کندین قاپ باجاسین دؤین کولک

صمد چایلی
ایکینجی بولوم
انادیلیمیز:پری‌ایله سئیفارین اورتاق یاشاییشلاری، آتالارینین آلیب- وئریم‌لریندن سونرا، باشلاندی. قایدا اوزره پری، عمی‌سی‌گیله گئتمه‌لی‌ایدی. اما، بورادا ایش ترسینه اولوب، سئیفار عمی‌سی گیلده یوک ـ یاپیین یئره قویدو. ایکی عم‌اوغلو ـ عم‌قیزی‌نین ائولنمه‌ تؤره‌ن‌لری، ساده‌واری توتولدو. بونونلا بئله، یئنی یاشاییشی باشلایان ایکی گنج، بیر پارا اورک سؤزلرینی‌ده بیر ـ بیرلرینه آچمالی ایدیلر. سئیفار، ایلک اورک سؤزونو پری‌یه دئیه‌نده. گؤزونو یومدو، آغزینی آچدی:
ـ باخ! عم‌قیزی! آتام، آتانا دئیه‌ن‌کیمی، من هللم ـ قللم بیلمره‌م. هنده ـ منده‌ده سایمارام. آشکار دئییرم باشا دوشه‌سن! من ایسته‌میرم سن‌ده آنانا تای قیز دوغاسان. گره‌ک منیم اوچون نئچه اوغلان گتیره‌سن. آچ قولاغینی ائشیت. من سندن تکجه اوغلان ایسته‌ییرم. بیزیم کؤکوموز قیریلمامالی‌دیر.
پری‌ده بیله ـ بیلمه‌یه ارینه سؤز وئردی‌کی، اونا اتلی ـ جانلی نئچه اوغول گتیرسین. اونا گؤره‌ده ائولنمه‌ گونوندن اوغلان حسرتینی اوره‌یینه سالدی.
اؤزو اون‌اوچ یاشینی هله قورتامایان پری، تئز بویلو اولدو. او، سئیفارا اوشاغیمیز اوغلان‌دی دئسه‌ده، آنجاق اوره‌کده، شه- شک‌ده قالمیشدی. هردن اؤز اؤزونه دئییردی:
ـ آخی من‌هاردان بیلیم قارنیمداکی اوشاق اوغلان‌دی؟ ندن سئیفار ایکی آیاغین بیر باشماغا گئییب، مندن اوغلان ایسته‌ییر. منیم الیمده نه وارکی؟
پری‌نین دوغان چاغی یئتنده، سئیفار قونشو کنده ایله‌نجه‌یه گئتمیشدیر. ارکناز اؤزو قاچیب، مامانی ائوه گتیردی. نئچه قوهوم اقربادا اوتاغا ییغیشیب، اوشاغین اولوم خبرینه تله‌سیردیلر. اونلارین‌هامیسینین گؤزو، اوغلان آدی گلن یولا، دیکیلمیشدیر. پری‌نین یانینداکی ماما، بیرده‌ن بیره سسه گلدی:
ـ سئیفارا دئیین چیراغین یاندی بالا! جوروم- جورتو بیر قیزین اولدو.
خبری ائشیدن خانیملار، هره‌سی بیر طرفه داغیلدیلار. ائله‌بیل آری یوواسینا چؤپ اوزاتدین. سئیفارین آنا ـ باجیسی اوزلرینی تورشادیب، دئدیلر:
ـ بدقدم آداما لعنت اولسون. بیز نه ایستیردیک، اوغروموزا نه چیخدی؟ دوز دئییرلر، قیز دوغان آروادین، قیز دوغان‌دا، قیزی اولور.پری‌نین قیز دوغماسی قونشو کندده، سیئفارین قولاغینا چاتدی. او بئینینه قان داشلانان کیمسه‌کیمی، گاه سارالدی، گاه بوزاردی. هیرس، آز قالا باغیرساغین کسیردی. ایسته‌مه‌دی یئریندن ترپه‌نیب، اؤز ائوینه قاییدا. قونشو کندده قوناق قالیب، اؤز باشینی قاتماق ایسته‌‌دی. بونونلا بئله، اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی، سحره‌کیمی‌اؤز یئرینده قیوریلدی، آچیلدی. سحر، دان یئری سؤکولندن سونرا دیشاری چیخیب، قوناقچیلاری‌ایله ساغ اوللاشیب، کندلرینه ساری یولا دوشدو. ایکی کند اورتاسینداکی جیغیری قاباغینا قاتیب، گل‌ها گل، گون‌اورتا اولمامیش کندلرینه چاتدی. او دینمز- سؤیله‌مز ائوه گیریب، قایناناسینا دوداق آلتی سلام وئرسه‌ده، پری اولان اوتاغا آیاق قویدو. هله‌ یئره اوتورمامیش، اگیلیب یورقان ـ دؤشک ایچینده‌کی زاهی‌نین قولاغینین دیبینه ائله‌ بیر سیللی یاپیشدیردی‌کی، پری‌نین ائیوای سسی یان- یؤره‌نی باشینا آلدی. سئیفار سیللی‌نی ووراندان سونرا باغیردی:
ـ بو سیللی یادگارین اولسون! اینن بئله دئدیگین سؤزون اوستونده دایان‌گیلن! مگر دئمه‌میشدین‌کی اوغلان دوغاجاغام. بس‌هانی وئردیگین ایلقار، دانیشدیغین سؤز؟ پری‌نین گومانی، گؤز یاشیندان سونرا، بیر یانا گئتمه‌دی. آغلایا ـ آغلایا زاری‌دی:ـ گؤره‌سن نئیله‌یه بیلردیم‌کی، اونو ائتمه‌میشم؟ اومودکی وار هر شئی‌دن یئی‌دیر. بو دؤنه اوشاغیمیز اوغلان اولاجاق. اونو یقین بیل. ایندی‌‌سه باغیشلا منی، باغیشلا سئیفار!
