قاراپاپاق تورک لرین توی عنعنه لری

کوچوره ن:اکبرسعادت
آنا دیلیمیز: نقده ولایتنیده (تاریخی سولدوز ولایتی) ائولنمک و عائله قورماق اوچون قاراپاپاق ائلینین آراسیندا گوزه ل و سئحیرلی قایدا و کئچمیشدن قالان بونلارا باغلی عنعنه لر واردیر. بونا باخمایاراق کی، ایندی بعضی آیری – آیری قایدا و عادت لر و دبلر، قاراپاپاق ائلینده توی مراسیم لرنیه گیریبدیر و کئچمیش عنعنه لره ده تأثیر قویوب و یا گاهدا اونون شکیلین دئیشدیرمیشدیر
قیز به ینمک :کئچمیش زامانلاردا قاراپاپاق ائلی نین آتا، آنالارینین آراسیندا بیر عادت واریدی کی عیبارت ایدی بوندان: تویلاردا یا باشقا‌ شادلیق لاردا، ‌یاس مراسم لرینده، حاماما گئتمکده و چای کنارلاریندا پالتار یوماق بهانه سی ایله (کی ایندی بوراخیلیب) و خانیم لار بیر یئره یئغیشاندا اوغلانین آناسی و یا باجیسی فورصت دن ایستیفاده ائدیب و اوز گنج اوغلانلارینا، قیز بیه نیردیلر و بونون آردینجا به ینمیش قیزین‌ ائودارلیغیندان،‌ آشبازلیق، اخلاق ایله کئچینمه سیندن و رفتاریندان تحقیق ائدیب، گوزه لیک ایله نجابتیندن سوراغ آلیب و هامیسینی بیرلیکده اوغلانا دئیرمیشلر، سونرادا قیز و اوغلانین بیر بیرلرینی گور مه سی ایچون تویلاردا یادا بایراملاردا ایمکان یارادیردیلار. اگر بو گوروشمه لرین نتیجه سی سئومک اولسایدی، سونرا ائچیلیک رسمی انجام تاپیردی.
ائلچی لیک :ایشین باشلاماسیندا اوغلان طرفی بیر آغ ساققال و یا آغ بیرچک وحورمتلی شخصی ائلچی عنوانیندا قیز ائوینه گوندیردیلر. بو شخصده اوغلانین او قیزلا ائولنمک آرزوسونو قیز طرفینه بیان ائده ردی، اگر قیز عائله سی طرفیندن دوغرو جاواب وئریلسیدی، سونرا رسمی ائلچی لیک گونو معمولن دوشنبه یا جومعه آخشامی گونلری تعیین اولوردو.
قاراپاپاق ائلینده هئچ بیر عائله، باشلیق آدی ایله پول آلمازلار و اونو اؤز شأن لرینه سیغیشدیرمازلار. آمما سولدوزدا یاشایان آیری تورک عائله لرده توی مراسمی باشلانمامیشدان قاباق اوغلان طرفی بیر مقدار قئت،‌ چای،شیرینی‌ دویو و اَت، گلین عائله سینه گؤندریرلر تا توی مراسیمینده ایشلتسینلر.
بعضن ده‌ اوغلان ائوی طرفیندن بیر مبلغده پول گلین طرفینه وئریلردی و چون توی مراسیمی قیز و اوغلان ائوینده بیر زاماندا باشلاناردی و بئله لیکله کی، بو مبلغین بیر قیسمینی قیز ائوی تویودا خرجلییردی و قالانیدا جهیز حاضیرلاماق ایچون صرف اولاردی.
قاراپاپاق ائلینده، دامادا بئی (کوره کن) و ائوله نن قیزا گلین، بئی و گلینین آناسینا قایین آنا و بئی و گلینین آتاسینا قایین آتا دییرلر.
کبین کسمه :کبین کسمه مراسیمی تویون سونرا کی دبی دیر. قیز و اوغلان طرفی کبین ،‌ قیزیل گئییم و سایر بابتینده راضی لاشاندان سونرا معمولدور کی، جوما آخشامی ناهاردان سونرا ایکی طرفین دعوتی ایله قوهوم و اقربا و قونشولار شادلیق مجلیسی قورارلار.
