کؤچورمه یه نه احتیاج وار
شهرام گلکار
آنادیلیمیز: بیر زامانلار موغانشهر کیتاب ائوینین یئتکیلی سوروملولوغونو داشییان{شخض} چئویرمه‌یه گؤره آشاغیلاییجی یانلیش سؤزلر ائتمیشدی. ائله کی، آراشدیریب ائتمه‌دن، اوزمانلیق ساحه‌سی اولمادان، عؤمرونده ایکی سطیر چئویرمه‌ییب، ائدنله ده ایکی کلام دانیشمادان هیککه‌یه قاپیلیب بیر الین بارماق سایی‌سیندا بئله اولمایان حیاتینی گؤز گؤره-گؤره اودا آتانلارا آلت ائدیجی سؤزلر یازمیشدی. بو یانلیش ائیلمین ائتگیسی او قدر اولدو کی گله‌جک گونلرده کؤنول آلماق اوچون بو آدامین ایی ایستمینه باخمایاراق نه یاپسا دا، او کؤتو چوخورون بوش ایچی بیر تورلو دولمادی کی دولمادی.
۱- بئله بیر سؤز وار: »آیی‌دان بیر توک ده چوخدور.« فارسجادا بونا قارشیلیق؛ »در بیابان لنگه کفش هم غنیمت است.« دئیه آنیلماقدادیر. تورکجه ادبیاتین او چوراقلیق دؤورونو یاشادیغی گونلر تورکجه بیر کیتابی الده ائدیب اوخویا بیلمه‌نین آنلامی بلکه ایندی او آنلاری تام‌تامینا یاشایان بیزه بئله یادسینمیش‌دیر. حالبو کی، ایندی ده باسیلان گرکلی کیتابلار هر ادبیاتچی‌یا یولونو آزماییب هیزلی یورومه‌سی اوچون دیکیلن مایاک حؤکمونده‌دیر.
۲- یاشادیغیمیز دوروم اورتادادیر. حیاتینی بللی ماددی دوزنه سوخمایان آدام اوچون تورکجه‌چی‌لییین هر ساحه‌سینده چابا گؤسترمک آچیق آشکار اؤلومه دعوت چیخارماق کیمی بیر شئی‌دیر. ائله کی، او‌گون بوگون‌دور منیم اوز‌اوسته قالدیغیم اورتادا. دورومو چوخ بولاندیرماق ایسته‌میرم آنجاق ایللرین آیلیغینی یئییب قارنینی یئکه‌لدنلرله حالیمیز بیر دارتیلاماز. اگر کؤچورمه بیر شئی دئییلدی‌سه نه‌دن بیز بو حالداییق؟ اگر سن حالا اونلار قدر بئله بیلمیرسن‌سه، نییه باش‌آغری وئریرسن. کیتاب کیتاب دئمکله آغیز… [باغیشلایین] بئیین کیتابلا دولمور کی! یا رف‌لره کیتابلار سیرالانمیر کی!
