آخر و عاقبت سینماهای قدیمی؛ تعطیلی و تغییر کاربری

علیرضا فولادی
گروه فرهنگی: هر جامعه و هر کشوری همواره در تلاش برای ساخت و گسترش مراکز فرهنگی، به مراکز قدیمی و تاریخ‌ساز خود نیز توجه ویژه‌ای دارد اما در کشور، سینماهای قدیمی و خاطره‌ساز در حال تخریب و تغییر کاربری هستند و این زنگ خطری است که در هیاهوی کرونا شنیده نشده است. اما ویروس کرونا که بیش از یکسال است دنیا را درگیر خود کرده، توانسته به تنهایی سینماهای بیشتر مناطق دنیا را با مشکلاتی جدی روبه‌رو کند. مشکلاتی که حتی به ورشکستگی و تعطیلی بسیاری از آنها منجر شده است. بویژه سینماهایی که یک تا دو سالن داشته‌اند و به اصطلاح تک‌منظوره‌اند.
آذرماه امسال بود که حکم تخریب سینما «ایران» در لاله‌زار صادر شد که با حواشی و اعتراض‌های بسیار هم همراه بود. اما چند وقتی است که خبر می‌رسد مدیران سینما «عصر جدید» تصمیم به تعطیلی این سینمای قدیمی و خاطره‌انگیز گرفته‌اند. تصمیمی که عبدالله‌ علیخانی درباره آن به ایسنا گفته: »من و آقای فرحبخش ۱۱ سال است که این سینما را خریده‌ایم، چون سینما علاقه ما بوده، اما الان با این وضعیت نمی‌دانیم باید چه کنیم و برای رسیدن به تصمیمی قطعی آن را تعطیل خواهیم کرد.«این در حالی است که گفته می‌شود سینما »بولوار« در بلوار کشاورز که در سال ۱۳۴۰ با نام سینما »مدائن« کار خود را آغاز کرد و متعلق به محسن حکاک بوده نیز تغییر کاربری داده و به مرکز همایش‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران تبدیل شده است.با داریوش بابائیان تهیه‌کننده و یکی از سینماداران پیشکسوت که در حال حاضر مالک سینما لاله نجف‌آباد در استان اصفهان است و همچنین سعید خانی تهیه‌کننده سینما، مساله تعطیلی و تغییر کاربری سینماها را در میان گذاشتیم. از آنها درباره چرایی و راهکارهایی برای برون رفت از این مشکلات پرسیدیم.
چرایی خسارت سینماهای تک‌سالنه
بابائیان درباره چرایی تخریب و بازسازی برخی از سینماهای قدیمی گفت: سینماهای قدیمی به مرور زمان رو به ویرانی و خرابی می‌روند و پردیس‌های سینمایی با چند سالن جایگزین آنها می‌شوند. این اتفاق امری عادی و طبیعی است. زمانی تماشاگران سینما در یک سالن هزار نفره می‌نشستند و فیلم می‌دیدند. اما در حال حاضر سالن‌های سینما به این شکل نیستند و شاید در یک سالن ۵۰ نفره و حتی گاهی هم ۳۰ نفره فیلم ببینند. برخی از مجتمع‌ها ۷ تا ۸ سالن سینما دارند و هر کسی می‌تواند فیلم خود را انتخاب کند. اما در زمان گذشته تنها یک فیلم را اکران می‌کردند و همه هم به اجبار پای آن می‌نشستند.وی افزود: سینماهایی که قدیمی می‌شوند باید تخریب و بازسازی و به مجموعه تبدیل شوند. از وقتی که کرونا آمده، سینماهای تک سالنه ضرر بسیاری کرده‌اند. چون هزینه برق، آب و گاز و همچنین دستمزد کارگر، بیمه، حقوق و … را باید پرداخت کنند در حالی که فیلم هم نمی‌توانند اکران کنند چون مردم به سینما نمی‌روند. اما در یک پاساژ ۱۰ تا ۱۵ سالنه انواع و اقسام مغازه، کافی شاپ، فروشگاه و … وجود دارد و این فضاها در هر صورت به صاحب آن مجموعه کمک می‌کند که اگر سالن‌های سینمایش بسته باشند، می‌تواند از این مغازه‌ها و فروشگاه‌ها درآمد داشته باشد. این مساله در حال حاضر وجود دارد.
حمایت از افراد و سینماهای قدیمی
بابائیان در خصوص راهکارهایی که سینمادارن را به برون رفت از این مشکل کمک می‌کند، بیان کرد: مساله و درد اصلی اینجاست عده‌ای که سینمای قدیمی دارند، نمی‌توانند سینمایشان را بازسازی کنند و مجموعه بسازند. در این شرایط دولت و بویژه وزارت ارشاد باید کمک کند و از این اشخاص قدیمی و پیشکسوت حمایت کنند که بتوانند سینماها را بازسازی کرده و به نفع مردم، مجموعه‌های فرهنگی بیشتری را بسازند که انشاالله بعد از کرونا بازار آنها داغ ‌شود.
