نهادینه سازی فرهنگ ورزش متضمن نشاط مدارس

فرشته ذبیحیان
گروه فرهنگی: ساعت های زنگ ورزش در مدارس ایران به طور معمول به تفریح و بازی سپری می شود.
در حالی که دو ساعت در هفته فرصتی مغتنم برای نهادینه سازی فرهنگ ورزش در ایران و بسترساز شناخت ظرفیت های نخبه ورزشی از میان دانش آموزان خواهد شد.
زنگ ورزش در میان خاطرات برجای مانده از دوره مدرسه، تداعی کننده ساعت هایی است که معلم تربیت بدنی در آن دانش آموزان را یا به اختیار خود در حیاط مدرسه رها می کرد یا بازی و تفریح به همراه معلم، چاشنی این دو ساعت می_شد.
همین مساله باعث شده تا بسیاری از دانش آموزان تجربه ویژه ای از آموزش و یادگیری یک رشته ورزشی در این ساعات یا هدایت به سمت رشته مورد علاقه خود به یاد نداشته باشند.
کم تحرکی و ورزش نکردن یکی از عوامل اصلی بروز انواع بیماری های جسمی و روانی میان ایرانیان است. جامعه ایران از فقر ورزش رنج می برد. وزیر پیشین ورزش و جوانان در خوشبینانه ترین حالت اعلام کرد که در خوشبینانه ترین حالت کمتر از ۲۰ درصد از ایرانیان ورزش می کنند. این رقم در بسیاری از کشورها ۷۰ درصد است.
در حالی زنگ ورزش در مدارس نخستین گام و بهترین فرصت برای آشنایی و آموزش افراد در سنین پایین با ورزش است. آسیب شناسی ساختاری زنگ ورزش در مدارس ایران از چالش_هایی حکایت دارد که به طور حتم برطرف ساختن آن ها، مسیر نهادینه ساختن ورزش را در جامعه ایران کوتاه خواهد ساخت.
»رضا رفیعانی« کارشناس ورزش در مدارس به مشکلات و موانع بهره برداری لازم از زنگ ورزش در مدارس پرداخت و راهکارهایی برای اثرگذاری زنگ ورزش در مدارس برای هدایت دانش آموزان به جاده سلامت و تندرستی پیشنهاد داد.
*چالش های مدیریتی؛ اصلی ترین مانع برنامه ریزی درست
برنامه ریزی یکی از اصلی ترین چالش های موجود در حوزه معاونت است. متاسفانه در حال حاضر افراد مسئول در معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با الفبای مسائل و مشکلات مدارس آشنا نیستند. به طور معمول اگر قرار است مدیری برای مدرسه ای انتخاب شود این مدیر باید به اصطلاح خاک مدرسه را خورده باشد تا بتواند در ستاد برنامه_ریزی کند. اگر معلمان تربیت بدنی در حال حاضر در مدارس مستاصل مانده و نمی دانند که تکلیف اصلی شان چیست، به دلیل این است که برنامه تدوین و طراحی شده در ستاد، قابلیت اجرا در مدارس را ندارد.
به اعتقاد من، کسی که در راس هرم در معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش قرار می گیرد باید تجربه آموزش تربیت بدنی در مدارس را دارا باشد تا بر اساس چشم انداز شرایط موجود در مدارس برنامه ها را طراحی کند.
طراحان و تدوین کنندگان برنامه ها باید از میان کارشناسانی برگزیده شوند که حضور در مدارس را تجربه کرده باشند.
در حالی که مشاهدات میدانی نشان می دهد که مسئولان تربیت بدنی وزارتخانه حتی سابقه یک ساعت تدریس را در مدارس ندارند و از میان افرادی اند که به محض فارغ التحصیل شدن از دانشگاه ها، مسئولیت به آنان واگذار شده است.
این در شرایطی است که معلمانی با سابقه ۲۰ تا ۳۰ ساله ناچارند برنامه افرادی را اجرا کنند که با فضا و شرایط مدرسه آشنایی ندارند.
