وقتی حج رنگ سوغات‌ به خود می‌گیرد

فاطمه جانی
گروه اجتماعی: کنگره عظیم حج در راه است و در این سفر معنوی که باید ره‌توشه وجودی انسان شکل گیرد خرید سوغاتی چه جایگاهی باید داشته باشد!؟
سفر معنوی حج به عنوان یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام، همواره دلخواه مسلمانان بوده و هست.
در ایران نیز با اعلام آمادگی ثبت‌نام برای حج عمره یا تمتع از سوی سازمان حج و زیارت، افراد زیادی برای ثبت‌نام و اعزام به سرزمین وحی اقدام می‌کنند که در چند سال اخیر شاهد افزایش چند برابری ثبت‌نام افراد برای حج عمره یا تمتع بوده‌ایم.
این اشتیاق تا حدی است که با بالا رفتن آمار ثبت‌نام به خصوص برای حج تمتع، مشتاقان زیارت خانه خدا حداقل بین ۸ تا ۱۰ سال برای تشرف به این سفر بزرگ و روحانی، در صف‌های طولانی منتظر می‌مانند تا نوبتشان فرا رسد.
با تمام شدن ماه رمضان و نمایان شدن ماه شوال زمزمه‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای اعزام به این سفر معنوی آغاز می‌شود به طوری که زائران با گذراندن دوره‌های آموزشی و انجام مراحل اعزام، تب و تاب رفتن در دل‌هاشان زنده و اشک شوق در چشمانشان پدیدار می‌شود و قلب برای رفتن به تپش می‌افتد.
آنجا که زائر خدا، در مسجد شجره محرم می‌شود، لباس زمینی را از تن کنده و لباس احرام به تن می‌کند و «اللهم لبیک…» را زمزمه می‌کند درست اینجاست که سفر آغاز می‌شود…
زائران در سفر خود علاوه بر دعا برای دوستان و آشنایان، شاید تحفه‌ای به رسم تبرک، در کنار این سفر معنوی بزرگ، به همراه آورند که پیش‌تر ارزش معنوی بسیاری داشت و ارزش ریالی آن محاسبه نمی‌شد.
در چند سال اخیر این رسم ایرانی نیز دچار افراط و تفریط‌هایی شده که ارزش معنوی آن را تحت‌الشعاع قرار داده است به طوری که سالانه میلیون‌ها ریال و یا چندین هزار دلار هزینه صرف این رسم قدیمی می‌شود که البته امروز با ذهنیت غلط افراد به چشم و هم‌چشمی تبدیل شده است.
امروز کالاهای پرزرق و برق، چشم مسافران سرزمین وحی را به خود خیره کرده و باعث می‌شود تا در شرایطی که امروز در تحریم دشمنان گرفتار شدیم، پول خود را صرف خرید کالاهای بی‌کیفیتی ‌کنیم.
این اقدام باعث شده پول ارزشمند خودمان را بی‌ارزش کرده و سالانه چندین هزار دلار را به خزانه کشورهای دیگر سرازیر کنیم.
خرید بیش از حد کالا به نام سوغاتی، باعث شده در برخی مواقع پول ارزشمند ایرانی به جیب نامسلمانانی رود که با آن سلاح خریداری کرده و به سمت مسلمانان نشانه می‌روند و این یعنی کمک به کشتار همنوع و هم‌مسلک!
از سوی دیگر باید به این مهم توجه داشت که چرا باید با خرید بیش از اندازه سوغاتی، فرصت استفاده از این سفر و ثانیه‌های آن را از خودمان بگیریم؟برای خرید همیشه زمان هست اما این سفری است که شاید برای یک بار در تمام عمرمان اتفاق بیفتد پس نباید ثانیه‌های آن را صرف گذراندن در بازار کرد.
در ادامه نباید نسبت به حمایت از تولید داخلی بی‌تفاوت بود زیرا با خرید تولیدات داخلی می‌توان فرصت رقابت به کالاهای خود را در سطح بین‌المللی داد.
بارها و بارها در طول سفرهای زیارتی در عتبات، حج عمره و حتی حج تمتع مشاهده شده که زائران ایرانی در موقع انجام فرایض دینی واجب و انجام نمازهای یومیه مشغول خرید از بازار و مغازه‌ها هستند و این در حالی است که فروشندگان در این کشورها با شنیدن صدای مؤذن محل کسب را رها کرده و به نماز جماعت در اماکن شریفه می‌پردازند و برخی از زائران ایرانی در نهایت بی‌تفاوتی به نماز اول‌ وقت همچنان درگیر مسائل و معاملات دنیوی هستند.
همه این‌ها در حالی است که خرید‌های بسیار زیاد به نام سوغاتی! باعث ایجاد مشکلات بسیاری در گمرک یا فرودگاه شده و مسائل حاشیه‌ای بسیاری مانند عدم حمل و نقل آن توسط مسافر، ندادن مجوز گمرک برای بار اضافی و یا گم شدن بار مسافر در فرودگاه را به دنبال داشته باشد.
درست است خرید سوغاتی برای زائری که به زیارت رفته سفارش شده اما به چه قیمت؟ با کدام دید منطقی می‌توان به خرید اجناسی که نازل بودن آن از نظر کیفی به خریدار ثابت شده اما باز هم به خاطر چشم و هم‌چشمی و حرف مردم رنج خرید و حمل آن را به جان می‌خرند نگریست؟در این حال بازنده واقعی زائری است که پول و ارز خود را در کشور غریب به دور ریخته و وقتش را صرف خرید کالا کرده و از لذت دعا و راز و نیاز بازمانده است.