هویت زدایی و استحاله فرهنگی عمده ترین دغدغه امروزه جهانیان
منصوره منصوری سده
گروه فرهنگی:بررسی نقش تکنولوژی نوین درهویت فرهنگی، ازموضوعاتی است که باید با دو رویکرد متمایز به آن پرداخته شود.رسانه های نوین درحکم شمشیری دو لبه است که می تواند پیامدهای مثبت ومنفی را به دنبال داشته باشد.رسانه های نوین،همچون دیگر ابزار بشری می تواند به آرمان های تعالی بخش انسان ها و جوامع خدمت یا خیانت کند؛ زیرا قابلیت برنامه_های ماهوارهای و اینترنت به گونه ای است که به یک اندازه می توان ازآنها بهره برداری مطلوب یا نامطلوب کرد. عمده ترین دغدغه ای که امروزه جهانیان بویژه کشورهای غیرغربی را فرا گرفته است نگرانی هویت زدایی و استحاله فرهنگی است که امروزه به مدد تکنولوژی های نوین اینترنت و ماهواره و درفرایند پرشتاب فرهنگ پذیری، تشدید شده است.با عنایت به قلّت و پراکندگی پژوهش های علمی درمحیط های دانشجویی کشور، اطلاعات و دانش منظمی در برابر بسیاری از ابعاد و وجوه زندگی اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی، ارزشی و فردی نسل جوان به ویژه دانشجویان و نیازها، انتظارات و گرایش های آنان موجود نیست.
با توجه به زیاد بودن سهم جمعیت جوان ازجمعیت کشور، افزایش سهم مشارکت جوانان در اداره کشور و ترسیم چشم انداز مناسب برای برنامه ریزی های فرهنگی و اجتماعی و بالاخص در راستای اهداف برنامه سوم توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، توصیه می شود که نیازها و اولویت های ارزشی نسل جوان در بعد کلان مورد بررسی و کاوش علمی قرار گیرند تا ضمن جلوگیری ازعدم انطباق سیاست های فرهنگی و اجتماعی با خواسته ها و اولویت های ارزشی جوانان زمینه های مشارکت آن درامور کشور فراهم گردد وحس همدلی، اطمینان و اعتماد متقابل میان سیاستگذاران و حکام سیاسی و جوانان افزایش یابد.
هویت در جوامع سنتی بنا به شرایط و عوامل مختلف از ثبات بیشتری برخوردار است و مسئله به چالش کشیده شدن هویت های تعریف شده با ویژگی های مشخص شده کمتر مطرح بوده است.اما در جوامع جدید سرعت دگرگونی های اجتماعی و فرهنگی و… بسیار بیشتر است و لذا می توان شراهد تغییرات بیشتر و دامنه دارتری در ارزش ها، اندیشه ها و رفتارهای اجتماعی بود و می توان انتظار به چالش کشیده شدن هویت های گذشته را داشت. به گفته تامپسون، اگرمی خواهیم تأثیر فرهنگی رسانه های جمعی درجهان معاصر را درک کنیم باید این دیدگاه را کناربگذاریم که مواجهه با رسانه یک سه به ترک شیوه های سنتی زندگی و پذیرش شیوه های مدرن زندگی منجر خواهد شد؛ زیرا درنفس مواجهه با رسانه ذاتا هیچ گونه رویارویی با سنت نیست.رسانه های ارتباطی را می توان نه تنها درجهت چالش وتضعیف ارزش ها و باورهای سنتی، بلکه به منظور گسترش و تحکیم سنت ها نیز مورداستفاده قرارداد. جهانی شدن به عنوان یک پروسه، فرآیند و به تعبیر دیگر، پروژه ای است که اکنون به صورت پدیده ای چالش برانگیز وغیر قابل انکار حیات بشری را تحت تاثیرخود قرار داده است. این پدیده که بیشتر با غلبه فرهنگ و تمدن غربی شناخته می شود؛ جامعه ایران را نیز از اثرات خود بی بهره نگذاشته است. یکی ازمهم ترین تمایزها که از سوی جهانی شدن به وقوع پیوسته ظهورصنعت ارتباطات جهانی است که منشا تحولات عظیمی درجهان معاصر شده و جامعه معاصر را ازهمه گذشته تاریخ متمایز کرده است .