۳- هر ادبی یاخود سیاسی یا دا اؤنملی باشقا-باشقا اولایلاری دؤورونون بولوندوغو قوشوللارینا گؤره چکیب دارتارلار. تهرانین تورک کیتاب ساتیش دوکانلاریندا تکجه علی‌آغا واحیدله، فضولی‌نین(او دا تاپیلسایدی هله) زور بولوندوغو چاغدا، »کؤچورمه‌لر« حتتا اوره‌تیله بیله‌جک دوز یازی‌یا دا شعرلردن چوخ-چوخ اوستون ساییلا بیلیردی؛ چونکو ادبی چوراقلیق یاشایان بیر ییغین جاماعاتین البت کی اورتدییی حئکایه‌نین، رومانین… باشقا تور یازیلاری‌نین ایچیندن ایی بیر شئی چیخمایاجاغی بس بللی‌دی. بیر ده بعضی گوجلو رومانلارلا، فلسفی اثرلرله اوز-گؤز اولما جسارتی بیریکدیریر واختی‌یله کؤچورمه‌لردن فالاندان اؤیرندیییمیز تئرمینلر فالان
…۴- منه ائله گلیر کی، دؤوروموزده کؤچورمه‌یه پیس باخیب، اونو ادبیاتین باشقا گوجلو بیر قولو ایله چیرپماغا چالیشان، بؤیومه‌یه کسه یول آختاران اینسانلاردیرلار. او قدر کؤچورمه‌لر چئویرمه‌لر داهاسی موختلیف هوروت اوره‌تی‌لریندن سونرا گئنه تورکجه یازیب دانیشا بیلمه‌ین اینسانلار… ایکی کلمه سوروسونو بئله فارسجا دیل دیزیمی‌نین تئرمینی ایله یازیب آنلاتماغا چالیشان اینسانلار…
۵- واختی‌‌له چئویرمه‌یه ده همن تانیش قارد آشاغیلاییجیلار گؤوده‌سی ایله توتولوردو. بو قدر ائتگیسینی گؤره- گؤره ایندینین اؤزونده ده چئویرمه‌نی چیرپیب، اونو ادبیات ساحه‌سیندن دیشلامیش کیمی گؤسترنلر وار نه یازیق. آنجاق دونیانین گلیشمه‌سینده نئجه بؤیوک پایی اولدوغونو، بیلیمه یاراشیر ائیلمی ایله گؤستردی. چوخلو بولوش صاحیبی دوشونرلرین گلیب چاتدیغی یئره یئتیب، اینکیشافلارا یئلته‌نه بیلمه سببینین ان باشلیجاسی چالیشمالارینین کناریندا البته کی چئویرمه‌لر اولموشدور.
۶- ایندی همن قایغی‌کئش کؤچوروب چئویرن اینسانلارین سایه‌سینده تورکجه کیتاب بوللوغو یارانیب. ائله اونلارین امه‌یی سونوجوندا مدرن مئدییادا موختلیف بؤلومده تورکجه بوللو pdf هؤروتلر واردیر. بونلار اولا- اولا سیز آشاغیلاییجی آرخاداش حالا اوره‌یینین ایسته‌یینی تورکجه‌ده یازیب دانیشا بیلمیرسن. ایندی آرتیق قالانینی سن دوشون… من ایلک کیتابیمی کؤچورنده »سؤزلویوم« بئله یوخ ایدی. اوندان ایکی ایل سونرا من »بهزاد بهزادی« نین ایضاحلی لوغت سؤزلویونون کؤچورمه‌‌سینی الده ائده بیلدیم. نه قدر دینجلدیییمی آلقیلایا بیله‌جه‌یینی سانمیرام. باخین، بو کؤچورمه منی ائله بیر سیخینتی‌دان قورتاردی، گومان ائدیرم کؤچورمه‌نین اؤنمی آنلامیندا تک بو سؤزوم کیفایت ائده. هم آنلاملار الیمده ایدی، هم ده اورتوگرافیسی هرچند جانا یاتان دئییلدی، آمما اینساندا بللی بیر فیکیر اولوشدورا بیلیردی. او زامانا قدر من اؤز دوشونجه‌مین، بیر ده »وارلیق« درگی‌سینین حئسابینا اور‌توگرافینی باش-گؤز ائله‌مه‌یه چالیشیردیم.
