آنادیلی

علیرضا ذیحق
حکایه
آنادیلیمیز: دیل¬سیز آغیزسیز بیری دئییل دی. چوخ دا دیللی ایدی.
بولبول گول¬دن آیریلان کیمی اودا ائلدن آیری ایدی. اوره گینده نه شنلیک وارایدی نه ده قولاغیندا بیر ساز سسی. اؤز وطنینده یاشاسادا اؤگئی دوغمالیق کیمی بیر دویغو دویوردی. بوینوبوکوک بیر غریب کی دیلی قیسا اولسادا هله ده دیلی نن اوره گی بیر ایدی.
جاندان شیرین گول بالا سینی قیچی اوسته قویوب ییر قالارکن دیل اوجو اونو اوخشاییر دی: ” بالاما جان دئمیشم، آغلاماجان دئمیشم. بالام دیل آچان گونه، قوزو قوربان دئمیشم.”
بو نغمه لر له جوشوب داشسا دا طبیعت قوینوندا بوی آتیب دیر چه لن گونلری یادینا دوشوردی و دیزه چیخان لاله لر ایچره، قیز گلین لر له اَل – اَله وئریب ” یولومدا دورما اوغلان. منه هردن سؤز آتیب اؤزونو یورما اوغلان !” دئیه رک دیل لردن دوشمه یَن ماهنی لاری خاطیر لاییردی. داها او سؤز قوشان دیلی، دیلیم دیلیم اولما سا دا دیندیر مه یینجه دینمه یه دیلی گلمیردی. لال اولما سادا سانکی چوخدان ایدی دیلی آلیشیب یانمیش دی. اوخویوب یازما قی آنا دیل ده اؤیره نمه دیگی اوچون، کؤنلون دن چاغلایان یوزلرجه نغمه جالانیب دوداقینا آخمادان، آغ گؤیرچین لرین گوجله تیکانلی سیم لره دَییب دینمه دن جان وئرمک لری کیمی، بوتون هیچقیرتی لاری تکجه بیر آها چئوریلیردی. آجیدان بیر آه کی هارای اولمادان، یاش اولوب گؤزلردن و قان اولوب سینه لر دن آخیردی.
بونا گؤره ده اؤیرَنمیشدی کی باشینی ساخلاماقا دیلینی ساخلا ما لیدی و گرکدی کی گاهدان، دیلده بیر شئی دئییب اوره ک ده باشقاسینی توتا.دونن آمما قونشوسو، اونون بوتون رویالارین پوزاراق دونیا سینی باشینا ییخمیشدی. او ” قو رخما دالی قالماز ” دییه اونو، جان جیگه ری اولان اوشاقینان آنا دیلده دانیشماغینا خاطیر شماتت ائتمیشدی. او اؤلکه نین رسمی دیلیجه اوشاقلارین دیل آچیب بؤیومه سین ایسته رکن بودا ایکی دیللی قالاراق نه دییه جه گینه تومموشدی. آنجاق دیلینه تکجه بیر سؤز گلمیشدی اودا بوکی ” اؤز دیلیم دی شیرین دیلیم دی”. کیم نه دئییرسه دئسین اوگرک ایدی کی بو گون دن دینمز لیگینی قورویاردی.
داشلار دیله گلسه ده اودینمه مه لی ایدی. آناسی نین دا آمما بو سؤزونو اونودانمیردی کی هئی دییه ردی : “دئدیم دینمه آی دیلیم. دئدی دینمز ایدیم، دیندیردیلر دیندیم من!”
قوش یوخولو جئیران بالاسینی یاتاغینا قویدوقدا، پَنجَره یه ساری گئدیب دیشارییا باخارکن، گؤز ایشله دیکجه گؤیه ایشله یَن دام – داشلار گؤردو. بیر داها دا گؤ ی اوزه رینی آختاردی و بو آختاریش دا توتقون لوق گؤرسه ده تکجه بیر قوش دا گؤرَنمه دی.
قوشلاری دوشوندو و باغ باغاتی و دیلیندن دوشمه ین سئویملی نغمه لری اوخودوقجا قوشلارین دا دیله گلمه سینی.
چمن لری گزه رک عطیرلی گول لرین درمه سینی خاطیرلادی و هر قوشون اؤزونه عایید شیرین – شیرین چه چَهینی .هم ده هر قوشون آزادلیقلا اؤز نغمه سی نن جوشماسینی.
آمما ندنسه اینسانلار چوخ یئرده، دیل آچیب دیله گلمه دن، دیل لری باغلی و قلم لری سینیق اولورو مکتب سیز کیتاب یاشاماقا مجبور قالیرلار. یاد دیل لرده یازیب پوزماق اونلارین تکجه شانسی اولا راق اوزگون لوک ده کؤنول لرینی اوزور. نییه کی دیل اوره گین آچاری اولسادا، هر دیل له هر قیفیلی آچماق اولماز. دیل اَتدن دیر و هایانا دؤندَرسن دؤنر آمما آدام کی فقط اَت دئییل سوموک دئییل بلکه هم روحدور هم دویغو و هم ده لاپ چوخ، سئوگی ایله عاطیفه.
او اَلینی یاناقدا کی قوشا خالینا آپاریب بارماق دا کی قیزیل اوزوگه باخارکن ” نه شیریندیر یارین جانی” دئییر و سئوگیلی سی نین شیرین دیللرینی خاطیرلایاراق نازلانا – نازلانا کؤرپه مارالینی قوجاقینا آلیر.
بوتون داغلار چیچه گی نین قوخوسو جانینا ایشله رکن اونو اؤپوری و اونا هئچ ده اولماسا بیر قوش قَدَر سعادت آرزولاییر.
گله جه گی خیالیندا قوراراق اونون دوغما دیل ده دیل آچماسینی گؤروری و حیات بختی نین ایگیدی، سئویملی یاری نین آیاق سس لرینی دویور کی سارسیلماز ایراده ایله، اَمه گیندن و تلاشیندان قازاندیقی حلال چؤره کله قاپییا یاخینلاشیر.
هاوا توتقون اولسادا ، کؤنلو هله آچیق ایدی و اونون صاف لیغینی توزلار دومانلار هله بولاندیرمامیشدی.
فیکر ائدیردی کی دیل ایله زور ایله اولماز و هامی دیل بیر اولور سا، هارای لاری گؤی دَلَن تیکینتی لر دن ده یوکسک اولار.
او قَدَر یوکسک کی اوزاق دا کی قوشلار دا هایلارینا های وئره رلر ونغمه لری، دییار – دییار لاله اولوب یئر اوزونو بَزه یَرلر. او داها قونشوسونو یوخ، کؤنلون ده کی فرمانی دینله ییردی و سئوگیلیسی، ائوین قاپی سینی آچاراق کؤلگه سی گول اولوب ،گول اوستونه گول دوشور.
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com