زنگ خطر رشد سالمندی به صدا در آمد

گروه اجتماعی: سالمندان بدون شک یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار در مواجهه با بحران کرونا هستند. کارشناسان معتقدند کرونا فرصتی فراهم کرد تا اولویت‌های مدیریت و برنامه‌ریزی امور مربوط به سالمندان که درصد جمعیت آنها(نه تعدادشان) در حال افزایش است، مطرح و مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد.
سالمند قشری که همواره آنگونه که باید به مشکلاتشان حتی در خود خانواده‌ها هم رسیدگی نمی‌شود. افرادی که گرفتار »بی‌توجهی« بوده و به حمایت از خدمات داوطلبانه یا مراقبت‌های اجتماعی متکی هستند.
با بروز بحران کرونا، روزگار سالمندان سخت‌تر از همیشه شده است. روزهای قرنطینه بحران »خود قرنطینگی« سالمندان را تشدید کرد. این وضعیت در حالیست که انزوای اجتماعی در میان افراد مسن، همواره به عنوان یک نگرانی جدی برای سلامت عمومی شناخته شده است.
به تازگی رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان گفته: پویش مردمی احوال‌پرسی از سالمندان از طریق فضای مجازی در طول هفته ملی سالمندان با هشتگ »یادم کن، شادم کن« همزمان در هفته ملی سالمندان از هفتم تا سیزدهم مهرماه با هدف فضاسازی و ایجاد دغدغه برای طرح مشکلات و چالش‌های حوزه سالمندی در جامعه برگزار می‌شود.
به همین بهانه سری به پارک‌های پایتخت زدیم تا از حال و روز سالمندان و سالخوردگانی که حالا پناهی جز پارک‌ها ندارند با خبر شویم و با آنها گپ و گفتی داشته باشیم.پیرمرد تنها روی نیمکتی در پارک شریعتی نشسته است. کلمات نامفهومی را بلندبلند تکرار می‌کند. پتوی نازکی و نه‌چندان تمیزی روی پاهایش کشیده است. ظهر است و هوای پارک نه سرد است و نه گرم. اما حتی تحمل این هوا را هم ندارد. پیش از اینکه چیزی بگویم اسمم را پرسید و چند بار بلندبلند تکرار کرد که یادش بماند؛ وقتی‌که ناامید شد، خودکاری از جیبش بیرون آورد و اسمم را روی دستش نوشت.
»علی« ۶۷ساله و اصالتا اصفهانی است و داستان زندگی جالبی دارد. حدود ۲۰سال پیش در یک دعوای خانوادگی ضربه‌ای به سرش وارد می‌شود و مشکل فراموشی پیدا می‌کند. چند روز بعد، از بیمارستانی که بستری بود، خارج و گم می‌شود، شهرداری او را پیدا می‌کند و به بهزیستی تحویل می‌دهد اما بعد از چند ماه خانواده‌اش او را پیدا می‌کند.
تنهایی ما عمیق‌تر شده و بی‌توجهی خانواده و فرزندان بیشتر
از حال و روزش در ایام کرونایی پرسیدم. اینکه کرونا زندگی سالمندی را با چه مشکلاتی مواجه کرده است؛ می‌گوید: قبل از این بیماری ما اوضاع به نسبت خوبی داشتیم. از وقتی این بیماری شایع شده مشکلات ما دوچندان شده است. تنهایی ما عمیق‌تر شده و بی‌توجهی خانواده و فرزندان ما بیشتر از پیش.
این شهروند ادامه می‌دهد: اگر کاری یا خواسته‌ای بیرون از خانه داشته باشیم، به دلیل این وضعیت کرونایی نمی‌توانیم انجام دهیم و بچه‌هایمان هم به بهانه شیوع دوباره این بیماری کار ما را انجام نمی‌دهند. اگر سازمان بهزیستی می‌توانست در این زمینه طرحی ارایه بدهد، در حد تلفن گویا که بتوانیم اگر کاری داشتیم یا داروی خواستیم به آنها زنگ بزنیم، می‌توانست کمک حال ما باشد.