سئیفارایله پری‌نین یاشاییشی، کند یاشاییشی ایچه‌ریلرینده، واراقلانیردی. مال ـ داوار ساخلاماق، زمی‌ اکمک، بیچین بیچمک، سو سووارماق، اونلارین گونده‌‌لیک ایشلریندن سایا گلیردی. بونلاردان ساوایی، پری اوبیری خانیملارا تای، بیر ایشده گؤروردو. او، اوتاقلارینین فرش‌لرین‌ده توخویوب، یئره سالمیشدی. ائو ایشلری، اوشاق ساخلاماق‌دا، دئیه‌سن اونون بویونا بیچیلمیشدی. بونلارلا یاناشی، یئنه گون او گون اولدوکی، پری سئیفارین قولاغینا پیچیلدادی:
ـ بویلو اولموشام. حتم بیل‌کی بو دؤنه دوغدوم اوشاق، اوغلان اولاجاق‌دیر. سندن ساوایی آتام‌دا آناما، بونو تاپیشیرمیشدیرلار.
ایلک اوشاق، بلک‌دن تازا آچیلمیشدیر. یئنه ارکنازخانیم گئدیب مامانی چاغیرمالی اولدو. بو دؤنه سئیفار اؤزوده کندده‌ایدی. ماما، دوغوم دردینی چکن‌ پری‌ایله بیر اوتاقدا، قوهوم ـ قونشولاردا اوبیری اوتاقدا، مامانین «اوشاق، اوغلان‌دی» سسینی گؤزله‌ییردیلر. دقیقه‌لر سوووشدو، ماما بیردن بیره سسه گلدی:
ـ آی بالا! سئیفارا دئیین بؤرکونو گؤیه آتسین. اوشاق یئنه‌ده قیزدی. یازیق بالا، گؤزله گؤزون وار اولسون!سئیفار نه این‌دی، نه دین‌دی، دوروب چؤله چیخدی. اوبیری آداملاردا داغیلیب هره‌سی بیر یانا گئتدی. هیرسی جیه‌رین دوغرایان سئیفار، گلیب کندین بیر قایا باشیندا، یئره اوتوردو. او فیکره دالدیقجا، پری‌نین بئله یاراماز ایشلریندن آرتیق جینله‌ندی. اؤز اؤزونه دئدی:
ـ اده گیجین بیری گیج! قاباقکی‌کیمی‌کاریخما! زری‌ده رسوایچیلیق ائله‌دین. باری بوندا اؤزونو ساخلا! گؤنو سویا وئرمه. ایشین اوستون مالالاسان یاخشی‌دیر. گؤر اؤنونه نه چیخیر؟ تله‌سمه، تله‌سمه.
اؤز دوشونجه‌لرینی ات ـ داش ائله‌ین سئیفار، نئچه ساعات سونرا، ائولرینه قاییتدی. یورقان- دؤشک ایچره سیزیلدایان پری، ائو قاپیسینین جیریلتیسیندان، سئیفارین ایچری گلمه‌سین، دویدو. گؤزلرینی آچیب ارین باشی اوسته گؤره‌نده، ائله بیلدی‌کی، یئنه سئیفار سیللی چکه‌جک‌دیر. اما، گؤزله‌نیلمزدن، سئیفار «عیبی یوخ، آلین یازیسی بیزیم الیمیزده دئییل‌کی» دئیه، آروادینا توختالیق وئردی. او، اوره‌ییندن نئچه سؤز کئچیردی:ـ‌های ـ کوی سالیب‌هایلازلیق ائتمه‌دن، سس‌سیز ایش گؤرمک یاخشی‌دیر. اوز اؤرتولو اولماق، اوز آچیقلیقدان یئی‌دیر.