اوغلان طرفی اؤز آداملاری و بیر روحانی موللا ایله، قیز ائوینه صیغه اوخوماق ایچون گئدیب، و اوردا میوه و شیرینی صرف اولوناندان سونرا عاقد بیر نفری، گلین خانیمین یانینا رضایت آلماق ایچون و شاهید عنوانیندا گؤنده ریر تا اونون عقد ایچون راضی اولماغین ائشیتسین. شاهید رضایت آلاندان سونرا عاقدین یانینا مراجعت ائدیب و گلین خانیمین رضایتین کبین کسن مالایا دیئردی لاکن ایندی ایسه بو مراسیم لرده گلین و بئی شخصاً‌ عقد مراسمینده حاضر اولوب و اؤز رضایت لرین اعلام ائدیرلر. سونرا عاقید گلین و بئین رضایتین کبین باره سینده سئوال ائدیر اگر قاباقدان موافقت اله گلسه ایش قورتارمیش حساب اولونور، یوخسا عاقید چالیشیر کی، ایکی طرفین نظرین کئبین بارسینده بیر بیرینه یاخینلاشدیرسین او حدده کی، بئی کئبینین مبلغینی تأمین ائتمه یه قادر اولسون. توافق ائدن دن سونرا عاقید اول ده نئچه آیه قورآن مجیددن تلاوت ائدیر و حدیث پیغمبری ائولنمکه راجع سؤیله ییر و سونرا عقد خطبه سینی اوخویار و بو ایکی نفری اسلامین شرع اساسیندا بیر -بیرلرینه حلال اعلام ائدیر و اونلارا تبریک دئییب. مجلسده شرکت ائدنلر و آغ ساققاللار شیرینی صرف ائده ندن سونرا مجلیسی ترک ائدیرلر و اونلار گئدندن سونرادا جاوانلار گون باتاناجاق شادلیق ائدیب اوینویوب و یاللی گئدیرلر.
قئت (قند)سیندیرماق:عقد صیغه سی اوخوناندان سونرا دعوت اولونانلاردان بیر نفر کی، آغ ساققال و معتمددیر، بیر کله قندی مجلیس اورتاسیندا سیندیریب و قندین کلله سی جاوانلار آراسیناراسیآراسینایسبی آتیلیر،‌ جاوانلار قند کله سینی اله گتیرمک ایچون رقابت ائدیرلر، چونکی بو کله قندی هرکس اله گتیرسه، داماد طرفیندن اونا انعام وئررلر و بو انعام معمولن قیزیل سیکه یا پالتاردان عیبارتدیر، سونرا بو قئت کله سینی دامادا وئررلر تا گلین، بخت ائوینه گلن گونو، بئی ساقدوش ـ سولدوش لا بیرلیکده، اوز ائوینین دامینین اوسته چیخار و سیکه ، پول، آلما و شاقالات گلینین باشینا سپسین و بو قند کله سینده او اشیالارلا ، گلینین باشینین اؤستوندن جمعیت آراسینا آتار.
نیشان تاخما مراسیمی:عقد اوخوناندان سونرا نیشان تاخماق مراسیمی باشلانیر، بو ترتیب له کی، معین گونده، بئیین آناسی و قوهوم خانیملاریلا بیرلیکده، گلینین ائوینه گئدرلر.
تا گلین له گوروشسونلر و بو مراسیمده جور به جور هدیه لر او جومله دن: قیزیل اؤزوک،‌ سیرغا‌ قولباق، بویون باغی، هابئله قیمتلی پارچالار اوغلان ائوی طرفیندن گلینه تقدیم اولونور. نیشانلیق اوزویو، مخصوص مراسیم له بئی آناسی و یا بیر آغ بیرچک طرفیندن، گلینین بارماغینا تاخیلیر و سونرا قوناقلار گلینه بو یئنی حیاتین باشلانماسین تبریک دئیرلر و شیرنی یئیب و شربت ایچندن سونرا، پارچا گئیم آلماق و باشقا مراسیملر ایفاء اولماسینا گون تعیین اولونار.
