احیای دریاچه ارومیه حق شهروندی مردم منطقه است

گروه گزارش: احیای دریاچه ارومیه به عنوان دغدغه نخست مردم خطه آذربایجان که در نخستین نشست هیات دولت تدبیر و امید مطرح شد به جرات می‌توان گفت که یکی از شاخص ترین طرح‌هایی است که در چند دهه گذشته در شمال غرب کشور کلید خورد و در انتظار لحظات رسیدن به ایستگاه آخر است. تا پیش از دولت یازدهم مباحث مربوط به دریاچه ارومیه که در حال تبدیل شدن به یک کویر نمکی بود، در کارگروه‌های استانداری خلاصه می‌شد و حتی کارش به جلسات اصلی نمی‌کشید؛ در همین راستا پرداخت گسترده شخص دکتر حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران در جلسه‌ مهم نظیر هیات دولت به همین امر، موجی از امیدواری‌ها را به تغییر نگرش به مسائل زیست محیطی در بطن جامعه ایجاد کرد.دیری نگذشت تا با تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۱۳۹۳ و آغاز اقدامات عملی آن از سال ۱۳۹۴ امید به مردم به جدیت دولت در احیای دریاچه افزایش یافت.
پس از گذشت بیش از هفت سال از تلاش شبانه روزی برای احیای دریاچه ارومیه هرچند طرح‌های سرنوشت ساز انتقال آب به دریاچه ارومیه به ایستگاه آخر خود رسیده و هنوز به بهره برداری نرسیده است ولی اقداماتی همچون لایروبی رودخانه‌ها، اصلاح الگوی کشت و تجهیز اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه به آبیاری مدرن سبب شده تا نه تنها روند ۱۷ ساله خشک شدن دریاچه ارومیه متوقف شود، بلکه امروز میزان حجم آب موجود در نگین آبی آذربایجان در مقایسه با اوایل دهه ۹۰ بیش از چهار برابر افزایش یابد و به سه میلیارد و ۵۵۰ میلیون مترمکعب برسد.
اینکه دولت با وجود تحریم و مشکلات اعتباری برای تبدیل به یک موضوع زیست محیطی، بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد ریال هزینه کرده، نشان می‌دهد که در عمل به مطالبات مردمی حساسیت کافی دارد و برای احیای نگین آبی آذربایجان همچون مردم دغدغه مند است.البته نباید به این موضوع بی تفاوت بود که با خروش دوباره موج‌های خاموش دریاچه ارومیه و ذوق زدگی مردم از این اتفاق مبارک، بودند و هستند عده‌ای که عزم خود را برای تلخ کردن کام شیرین مردم به کار گرفتند و منافع سیاسی و حزبی را بر امیدآفرینی و بیان دستاوردهای دولت و نظام جمهوری اسلامی برای مردم ترجیح دادند.
احیای دریاچه ارومیه حق شهروندی مردم منطقه است
اما نگاه دولتمردان به بحث احیای دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که آنان به دور از استفاده تبلیغاتی از تثبیت دریاچه ارومیه یک نگاه وظیفه مداری دارند؛ “عیسی کلانتری” معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در سفر هفته گذشته خود به ارومیه گفت: احیای این دریاچه، حق شهروندی ساکنان این منطقه است و مردم نباید فریب شعارها و تبلیغات غلط موجود در این زمینه را بخورند.وی با بیان اظهاراتی نشان داد که نگران بی توجهی دولت‌های آتی به دریاچه ارومیه است؛ کلانتری خطاب به مردم ساکن در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با بیان اینکه دریاچه ناموس شماست، اظهار داشت: اگر دولتی دیگر یک سیاست متفاوتی در قبال احیای دریاچه به کار گیرد، مردم باید در مقابل آن بایستند چرا که صیانت و حفاظت از دریاچه ابتدا وظیفه اصلی مردم و بعد وظیفه مسوولان است.
وی با اشاره به تبلیغات غلط در زمینه مخالفت کارگروه ملی با کشاورزی در راستای احیای دریاچه ارومیه اضافه کرد: این سخنان بی اساس بوده و هیچ منعی در توسعه صنعت، گلخانه و کشاورزی در مکان های بسته نداشته ایم، هرچند توسعه کشاورزی آبی در سطح باز ممنوع شده‌است و باید هم ممنوع باشد.
