌های تبادل اطلاعات با یکدیگر دانست و ابراز داشت: هنرمندان با ارتباط بیش‌تر با یکدیگر می‌توانند اطلاعات خود را به یکدیگر انتقال دهند.
قربان اف خاطرنشان کرد: بنده در کنار پدرم موسیقی آشیقی را به صورت تجربی یاد گرفته‌ام و از دیگر اساتید برجسته جمهوری آذربایجان نیز تجربه‌های زیادی کسب کرده‌ام و تنها با تحصیل در دانشگاه نمی‌توان یک موسیقی دان حرفه‌ای بود، بلکه باید در نزد اساتید مجرب و شایسته تجربه کافی کسب کرد.
وی اضافه کرد: هنرمندانی که در نزد اساتید موسیقی به صورت تجربی آموزش می‌بینند، بیش از فارغ‌التحصیلان موسیقی در دانشگاه‌ها از علم مورد نیاز برای هنرنمایی در عرصه موسیقی آشیق برخوردار هستند.
هنرمند موسیقی آشیقی با اشاره به کم‌رنگ شدن این موسیقی و جایگاه این صنعت در میان مردم منطقه به عنوان یکی از مهم‌ترین حلقه‌های پیوند فرهنگی و هویتی آذری زبان‌ها گفت: متأسفانه با رواج موسیقی بیگانه در این کشورها به تدریج موسیقی آشیقی جایگاه واقعی خود را به تدریج از دست می‌دهد و مردم نیز رغبت و استقبال کمتری به این موسیقی نشان می‌دهند.
قربان اف افزود: امروزه در دانشگاه‌ها آلات موسیقی دیگری برای نسل جوان آموزش داده می‌شود و متأسفانه آموزش حرفه‌ای در خصوص موسیقی آشیقی به دانشجویان ارائه نمی‌شود.
*ریشه موسیقی آشیقی در منطقه قره داغ آذربایجان شرقی است
چنگیز مهدی پور یکی از هنرمندان موسیقی آشیقی با بیان این مطلب اظهار داشت: وجود لهجه‌های خاص در منطقه‌ها مهم‌ترین وجه تمایز موسیقی آشیقی است.
وی افزود: تمام مناطق برای خود آهنگ‌های مخصوصی دارند که خاص خود آن مناطق محسوب می‌شود.
محقق و پژوهشگر موسیقی آشیقی با بیان اینکه ریشه و اساس این موسیقی در مناطق ترک نشین ایران است، اظهار داشت: ریشه موسیقی آشیقی در منطقه قره داغ آذربایجان است، اما به علت بی توجهی مسئولان کشور و مردم این صنعت در یونسکو به نام کشور آذربایجان به ثبت رسید.
مهدی پور خاطرنشان کرد: در ۵۰ سال اخیر نام “قوپوز” به “ساز” تغییر یافته و با تغییر و تحولات در این عرصه امروز معنی و مفهوم گذشته موسیقی آشیقی از بین رفته است. وی ابراز داشت: متاسفانه در حال حاضر هنرمندان موسیقی آشیقی در جایگاه واقعی خود قرار ندارد.
مهدی پور ادامه داد: بیش از ۲۰ سال است که هنرمندان موسیقی آشیقی در آذربایجان شرقی به صورت تخصصی این هنر را آموزش می‌دهند و می‌توان گفت که هنرمندان ما نسبت به هنرمندان کشور آذربایجان دارای علم و تخصص بیشتری هستند و به صورت اصولی این صنعت را ارایه می‌دهند.
وی همچنین در ادامه افزود: متاسفانه مردم آذربایجان شرقی به علت ناآگاهی از ارزش این موسیقی، از کنسرت‌های آشیقی استقبال زیادی نمی‌کنند در حالی که آثار گروه موسیقی آشیقی دالغا که به سرپرستی بنده کنسرت‌های بسیاری را در مکان‌های مختلف برگزار کرده است، به گفته هنرمندان دیگر کشورها دارای تازگی‌های خاصی است.
*مدیران ناآگاه و کم سواد همیشه به حوزه‌های موسیقی فولکور ضربه زده‌اند
هنرمند موسیقی آشیقی آذربایجان گفت: در کشور ما حتی هنرستان‌های موسیقی جایگاه واقعی خود را به دست نیاورده است و انتخاب برخی از مدیران ناآگاه و کم سواد در مدیریت حوزه‌های موسیقی تاسف برانگیز است.
مهدی پور خاطرنشان کرد: تاکنون هیچ بستری در زمینه موسیقی در ایران ایجاد نشده است و آموزشگاه‌ها نیز با امکانات محدود توسط اشخاص به صورت خصوصی اداره می‌شوند.