گله‌جک گونلر، بیر ـ بیرینه قاریشیب اوینایان ایکی قیز اوشاغی، پری‌نین گونده‌لیک ایشلرین آرتیق چوخالتمیشدیلار. زری، نازلی‌نین اوست باشینا تورپاق سوووروردی. نازلی‌دا، زری‌نین ساچلارین الینه کئچیردنده، نئچه تئل قیریب یئره تؤکوردو. اونلار هله اوشاقلیغین ایلک آددیملاریندا، آتیلیب دوشمکده‌ایدیلرکی، یئنه‌ده پری بویلو اولدو. ماما ارسلانین ائوینه گلدی. بویلونون دوغماسینا یاردیم گؤستردی. بو دؤنه، قوهوم ـ قونشو ایله‌‌شن اوتاق، چوخ آز خانیمی‌اؤزونده یئرلشدیرمیشدیر. اونلاردا خالا خاطیرین قالماسین دئیه، ارکنازی صحبته توتموشدولار. مامانین سسیندن یئنه ارکنازین بدنی گیزیلتی‌یه دوشدو. ماما، چیغیردی:
ـ آی بالا! من نه ته‌هر ائله‌یم آخی! بو اوشاق‌دا قیزدی. دئیه‌سن قیز دوغارلیق پری‌نین آلین یازیسی‌دیر. آدام‌دا بئله قارابخت اولارمیش؟
خبری ائشیده‌نلر نه‌قده‌ر ناراحات اولسالاردا، یالنیز اؤزلری بیلدیلر. اونلارین نئچه‌سی حتی گؤزلریندن یاشدا دامیزدیلار. قاش قاباق ساللاییب، دوداق بوزه‌ن‌ده اولدو. دیشاری‌دا ایله‌شن سئیفار ایسه، خبری آلان‌کیمی، بو دؤنه اوزونه، توزدا قوندورمادی. او، اؤز ایشین گؤروردو. ائوه قاییداندان سونرادا، نه پری‌نی دیندیردی، نه‌ده ارکنازی سایا گتیردی. اوسته‌لیکده، او ارسلان ایدی‌کی، قارداشی اوغلونا توختالیق وئردی. اونو دیله توتوب، تومارلادی. ائله آندیردی‌کی، سئیفارین غمینده، اودا اورتاق‌دیر.ائوین سویوق فضاسی، اوچونجو قیز گلندن سونرا، داها آرتیق سویودو. گوللو بلک دؤورانین کئچیریب، بالا ـ بالا اوبیری باجیلاری‌ایله اویناماغا باشلادی. پری اؤزوده گونده‌لیک ایشلرین گؤره ـ گؤره قیزلاری قورویوب، بؤیودوردو. یالنیز بیر سایاقدا اؤتوشن چاغلار، نه پری‌نی، نه‌ده اونون قیزلارینی، گونده‌لیک تکرارلاردان قورتارا بیلمیردی. اوگون‌ دان یئرینین سؤکوله- سؤکولمز چاغی‌ایدی. پری یوخودان آییلیب، تندیر اسره گئتدی. پییه‌نین دوواغین گؤتوروب، تندیره تلیس توولاییب، ایچه‌رینین قره‌سین، توزون آلدی. سونرا کوفله‌نین یولونو آچیب، اودو آلیشدیردی. دوشه‌کجه‌نی سیلکه‌لیینده‌ن سونرا، یئرینه قویوب، اوستونده باغداش قوردو. کونده‌لری یاخین چکیب، تهره‌بندی اونلادی. ایلک کونده‌نی وردنه‌ایله یاییب، ایلفیده‌یه چکدی. خمیرلی ایلفیده‌نی قالدیردی، آلوولو تندیرین قیراغینا یاپسین. سول الی پییه‌نین کناریندا، ساغ الی ایلفیده آلتیندا، قالخدی‌کی خمیری تندیره چیرپسین. او آن، هم فیکرینین، هم‌ده گؤوده‌سینین تیتره‌ک واختی‌ایدی. بدنی ساغ دیزینه دایانمیشدی. کلّه‌سی ایله‌‌سینه‌سی تندیرین اوستونه یئتمیشدی. ساغ الی ایلفیده‌نی تندیرین ایچه‌ریسینه آپاریردی. گؤزلری تندیرین قیراغین گزیردی. دوزائله او واخت، آرخاسینداکی بیر تؤیوشمه ‌سسی، فیکرینی الیندن آلدی.
بیرآنین ایچینده کؤره‌یینه ده‌ین ایکی شاپپا، اونو یئریندن اویناتدی. ایشیغین یایدیغی معلومات اساسیندا آرازآذربایجان راپورونا گوره ،ایلفیده تندیره دوشن‌کیمی، پری اؤزوده باشی اوسته تندیره دوشدو. اود، پری‌‌نین نفس یولونا دولدو، سسینی بوغدو. یازیق آخ‌دا دئیه‌ بیلمه‌دی. پالتارلاری سرعتله اود توتوب، تندیری آرتیق آلیشدیردی. چابالییا- چابالییا آیاقلاری پییه‌نین او ال، بو الینه ده‌یسه‌ده، دیزلری چوخ تئز بوکولدو.
EMAILEMAIL.agazadeh1@gmail.com