نقش تحریم در مشکلات سینماداران
وی با بیان اینکه در حال حاضر بزرگترین مشکل ما تحریم است، در خصوص عملکرد کشورهای دیگر در برخورد با چنین مشکلاتی گفت: قیمت دلار بالاست و درآمد ما با هزینه‌هایمان همخوانی ندارد. این مساله تنها سینماداران را شامل نمی‌شود بلکه اقشار دیگر هم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. البته در برخی از کشورهای پیشرفته وقتی سینمایی بسته و کارگری بیکار می‌شود از طرف دولت و دیگر نهادها مورد حمایت قرار می‌گیرد.
چرایی تغییر کاربری سینماها و راهکارها
سعیدخانی نیز درباره راهکارهایی که مانع تخریب و تغییر کاربری سینماهای قدیمی می‌شود گفت: سینما به عنوان یک موضوع فرهنگی همیشه تابع وزارت ارشاد بوده‌ است. به اعتقاد من دولت باید در این مقطع زمانی به کمک سینمادارها بیاید. سینمایی که دور میدان انقلاب است و موقعیت تجاری دارد با آن همه هزینه‌ ساخته شد و به دلیل شرایط کرونایی درآمدی ندارد اما در کنار آن سینما، یک مغازه با ابعاد بسیار کوچکتر در حال کسب درآمد میلیونی است.
این سینمادار تاکید کرد: سینماداران هم تا جایی که می‌توانند مقاومت می‌کنند. البته به اعتقاد من برخی از این اتفاقات طبیعی است و اساسا به کرونا هم ربط ندارد. با توجه به پردیس‌هایی که در سال‌های گذشته راه‌اندازی شده است، آن سینماها برای مخاطب در اولویت هستند. به این دلیل که پردیس‌های سینمایی از سرویس‌هایی چون داشتن پارکینگ، فناوری روز صدا و تصویر و … بهره‌مند هستند.
قابلیت سینماهای قدیمی
به گفته او، بخشی از این سینماهای قدیمی واقعا قابلیت این را دارند که به عنوان پاتوق‌های فرهنگی در نظر گرفته شوند. که این اتفاق مستلزم این است که دولت و دیگر نهادهای مربوطه از آن سینماها حمایت کنند.برخی ساخت پردیس‌های سینمایی و مجتمع‌های تفریخی و فرهنگی را در به وجود آمدن این مشکل سهیم می‌دادند که خانی در این زمینه گفت: سینما به عنوان یک محصول فرهنگی، در یک مجموعه قرار گرفته است. این به سلیقه مخاطب بستگی دارد و مخاطبِ امروزی دوست دارد به مکانی برود که به آسانی بتواند ماشینش را پارک کند و همه خدمات را داشته باشد. یک بخش از این خدمات می‌تواند سینما باشد و بخش دیگر آن امکانات متنوع آن مجتمع است. اما نمی‌توانیم مردم را مجبور کنیم که برای دیدن یک فیلم در سینما از اکباتان به میدان انقلاب بروند، به این دلیل که فقط در آنجا سینما هست. یا اینکه نمی‌شود به لحاظ ترافیک و حمل‌ونقل به مخاطب فشار بیاوریم که حتما باید به آنجا برود. مخاطب دست به انتخاب می‌زند.
ضرورت تغییر کاربری برخی از سینماها
وی ادامه داد: فناوری پیشرفت کرده است و خدماتی که در سینماهای مدرن به مخاطب ارائه می‌شود از کیفیت بیشتری برخوردارند. نباید در مقابل تغییر کاربری مقاومت کرد. البته سینماهایی هستند مانند «عصر جدید» و امثال آن که مردم سال‌ها با آن خاطره دارند و پاتوق بوده است. دولت می‌تواند بسته‌های حمایتی و فرهنگی به آنها بدهد که سینماهای خاطره‌انگیز هم نگه داشته شوند. اما بخشی از این سینماها همانطور که در بیشتر دنیا اتفاق افتاده است باید تغییر کاربری داده و جای خود را به سینماهای مدرن بدهند.
به گزارش آراز اذربایجان به نقل از ایرنا، این تهیه‌کننده درباره عملکرد کشورهای دیگر در مقابل چنین مشکلاتی افزود: این مشکلات هم کم و بیش در کشورهای دیگر رخ داده است. تا جایی که اطلاع دارم در سینماهای کشوری چون فرانسه پاتوق فیلم‌های فرهنگی وجود دارند و دولت به آنها یارانه می‌دهد. همچنین اکران فیلم‌های خارجی در آنها بسیار رایج است. بخشی از مشکل سینمادارن ما عدم اکران فیلم‌های خارجی در سینماهاست.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com