سیاه نمایان دولت، منافع ملی را تشخیص نمی‌دهند
دبیر کارگروه ملی و مجری طرح نجات دریاچه ارومیه با بیان اینکه عده ای که منافع کوتاه مدت داشتند احیای دریاچه ارومیه را برنمی‌تابیدند افزود: این افراد منافع ملی را تشخیص نمی‌دادند در حالیکه نجات دریاچه ارومیه و جلوگیری از خشک شدن آن به معنای دست یابی به توسعه پایدار است.کلانتری با بیان اینکه توسعه پایدار یک ابزار تبلیغاتی کشور در عرصه های جهانی است، ادامه داد: متاسفانه دوستان هنوز به توسعه پایدار اعتقادی ندارند.
وی با قدردانی از توجه ویژه رییس جمهوری به موضوع دریاچه ارومیه اضافه کرد: دکتر روحانی یک استراتژیست بودند چرا که نجات بخشی دریاچه ارومیه از خشک شدن را جزو اولویت‌های اول دولت قرار دادند و برنامه ریزان نیز براین اساس حرکت های خود را در این زمینه آغاز کردند.
وی با اشاره به اینکه حفاظت و صیانت از دریاچه ارومیه وظیفه اولویت دار و اول مردم منطقه است، گفت: تمام مردم ایران در قبال صیانت از این نگین فیروزه ای کشور نقش و مسوولیت دارند.دبیر کارگروه ملی و مجری طرح نجات دریاچه ارومیه گفت: باید از هر دولتی که در آینده امور را به دست می گیرد، حفاظت از دستاوردهای کارگروه در احیای دریاچه ارومیه را مطالبه کرد.
دید جهان به توانایی ایران در مدیریت مسائل زیست محیطی تغییر کرد
معاون منابع انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در کتاب درسی دانش آموزان استرالیا از دریاچه ارومیه به عنوان تجربه و مدیریت ناموفق مسائل زیست محیطی نام برده شده بود، اظهار داشت: ما در کوتاه ترین زمان با علم، توان و ابتکار داخلی توانستیم دریاچه را احیا و دید جهانی به ایران را در این زمینه تغییر دهیم.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط دریاچه در سال ۱۳۹۳ وضعیت خطرناکی بر این زیست بوم حاکم شده بود به طوری که شمال دریاچه وضعیت مطلوبی نداشت و بقیه نقاط آن نیز خشک شده بود؛ اگر فعالیت ستاد احیا نبود و با توجه به روندی که طی ۲۰ سال قبل وجود داشت فارغ از میزان بارش‌ها که دریاچه ارومیه خشک می‌شد.
تجریشی بیان کرد: اقدامات دستگاه‌های اجرایی از جمله رهاسازی‌ها، لایروبی‌ها از سر دهنه‌ها و بهره‌برداری از آب در زمانی‌که مورد نیاز بود باعث شد که طی سال‌های ۹۶ تا ۹۸ با کمک بارش‌ها با افزایش تراز این دریاچه روبرو شویم بنابراین مجموعه‌ای از عوامل و تدابیر دستگاه‌های اجرایی کمک کرد تا بتوانیم آب را به دریاچه برسانیم.وی با بیان اینکه سطح دریاچه ارومیه هم اکنون از ۲ هزار و ۱۶۲ کیلومتر در سال ۱۳۹۳ به سه هزار و ۵۵۰ کیلومتر در سالجاری افزایش یافته است اضافه کرد: برنامه تثبیت باعث شد تا بتوانیم شاهد افزایش تراز آب دریاچه باشیم.مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: توقف سدهای در دست اجرا در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، نظارت دقیق بر برنامه مصارف ۱۴ سد بزرگ حوضه آبریز دریاچه ارومیه، عدم تحویل آب مازاد ورودی به سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه به بخش کشاورزی، کنترل صدها نهر کشاورزی برروی رودخانه های حوضه آبریز در ممانعت از ورود آب به انهار در غیر از فصل زراعی و طرح اتصال رودخانه های زرینه و سیمینه رود به طول ۴۵ کیلومتر به انضمام لایروبی رودخانه های حوضه ابریز ردیاچه ارومیه به طول بیش از ۴۰۰ کیلومتر از دیگر اقدامات انجام شده ستاد احیا در این زمینه بوده است.وی اظهار کرد: در راستای احیای دریاچه اهدفی از جمله کاهش ۴۰ درصدی منابع آب‌های سطحی مدنظر بود که تاکنون به بیش از ۵۵۰ میلیون متر مکعب از آن دست ‌پیدا کرده‌ایم و طی پنج سال آینده سالانه نیز حدود ۸۰ میلیون متر مکعب دیگر از این آب ها باید از طریق برنامه و اقدامات لازم با هماهنگی جهاد کشاورزی وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه این موضوع محقق شود.تجریشی با بیان اینکه در طرح ملی نجات دریاچه ارومیه سعی شد با دست یابی به هدف اصلی که احیای دریاچه بود به افق تعیین شده که کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی بود دست یافت افزود: قضاوت های کارشناسی حاکی از این بود که دسترسی به آبهای سطحی بسیار آسان بوده و ۷۰ میلیون متر مکعب آب در اثر تبخیر و انتقال به آبهای زیر زمینی در مسیر دریاچه از دست می رود.