سولدوزدا کئچن زامانلاردا، بئی بو جور مراسیم لرده ایشتراک ائتمزدی و نیشانلی سین گورمک ایچون بیر خلوت واخت سئچردی آمما ایندی ایسه گلین و بئی بوتون مراسیم لرده اؤزلری‌ حاضر اولورلار و نیشان اوزویون اؤزلری بیر – بیری نین بارماغینا تاخیرلار.شیرینی یئمک مراسیمیندن سونرا پالتار سئچمک ایچون بئی و گلینین آنالاری، اؤز قوهوم و دوستلارینی دعوت ائدیرلر و ناهاردان سونرا دعوت اولونانلار، بئی آناسی ایله بیرلیکده گلینینین ائوینه گئدیرلر و بو گون او قوناقلار هرکس گلین ایچون بیر هدیه آپارار و اوردان اونلار پالتار و زیور آلات یا قیزیل سئچمک ایچون قوناقلار گلین عائله سیله بیرلیکده، بازارا چیخیب و لازیم اولان شیءلری آلارلار و بو مراسیمده هامیا مخصوص شیرینی پایلانار و قوناقلار بو شیرینی دن بیر مقدارین یئییب و بیر مقداریندا اؤزلری ایله ائوله رینه آپاریب و او شیرینیدن بیر پای کیمی ائولنمه یاشیندا اؤز جاوانلارینا وئریب و دئییرلر »الله سیزه ده توی قیسمت ائله سین« بو مراسیمده ائولنمیین قیزلار و اوغلانلار بئی و گلینین یانینا گئدیب و اونلارا گؤز آیدین دییرلر و گلین و بئی ده او تبریک دیئن جاوانلارا دیئرلر: »الله سیزه ده قیسمت ائله سین«.
بو مراسیمده ده شیرینی پایلانار و سونرا محللی اوخوجولار و چالقیچیلار قوناقلار ایچون اؤره یه یاتان ماهنی لار اوخویارلار و جوانلار اؤز هونرلرین اویناماقدا و یاللی دا گورسه درلر و یا جاوان قیزلار و اوغلانلار ال– اله وئریب و حالقا واری »یاللی« گئده رلر بو یاللی مراسیمینده رقص ائده ن اوغلانلاردان کی، قیزین الیندن یاپیشیب چالقیچیلارا بیر مبلغ پول هاشاباش ایچون وئررلر، البته بو ایش اوغلانلارا مربوط اولور. یاللی و شادلیق مراسیمی آخشاماجاق آردی اولار و بو مراسیمدن سونرا اوغلان و قیزین نیشانلیق چاغی باشلانار و ۳ یا ۶ آیا قده ر (گاهدا آز یا چوخ بیر مددت) نیشانلیق زامانی ایدامه تاپار.
خینا گئجه سی :نیشانلانما مراسیمیندن سونرا گلین و بئی آناسی طرفیندن خینا گئجه سینین لوازمی حاضیرلانار کی، البته نیشانلانمادان بیر هفته تا بیر آیا قده ر واخت آپارار تا ایکی عایله اؤزلرین توی و خینا گئجه سینه حاضیرلاییب و و لازم اولان شئی لری فراهم ائتسینلر. بو مراسیم ایچون هر ایکی عایله نین قوهوم و یاخینلاری کی، آیری – آیری کند و شهرلرده یاشاییرلار، توی ایچون دعوت اولونارلار.
کئچن زامانلاردا تویون بو مراسیمی بیرهفته واخت آپاراردی و بومدتده ده داماد ائوینده اویناماق ویاللی گئدمک برقراراولاردی،دوهول و زورناچالیناردی و بومدتده قوناقلارشام وناهاریئمک له مشغول اولوناردیلار ایندی ده بئله دیر. حنابندان دان بیر گئجه سونرا گلین داماد ائوینه گتیریلر ،گلین و داماد عائله لری لیست و سیاهه اؤزو ایله قوناقلاری شاما دعوت ائدرلر و بو دعوت ده یئمک لر نئچه جوره پلو و آیران آشین دان عبارت اولار.حنابندان گئجه سی تمام طایفادا اولان جوان کیشی قیسمتی داماد ائوی طرفیندن شاما دعوت اولونور هر شخصین قاباغی نا بیر مقدار آجیل و شیرینی قویارلار. قوناقلار شام و چای دان سونرا گؤزلویرلر تا حنا مجمعه سی گلین ائویندن گتیریلسین و دامادین ال و بارماقلارینا حنا قویسونلار و حنا قویما مراسیمی ساقدوش و سولدوش طرفیندن انجام تاپار بو مراسیمدن سونرا یاخین قوهوم و دوستلار طرفیندن حنا مجمعه سینه بیر مبلغ پول قویاللار که بئی طرفی اؤزونو بو ییغیلان پولا مالک بیلر.