مشکل اساسی در تهیه دارو
»احمد« هم ۶۵ سال دارد و روی نیمکتی، گوشه پارک تکیه داده و خلوت کرده است. می‌گوید از لحاظ روحی و روانی در سلامت کامل به سر می‌برد و از سر بی‌طاقتی و دلتنگی به پارک می‌آید تا دمی بیاساید. احمد در پاسخ به این اینکه چه مشکلاتی در این دوران کرونا داشته، به ایرناپلاس می‌افزاید: «ما در هر حال همیشه در خانه‌ایم. کاری به خانواده ندارم اما برای خودم مشکل اساسی تهیه داروهایی است که مصرف می‌کنم. داروهای دیابت که بماند اما مصرف داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن که قبلا بدون نسخه تهیه می‌شد حالا به سختی گیر می‌آید.»
خسته از کرونا و انزوا
«حسین» ?? ساله نیز می‌گوید با وجود مصرف داروهای مختلف و زیاد به خاطر بیماری‌های مزمن مختلفی که دارد با اختلال عملکرد اعضای بدن و بروز مشکلات ناشی از مصرف دارو مواجه است. «کرونا شرایط زندگیم را کاملا دگرگون کرد و تا سر حد مرگ پیش رفتم. هر چند خوشبختانه درگیر این بیماری نشده‌ام اما با شرایطی که دارم در معرض آن هستم. خیلی جلوی خودم را می‌گیرم که از خانه بیرون نیایم اما از طرف دیگر خانه‌نشینی به افسردگی و منزوی شدن بیشتر آدم به‌ویژه در این شرایط دامن می‌زند.
براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سن بالای ۶۰ سال را سالمند می‌نامند و از این منظر سالمندان به سه گروه شامل سالمند جوان ۶۹ – ۶۰ سال، سالمند میانسال ۷۹ – ۷۰ سال و سالمند پیر ۸۰ سال به بالاتر تقسیم می‌شوند.با همه‌گیری بیماری کرونا، مراقبت افراد در معرض خطر از جمله سالمندان از حساسیت بالایی برخوردار شده است و حالا با شروع موج سوم کرونا، باید مراقبت و حفظ سلامت سالمندان بیش از هر زمان دیگر در اوضاع کرونایی، جدی گرفته شود.هر چند قرنطینه کردن سالمندان می‌تواند به کاهش میزان انتقال بیماری، جلوگیری از به اوج رسیدن شیوع بیماری و همچنین کاهش انتقال بیماری به افراد پرخطر کمک می‌کند، اما باید با در نظر گرفتن شرایط این قشر آسیب‌پذیر، تمهیداتی برای جلوگیری از افزایش عوارض عاطفی و روانی ناشی از قرنطینه طولانی فراهم کرد.
کرونا فرصتی برای اولویت‌سنجی سالمندی
در ارتباط با این موضوع حسام‌الدین علامه رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان می‌گوید: در دبیرخانه شورای ملی سالمندان به دنبال سیاستگذاری در حوزه سالمندی هستیم. مساله سالمندی یک موضوع بین بخشی است و برای همین دستگاه‌های متعددی برنامه‌های مختلفی در حوزه سالمندی برعهده دارند.
به گفته وی، با توجه به اینکه ساختارهای اداری در موضوع سالمندی به صورت یک سازمان بوروکراتیک هرمی مانند دیگر وزارتخانه‌ها نیستند، شورای ملی سالمندان کشور با حضور ۱۲ وزارتخانه مرتبط با امور سالمندی و ۶ دستگاه مرتبط با امور بازنشستگی و تامین اجتماعی و سه متخصص دانشگاهی شکل گرفته است.