آنتونی گیدنز مهمترین ساخت جهانی شدن راجهانی شدن ارتباطات می داند.به گفته وی پدیده جهانی شدن بیش ازهمه تحت تاثیر پیشرفت ها در نظام ارتباطات است. نظامی که ارتباطات بین فردی یک نفر با گروه و گروه با گروه را متحول کرده است. گیدنز جهانی شدن را فشرده شدن روابط اجتماعی درسطح جهانی به گونه ای که مکان های دور افتاده را به یکدیگر وصل می کند و فاصله زمانی را در روابط اجتماعی از بین ببرد، می داند.
اینترنت و ماهواره از رسانه های بسیار تأثیرگذار درعصرحاضر است که همانند سایر رسانه ها و وسایل ارتباطی، اساسا محصول غرب بوده و درطول چند سال اخیر وارد کشور شده است.اما آیا این رسانه صرفا دارای ماهیت غربی است؟ آیا فرهنگ ها وجوامع به تبع اصول و ارزش های خاص خود از آن استفاده می کنند؟ آیا می توان از آن در راستای تقویت فرهنگ بومی استفاده نمود یا به تضعیف مبانی فرهنگی و هویتی جوامع دریافت کننده منجر می شود؟ بسیاری از صاحب نظران براین باورند که یکی ازآسیب های اینترنت و ماهواره به عنوان یک رسانه مدرن، هویت شکنی است.دراین تحقیق برآنیم تا نقش و ابعاد مختلف و تاثیر تکنولوژی_های نوین ارتباطی اینترنت وماهواره را بر فرهنگ جوانان تبیین و ارزیابی کنیم و نهایتا به این پرسش پاسخ دهیم که گسترش تکنولوژی های ارتباطی و کارکرد ارتباطاتی آنها درجریان جهانی شدن،چه نقشی درهویت فرهنگی جوانان دارد؟ درپژوهش حاضرسعی شده است تا با استفاده ازنظریات جامعه شناسی وبهره گیری از یافته های تحقیقاتی اندیشمندان ،به بررسی نقش تکنولوژی های نوین با تأکید برماهواره و اینترنت درهویت فرهنگی دانشجویان پرداخته شود.
یکی از آسیب‌های فن آوری مدرن، آسیب‌های فرهنگی است که در حوزه‌های مختلف، زندگی انسان را تهدید می‌کند و آداب و رسوم، عقاید و سنت‌های ملی و بومی را دچار چالش می‌سازد. فن آوری مدرن که پی‌آمد مدرنیته غرب است و فرهنگ و ارزش‌های غربی را در خود دارد، با ورود به خانواده‌های ایرانی، فرهنگ حاکم بر خانواده‌ها را دگرگون، و کارکردهای خانواده را دچار تعارض و دوگانگی می‌سازد.
در فرهنگ مدرن، ارزش‌های معنوی و دینی، دگرگون و ارزش‌های مدرن جای‌گزین آنها می‌شود. پی‌آمد این دگرگونی، غیراخلاقی و غیردینی شدن جوامع است. بیاعتباری تدریجی هنجارها، اصول اخلاقی و اعتقادات مذهبی، با سقوط خانواده و کم ارزش شدن آن همراه است.
فن آوری مدرن، پدیدهای خنثی و بیطرف نیست، بلکه نماینده مدرنیته غرب است که ایدئولوژی و ارزش‌های نظام سرمایهداری و فرهنگ غرب را با خود به همراه دارد و با هدف جهانیسازی و فراگیر کردن اندیشه غرب، در پی تغییر فرهنگ و تمدن‌های دیگر است. خانواده که مهمترین رکن نظام اجتماعی است، در جامعه ما بر پایه ارزش‌ها و باورهای سنتی و دینی شکل گرفته و کارکردها و ساختار آن را مشخص و نهادینه ساخته است.
اکنون که این نهاد مهم در رویارویی با فن آوری های مدرن و ارزش‌ها و فرهنگ آن، دچار چالش و آسیب شده است و نزدیک است که کارکردهای اصلی و اصیل خود را از دست بدهد، ضرورت دارد ترتیبی در پیش گرفته شود که استفاده از فن آوری های مدرن، با آگاهی از ویژگی‌ها و ماهیت آنها صورت گیرد. در این زمینه، باید به خانواده‌ها برای استفاده صحیح از آنها در چارچوب ارزش‌های اصیل دینی، آموزش لازم داده شود.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۲۵ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۶:۴۲ ق.ظ