برنامه های موجود برای شرایط ایده آل و مدینه فاضله تدوین و طراحی شده اند. با دو ساعت در هفته و بدون امکانات نمی توان همه برنامه های ایده آلی را که مناسب با نظام های آموزشی سایر کشورها برنامه ریزی شده است، اجرا کرد. بنابراین، چالش اصلی، نبود برنامه ریزان متخصص و مجرب در حوزه ستاد هستند که برنامه های متنوع و زیادی بدون در نظر گرفتن شرایط موجود طراحی می کنند. چند شغله بودن مسئولان و مدیران معاونت تربیت بدنی نیز از دیگر چالش های موجود در عرصه برنامه ریزی تربیت بدنی در مدارس است. بسیاری از مسئولان عضو هیات های علمی مختلف اند و تمام وقت در اختیار وزارتخانه قرار ندارند. اکر مدیری به شکل تمام وقت در وزارتخانه حضور داشته باشد و کارشناسی را به کار گیرد که تجربه حضور در مدرسه را داشته باشد، به طور حتم برنامه ای تدوین و طراحی خواهد شد که معلم ورزش با انگیزه آن را دنبال می کند.
*تربیت بدنی در مدارس؛ سنگ بنای ورزشی قهرمانی
بدون شک سنگ بنای ورزش قهرمانی، ورزش همگانی و ورزش حرفه ای در مدارس پی ریزی می شود. اگر معلم تربیت بدنی بخواهد بر اساس معیار استعدادیابی و شناسایی افراد نخبه اقدام کند و دانش آموزان را به سمت ورزش و تندرسی هدایت کند حتما لازم است، ساعات و ابزار لازم را به متولیان معاونت ابلاغ کرده و از طریق فعالیت_های ورزشی و مسابقات با هماهنگی فدراسیون ها و هدایت دانش آموزان به سمت ورزش اقدام کند.از آنجا که همه معلمان تربیت بدنی هم از نظر علمی و هم تخصصی از کارشناسان مطلع در امر تربیت بدنی و ورزش هستند بدون شک این عوامل در استعدادیابی و هدایت ورزشکاران به سمت فدراسیون ها مثمرثمر خواهد بود.
عمده چالش موجود در فدراسیون ها و هیات_های ورزشی، غلبه بافت سیاسی است. برخلاف اینکه معلمان تربیت بدنی در حیطه کاری خود متخصص اند، مسئولان فداراسیون ها به طور عموم از میان افراد سیاسی و اجرایی انتخاب می شوند. این افراد برای توسعه ورزش قهرمانی و حرفه ای مفید و ثمربخش نخواهند بود. بهترین جایی که می توان بر اساس علم و دانش، دانش آموزان بااستعداد را رصد و شناسایی کرد در همین مرحله است.
بنابراین وجود برنامه ریزی درست و دقیق با توجه به امکانات مدارس و همچنین مربی حرفه_ای و آموزش دیده در شناسایی نخبگان ورزشی کمک شایانی به هدایت دانش آموزان و نسل آینده به سمت سلامت و تندرستی خواهد داشت.
*اهمیت بخشی به زنگ ورزش چگونه؟
توجه و اهمیت به ساعت های درس تربیت بدنی و تفویض وظایف این درس به متولیان اصلی آن در معاونت های آموزشی ذیربط بهره_مندی از تخصص کارشناسان و نخبگان تربیت بدنی، تدوین محتوا در حیطه دانش و مهارت و کاهش برنامه های تدوینی غیرضروری به دلیل محدودیت زمانی معلمان برای اجرای آن_ها از مهمترین راهکاری اهمیت بخشی به زنگ ورزش در مدارس است.
برای نمونه چندی پیش آموزش شنا در مدارس ایران اجباری شد. برای این برنامه به مدت یک سال هزینه و انرژی صرف شد. اما آیا این مساله که همه مدارس ایران دارای استخر یا ظرفیت مکانی ایجاد استخر هستند یا نه، در نظرگرفته شد؟ آیا مدارس واقع در روستا شرایط اجرای این برنامه را دارند؟ بنابراین زمانی که برنامه ای قابلیت اجرا ندارد، بهتر است از ابتدا برای آن انرژی و بودجه صرف نشود.به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایرنا، به اعتقاد من درس تربیت بدنی باید به متولیان اصلی در وزارتخانه و حوزه معاونت تربیت بدنی محول شود. در صورت نیازسنجی ها، شاید اصلا نیاز و ضرورتی به داشتن معاونت تربیت بدنی نیز نباشد.