علامه ادامه می‌دهد: سند ملی سالمندان کشور که همه سیاستگذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات حوزه سالمندی را منسجم و یک پارچه می‌کند ۳۱ شهریور امسال به دستگاه‌های اجرایی کشور ابلاغ شد و از این به بعد مبنای همه اقدامات خواهد بود.علامه با یادآوری اقدامات انجام شده در دوران کرونا توضیح می‌دهد: در این ماه کارها و اقدامات مختلفی در حوزه سالمندی انجام شد که به طور عمده مربوط به سه بخش بوده است. یک بخش مربوط به سازمان بهزیستی، دیگری مربوط به وزارت بهداشت بوده و بخش سوم مربوط به معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان با بیان اینکه در چند ماه اخیر اقدامات مربوط به در تدوین سند ملی سالمندان را انجام دادیم، می‌افزاید: براساس این سند که رئیس سازمان برنامه بودجه و آقای شریعتمداری وزیر تعاون به عنوان رئیس شورای ملی سالمندان کشور، سند را امضا و ابلاغ کرده‌اند، قرار است همه دستگاه‌های اجرایی عضو شورا، تا پایان مهرماه نخستین برنامه سالمندی مبتنی بر سند ملی سالمندان دستگاه خود را به دبیرخانه شورای ملی سالمندان ابلاغ کنند. در واقع کرونا فرصتی بود تا به اولویت‌سنجی سالمندی بپردازیم.
لزوم توجه مسئولان به مسائل سالمندی
رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان توضیح می‌دهد: سالمندی که در ایران از سال ۱۳۵۵ حدود ۵ درصد بود، در سال ۱۳۹۸ به ۱۰ درصد رسیده و طبق پیش‌بینی‌ها در سال ۱۴۲۱ به ۲۰ درصد و در سال ۱۴۳۵ به ۳۳ درصد می‌رسد. بنابراین در طول ۴۳ سال یعنی از سال ۵۵ تا ۹۸ جمعیت سالمندان دو برابر شد و این در حالیست که با روند کنونی در مدت ۲۳ سال یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۲۱ جمعیت سالمندان بار دیگر دو برابر می‌شود.
این روند در بسیار از کشورهای توسعه یافته چیزی حدود ۵۰ تا ۱۰۰ سال طول می‌کشد در حالی که با رشد سریع سالمندی در کشور مواجه‌ایم.
وی می‌افزاید: علت این موضوع کاهش نرخ موالید است که آن هم به دلیل تاخیر در ازدواج، کاهش ازدواج، کاهش فرزندآوری، افزایش میزان ناباروری و افزایش مهاجرت است. اکنون که درصد جمعیت سالمندی(نه تعدادشان) در حال افزایش است، باید دستگاه‌های اجرایی کشور از امروز با توجه به متغیرهای جمعیتی در۲۰ سال آینده که با آن مواجه خواهیم شد برنامه‌ریزی کنند.متغیرهای جمعیتی مانند افزایش تجرد قطعی، افزایش میزان سالمندان تنها، افزایش سالمندان مستمری‌بگیر و حقوق‌بگیر، افزایش مدت زمان بین بازنشستگی و طول عمر در ایران که زیرساخت‌های خاص خود را می‌طلبد، کاهش بعد خانوار و … هستند.
راهکار چیست؟
علامه، راهکارهایی برای برون‌رفت از این شرایط ارایه می‌دهد: در گام نخست باید زیرساخت‌های فرهنگی تکریم و احترام به سالمندان را از مهدکودک تا دانشگاه نهادینه و میانسالان را برای ورود به دوران بازنشستگی و سالمندی توانمند کنیم.
وی ادامه می‌دهد: باید زیرساخت‌های سخت‌افزاری و فناوری خود را در حوزه سالمندی گسترش و بخش خصوصی را با نگاه بازاریابی اجتماعی به سمت مسائل سالمندی سوق بدهیم.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، به گفته وی، سمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد سالمندی با به وجود آمدن الگوها و کارهای داوطلبانه و خیریه‌ای که بومی شده باشد می‌توانند تمهیدات لازم را برای مواجه شدن با دوران سالمندی که در آینده اتفاق می‌افتد فراهم کنند.
وی تاکید می‌کند: با توجه به نیازهای آتی جامعه، باید رشته‌های تخصصی در حوزه سالمندی در دانشگاه‌ها شکل گیرد تا با تربیت متخصصان بتوانیم مسائل مربوط به این حوزه را برای آینده کنترل و مدیریت کنیم.