هنرمند موسیقی آشیقی رسانه‌ها را مهم‌ترین مکان برای تبلیغ آلات موسیقی بیگانه دانست و افزود: متأسفانه مردم ما در کشور از آلات موسیقی سنتی و اصیل ایرانی و آذربایجانی بی خبر هستند، اما آلات موسیقی دیگر کشورها را به خوبی می‌شناسند.
مهدی پور با بیان این مطلب اظهار داشت: متولیان امر با ایجاد محدودیت‌ها در چاپ اشعار باعث منتشر نشدن بسیاری از اشعار و سروده‌های قوی شاعران داخلی می‌شوند و چاپ اشعار به صورت گزینشی انجام می‌شود.
وی اضافه کرد: اکثر کنسرت‌های موسیقی آشیقی در کشور ضعیف برگزار می‌شود و تاکنون هیچ گونه تحقیق و پژوهشی در زمینه این موسیقی در ایران صورت نگرفته است.
*ادبیات و موسیقی نشان دهنده هویت ملت‌هاست
علی خداداد مددلو یکی از هنرمندان موسیقی آشیقی آذربایجان شرقی با بیان اینکه مردم از اطلاعات و آگاهی کافی برخوردار نیستند، اظهار داشت: ادبیات و موسیقی نشان دهنده هویت هر ملتی است و اگر ملتی ادبیات و موسیقی مخصوص خود را نداشته باشد، هیچ جایگاهی میان دیگر ملت‌ها نخواهد داشت.
ناآگاهی مردم و نداشتن اطلاعات کافی از هویت واقعی خود باعث مرگ تدریجی موسیقی می‌شود.
وی افزود: ترویج موسیقی عاشقی در کشور بدون آگاهی مردم و مسئولین امکان پذیر نیست و فعالیت‌های جزیره‌ای بی نتیجه خواهد بود.
نوازنده ساز سنتی قوپوز آذربایجان ناآگاهی مردم را عامل اصلی رواج موسیقی بیگانه در کشور دانست و افزود: ناآگاهی‌های مردم از هویت واقعی خود باعث افزایش قدرت استعمار می‌شود.
خداداد مددلو خاطرنشان کرد: حکومت‌های استعماری و ایادی آن‌ها به فکر از بین بردن هویت قومی و ملی ما هستند و تا زمانی که مردم به درجه خودشناسی نرسیده‌اند، این مشکلات یعنی بی هویتی و تقلید کورکورانه بیش از پیش در کشور رواج خواهد یافت.
وی همچنین در ادامه گفت: استعمار جهانی با بیان اینکه موسیقی مرز ندارد، قصد تحمیل موسیقی خود را به کشورهای دنیا دارد و اکنون ملت ما غریبان گیر موسیقی بیگانه غربی شده‌اند.
مدرس موسیقی عاشقی با اشاره به اهمیت ادبیات و موسیقی غنی ملت‌ها گفت: بدون توجه به ادبیات و موسیقی سنتی عاشقی حتی تاریخ نیز به صورت صحیح نوشته نمی‌شود.
خداداد مددلو اضافه کرد: مکتب خانه‌های موسیقی عاشقی در ایران فقط به آموزشگاه‌های محدود می‌شود.
*بی توجهی مسئولان به موسیقی آشیقی باعث کاهش استقبال نسل جوان شده است
عیسی قاراخانلو ابراز داشت: متاسفانه تعداد هنرمندان آشیقی ایرانی نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است و بی توجهی و بی رغبتی مسوولان کشوری باعث بی میلی جوانان نسبت به این صنعت شده است.
محقق و پژوهشگر موسیقی گفت: تبلیغ هنرمندان در داخل کشور به خصوص از طریق رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما ضروری است.
قاراخانلو همچنین در ادامه افزود: در جمهوری آذربایجان اکثر هنرمندان موسیقی آشیقی در شبکه‌های تلویزیونی مستقل این موسیقی را ترویج می‌کنند و به نوعی شاعران و هنرمندان تبلیغ می‌شوند، اما در صدا و سیمای داخل کشور حتی از نشان دادن ساز جلوگیری می‌کنند. وی با ابراز تاسف گفت: با توجه به اینکه منطقه قره داغ خواستگاه اصلی این موسیقی است اما متأسفانه به دلیل بی توجهی‌های مسوولان ایرانی این صنعت به نام کشور آذربایجان در یونسکو ثبت شده است.
با توجه به اینکه ادبیات و موسیقی هر ملتی، هویت مردم آن کشور به حساب می‌آید، ضروری است که متولیان امر با ترویج موسیقی اصیل ایرانی آشیق (آشیق) را از طریق رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما، آن را برای مردم داخل کشور و همچنین دیگر کشورهای دنیا معرفی و تبلیغ کنند.
چرا که با کم‌ترین امکانات مانند ایجاد فضاهای مناسب، هنرمندان موسیقی آشیقی می‌توانند با ارایه هنر خود به دور از برخی حاشیه‌ها باعث جذب گردشگران خارجی به کشور شوند. ?