تمامی طرح‌های سخت افزاری دریاچه ارومیه تا پایان سال به بهره برداری می‌رسد
رییس دفتر استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه با اعلام اینکه تا پایان سال تمامی طرح‌های سخت افزاری ستاد احیای دریاچه ارومیه به پایان خواهد رسید، اظهار داشت: تمامی طرح‌های انتقال آب بیش از ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارند.سرخوش با اعلام اینکه پکیج طرح انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی در آستانه بهره‌برداری است، گفت: این طرح هم اکنون بیش از ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی با اشاره به اینکه فقط ۱٫۵ کیلومتر از ۳۶ کیلومتر تونل انتقال آب به دریاچه باقیست تا به بهره برداری برسد، افزود: سد کانی سیب در آذربایجان غربی نیز از یک ماه پیش شروع به آبگیری کرده و آماده انتقال آب است.
رییس دفتر استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: مسیر خط انتقال آب پس از تونل نیز ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد؛ عملا باید اعلام کنیم که خط انتقال بتنی تقریبا تمام شده و قسمت خاکی در حال آماده سازی و لایروبی است.وی قیمت روز پکیج انتقال آب از جنوب استان آذربایجان غربی به دریاچه ارومیه را بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد ریال ذکر کرد.
پیشرفت ۹۴ درصدی طرح تصفیه خانه فاضلاب ارومیه
رییس دفتر استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به پیشرفت ۹۴ درصدی طرح فاز سوم تصفیه خانه فاضلاب ارومیه و خط انتقال ۱۱ کیلومتری آن به دریاچه، بیان کرد: یک‌هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال برای این طرح هزینه شده است.وی با بیان اینکه اخیرا ۲۸۰ میلیارد ریال برای اتمام طرح تصفیه خانه فاضلاب اختصاص یافت، گفت: ۱۵۰ میلیارد ریال نیز برای اتمام خط انتقال اختصاص یافت.سرخوش ادامه داد: برای اتمام طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه هیچ مشکل اعتباری وجود ندارد.
رییس جمهوری افتتاح کننده طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه
استاندار آذربایجان‌غربی با اشاره به اتمام طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه تا پایان سال جاری، گفت: طبق برنامه‌ ریزی انجام شده، افتتاح این طرح‌ها توسط رییس جمهوری انجام خواهد شد.محمدمهدی شهریاری با اشاره به توجه ویژه شخص رییس جمهوری در پیگیری یکی از مطالبات اصلی مردم منطقه یعنی احیای دریاچه ارومیه، اظهار داشت: تامین اعتبار چند هزار میلیارد ریالی برای احیای دریاچه ارومیه نشان از عزم دولت برای رفع این مشکل زیست محیطی بود.
موفق عمل کردن دولت در مهار یک مشکل زیست محیطی بین المللی
استاندار آذربایجان‌غربی خشک شدن دریاچه ارومیه را یک مشکل بزرگ زیست محیطی در عرصه ملی و بین المللی توصیف کرد و افزود: دولت در کنترل بحران خشک شدن دریاچه ارومیه و احیای آن موفق عمل کرد.شهریاری با اشاره به موج‌های خروشان دریاچه ارومیه گفت: موج‌های امروز دریاچه ارومیه تبلور امید در بطن جامعه مردم منطقه است.آن طور که پیداست دولت تدبیر و امید تمامی تلاش خود را به کار گرفته که به دور از بهره‌برداری سیاسی، پرونده احیای دریاچه ارومیه را در دوره خود به اتمام برساند تا مشکلی برای دولت بعدی ایجاد نکند.به نظر می‌رسد طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه به اندازه‌ای در سطح جامعه نمود داشته که کمتر افرادی از مخالفان دولت به بحث احیای دریاچه ارومیه ورود می‌کنند؛ این درحالی است که در گذشته جریان مخالف دولت مانور گسترده‌ای بر روی دریاچه ارومیه داشت.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا،قبل از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه، تراز این حوزه آبی سالانه به طور متوسط ۴۰ سانتی‌متر کاهش می‌یافت اما در سایه اقدامات دولت تدبیر و امید، روند خشک شدن آن متوقف شد.
Arazazarbaijankhabarname@gmail.com