۷- یئتمیشینجی ایللرین سونوندا یارانان آزاجیق نیسبی اؤزگورلوک‌دن یارارلانیب مملکت مقیاسیندا تورکجه چاپ اولونان ایلکین‌لردن اولماغا چالیشدیم. اصلینده تورکیه سفیرلیییندن کیملیییمی قویوب گؤتوردویوم »بختیار وهابزاده«نین »اورک‌ده‌دیر سؤزون کؤکو« کیتابینی اؤزوم هیزلی اوخویوم دئیه کؤچوردوم. اؤزوم ایچین کؤچوردوم. سونرا اوداداکی یولداشلارین ایلک دفعه قولاغلارینا دیدییی اؤزبه‌اؤز دیلیمیزده اولان یازی‌نین ایچرلییی، اورتوگرافیسی چوخ بیه‌نیلدی، حؤکمن چاپا وئرمه‌ییمی ایسته‌دیلر. ساغ اولسونلار بورج پوللا یاردیم ائدنلری ده اولدو. قویدوغوم پوللا برابر اوچ مین تیراژدا باسیلان کیتابلاریمین اوچ‌ده بیریندن سونرا هامیسی باتدی. ناشیر باتیردی. او کیتابلار سون واختا قدر هله ده بیرینجی چاپ آدینا سرگی‌لرده ساتیلیردی.آرتیق نه حیکمت ایدی‌سه قورتارما بیلمیردی. نه‌سه… کؤچورولن او کیتابین آیاغی یونگول اولدو. آرخادان گلن چوخ آرخاداشلارا یول‌گؤستریجی اولدو. ایندی اونلار سئچیلیب ساییلان یازار شاعیرلردیرلر. بونون نه‌یی پیس‌دیر. بلکه بو اولایلاری من مین ایله سؤیله‌مزدیم آنجاق سنین ده سایه‌نده »بو« سؤیلنتی‌لر اورتایا چیخدی. او کؤچورمه‌دن، بو دا سن‌دن…
۸- هله ایکینجی اوچونجو کؤچوردویوم کیتابلار چیخدیقدان سونرا چوخلاری گلیب دئییردی کی، »تورک دیلینده شعر وار یعنی؟«
تورکجه ادبیاتین دیرچه‌لیشینده کؤچورمه‌لرین واز کئچیلمز رولو واردیر. کیتابلارین دیرینی دارتیشمیرام، آنجاق ایچینده آزاجیق ادبی یئته‌نه‌یی اولانی، بو کؤچورمه‌لر ایسته‌دیییندن ده یوکسک زیروه‌لره ائریشتیره بیلمیش باجاریغی اولموشدوقلاری اولموشدور. آنلایاجاغین کؤچورمه‌لر، یئنی یورد پئشینده اولانلاری چوخدان ایسته‌دییی یئره کؤچوردوب. سیز اونلاری آد اولاراق تانیمیرسینیز، آنجاق اونلار کسکین قلملری ایله دوشونجه اورتمه‌یه چالیشیب، آرتیق بیلییین داها یوخاری قاتلاریندا یول‌گؤستریجی‌لریمیزه چئوریلیبلر. بو دا، بیلییین آیاقلار آلتینا آلدیغی گله‌نکسل بؤیوک-کیچیک دوزه‌نی پوزونتوسونا گون کیمی اؤرنک.
۹- ایلک کؤچورمه‌می بلکه بئش-آلتی سئری دفتردن دفتره کئچدیم، دوز آلینسین دئیه. ایملاجا یانلیشی اولماسین دئیه دیشاری‌دا تورکجه‌سی اولمایان فارسلارا ائتدیردیییم تایپا بلکه اون سئری دوزه‌لیش گتیردیم. راحاتینا باخان، یئرینده اوتوروب هئچ ایشین قولپوندان توتاماز. من هله ادبیاتدا تانینمایان آدامین چاپ گئدیشاتیندا قارشیلاشدیغی موصیبتلری بیر کنارا بوراخیرام. تورک کیتابی‌دیر دئیه، ارشاد میللی کیتاب‌ائوینه ۳۰، ۴۰ جیلد گؤتوردویونو ده سنین حئسابینا یازیردی، ناشیر ده یایماغینی بوینونا گؤتورموردو.
۱۰- ایندی کی اورتام یوخ ایدی. آدامین اؤز ائوینده کیتاب چیخارتدیغینا دایر کیمسه‌نین بیلگیسی اولموردو. ایندی گئنه شوکورلر اولسون اوچ‌بئش شهرده کندده بیر ایکی ادبیاتچی دوست تانیش واردیر. کیتابینی تانیدا بیله‌جک هئچ بیر اورقان، مئدییا فالان یوخ. کیتابینی اوخویا بیلمه‌یه‌جک یوزه دوخسان‌دوققوز تورک ائلین وار. او بیر کیشی ده آجلیغینین پئشینده.
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۱۴ تیر ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۵۸ ق.ظ