بو مجمعه ده حنا قابیندان سوایی بیر دست کامل پالتار دامادا و کوینک و جوراب دا ساقدوش و سولدوشا ایتّحاف اولونار . بو گئجه مراسمی قیز ائوینده ده دعوت اولونان قیز و خانم لار طرفیندن ده بر قرار اولار. آیری بیر مجمعه سینده ده بئی ائوی طرفیندن گلین ائوینه گؤندریلر که چال،چاغیر و اویناماق ایله قیزلار طرفیندن پیشواز اولونار.
شام مراسیمیندن سونرا حلقه واری یاللی باشلانار محلی چالقیچیلار طرفیندن دهول،دومبک و دوزالا چالینار که قوناقلاردا اَل چالارلار و آرادا گنج قیزلار اویناماقا مشغول اولارلار. گلین طرفینین یاخین آداملاری دا او خانم قیزا کی اویناماقا مشغول دور هاشاباش وئررلر، معمولدور بو هاشاباش بیر اوغلان طرفیندن کی رقص ائدن قیزا علاقه سی وار وئریلر تا کی گله جک ده بیر آیری وصله ته و تویا بهانه اولسون بونودا قئید ائتمک لازیمدی کی مجمعه گتیرنلر تا اؤز انعاملارینی گلین و دامادین ساقدوش و سولدوشوندان آلمایبلار یئره قویمازلار .
خینا گئجه سی :نیشانلانما مراسیمیندن سونرا گلین و بئی آناسی طرفیندن خینا گئجه سینین لوازمی حاضیرلانار کی، البته نیشانلانمادان بیر هفته تا بیر آیا قده ر واخت آپارار تا ایکی عایله اؤزلرین توی و خینا گئجه سینه حاضیرلاییب و و لازم اولان شئی لری فراهم ائتسینلر. بو مراسیم ایچون هر ایکی عایله نین قوهوم و یاخینلاری کی، آیری – آیری کند و شهرلرده یاشاییرلار، توی ایچون دعوت اولونارلار.
کئچن زامانلاردا تویون بو مراسیمی بیرهفته واخت آپاراردی و بومدتده ده داماد ائوینده اویناماق ویاللی گئدمک برقراراولاردی،دوهول و زورناچالیناردی و بومدتده قوناقلارشام وناهاریئمک له مشغول اولوناردیلار ایندی ده بئله دیر. حنابندان دان بیر گئجه سونرا گلین داماد ائوینه گتیریلر ،گلین و داماد عائله لری لیست و سیاهه اؤزو ایله قوناقلاری شاما دعوت ائدرلر و بو دعوت ده یئمک لر نئچه جوره پلو و آیران آشین دان عبارت اولار.حنابندان گئجه سی تمام طایفادا اولان جوان کیشی قیسمتی داماد ائوی طرفیندن شاما دعوت اولونور هر شخصین قاباغی نا بیر مقدار آجیل و شیرینی قویارلار. قوناقلار شام و چای دان سونرا گؤزلویرلر تا حنا مجمعه سی گلین ائویندن گتیریلسین و دامادین ال و بارماقلارینا حنا قویسونلار و حنا قویما مراسیمی ساقدوش و سولدوش طرفیندن انجام تاپار بو مراسیمدن سونرا یاخین قوهوم و دوستلار طرفیندن حنا مجمعه سینه بیر مبلغ پول قویاللار که بئی طرفی اؤزونو بو ییغیلان پولا مالک بیلر. بو مجمعه ده حنا قابیندان سوایی بیر دست کامل پالتار دامادا و کوینک و جوراب دا ساقدوش و سولدوشا ایتّحاف اولونار . بو گئجه مراسمی قیز ائوینده ده دعوت اولونان قیز و خانم لار طرفیندن ده بر قرار اولار.