مفاهیم معرفتی تولیدات رمضانی باید قابل فهم ارائه شوند
گروه فرهنگی:حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا نواب گفت: تولیدات مناسبتی ماه رمضان باید بتواند معارف اهل بیت (ع) را به‌صورت قابل‌فهم برای مخاطب ترسیم کند تا تماشاگر بداند رسیدن به سیره بزرگان دینی امری دست‌نیافتنی نیست و می‌توان در آن مسیر قدم برداشت. برخی آثار سینمایی یا تلویزیونی مناسبتی ماه رمضان با پرداخت ضعیف به موضوعاتی چون شیطان یا ارواح ممکن است معکوس عمل و مخاطب را گمراه کنند درحالیکه در این حوزه باید تولیداتی با مفاهیم روشن و پیام‌های قابل دریافت از سوی مخاطب تولید کرد.
در این رابطه و در اولین روز از ماه مبارک رمضان امسال با محمدرضا نواب؛ رئیس دانشکده علوم اجتماعی و رسانه دانشگاه ادیان و مذاهب گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.هرساله در ایام ماه مبارک تولیداتی نمایشی روی آنتن می‌رود که از آن‌ها به عنوان آثار مناسبتی ماه رمضان نام می‌برند. در آغاز بحث پیرامون ویژگی این دست تولیدات توضیح دهید.طبیعتاً درام اولین عنصر یک اثر تصویری است. در این میان تولیدات دینی نیز از این امر مبرا نیستند. همچنین یک سریال یا فیلم مناسبتی باید کشش داستانی لازم را داشته باشد. در همین راستا آثار دینی که در دنیا ماندگار شده، تولیداتی هستند که به لحاظ درام امتیازات بالای دارند. در قرآن هم، داستان‌های زیادی وجود دارد که با درام خود مخاطب را مفتون خود می‌کنند. داستان حضرت یوسف (ع) و اصحاب کهف از جمله این قصص است.سریالی که در ماه رمضان برای تعالی روح انسان ساخته می‌شود باید با تکیه روی گذاره واژه‌های صحیح زمینه‌های رشد روحی فرد را رقم زند. اگر قرار است درام و داستان، مفهومی را القا کند این مفاهیم باید بر پایه آموزه‌های عمیق دینی شکل گیرد. دوم اینکه از لحاظ متن و جریان داستان، روند بیان داستان هم باید قرآنی و دینی باشد. منظور اینکه زمانی که می‌خواهید یک اثر هنری قرآنی خلق کند در ابتدا باید مفاهیم را کدگذاری کرده و سپس با تحلیل آن، مفاهیم را در دل قصه جا دهیم وگرنه هیچ اثر ارزشمندی بدون رعایت اصول ظاهری نمی‌تواند به معنا دست پیدا کرد. تولیدات مناسبتی ماه رمضان باید بتواند معارف اهل‌بیت (ع) را به صورت قابل فهم برای مخاطب ترسیم کند تا تماشاگر بداند رسیدن به سیره بزرگان دینی امری دست‌نیافتنی نیست و می‌توان در آن مسیر قدم برداشت.متأسفانه در برخی تولیداتی که قرار بود در ماه رمضان تبلور مفاهیم دینی و قرآنی باشد این خواسته محقق نشده و انعکاس درستی از مفاهیم مورد نظر را در برنامه‌ها شاهد نبوده‌ایم. برای مثال در سریالی درباره شیطان و ارواح حرف زده می‌شد اما این امر با تکیه بر آموزه‌های دقیق رخ نداده بود به‌نحوی‌که مخاطب را دستخوش اشتباه و حتی علما را در پاسخگویی به موضوعات مطروحه دستخوش چالش کرد. در کنار تولیدات مناسبتی داخلی، برخی آثار جهان اسلام هم وجود دارد که وجود برخی تفاوت‌ها قادر است آثار مناسبی برای ماه رمضان باشد.
وقتی از تولیدات ماه رمضان حرف زده می‌شود همیشه تلویزیون مورد خطاب است در حالیکه سینما نیز می‌تواند در این ایام رنگ و بوی رمضان به خود گیرد. پیرامون این موضوع توضیح دهید.
مشخص است سینما هم می‌تواند در این رابطه نقش خود را ایفا کند اما گوناگونی که در تولیدات هنر هفتم وجود دارد باعث شده برخی چارچوب‌ها در سینما از بین رود. در این میان من گیشه سینما را توانمند ندانسته و تنها در خدمت یک ژانر به‌خصوص (طنز) می‌دانم. همین امر باعث شده دیگر آثار سینمایی فرصت دیده شدن را پیدا نکنند. برای رهایی از این وضعیت، مهم‌ترین گام فراهم آوردن شرایط نمایش برای تولیدات سینمایی است. اگر این خواسته محقق شود مردم تصمیم‌گیرنده اصلی خواهند بود.
وقتی تصمیم بر عهده مخاطب باشد مطمئن هستم تولیدات قرآنی و اسلامی هم در سینما با اقبال مواجه خواهد شد زیرا اقشاری از جامعه علاقه‌مند به این موضوعات هستند اما متأسفانه به دلیل نبود کارهای دلخواهشان در سالن‌های نمایش با سینما قهر کرده‌اند! خوشبختانه جشنواره‌هایی نظیر «عمار» تلاش کرده در این راستا قدم برداشته و فرصت را برای دیدن شدن تولیدات ارزشی فراهم کند اما تا زمانی که ارشاد در این رابطه زمینه‌سازی‌های لازم را انجام دهد اتفاق دلخواه رخ نخواهد داد.
شرایط مناسب نمایش برای تولیدات دینی در سینما به روی اقتصاد سینما هم تاثیرات مثبت خود دارد می‌گذرد. برای نمونه وقتی در ماه رمضان فیلم مناسبت این ایام را روی پرده بفرستیم قشر مذهبی هم به سینما آمده و سالن‌های نمایش رونق خواهد یافت، حتی طرح‌های چون از افطار تا سحر می‌تواند در این راستا تاثیرات بسیاری خوبی بر گیشه داشته باشد.
اینکه انتظار داشته باشیم فیلم یا سریال مناسبتی بتواند جریانسازی داشته باشد امری قابل تصور است یا اینکه این مطلب دور از انتظار است؟
انتظار چنین اتفاقی دور از منطق نیست زیرا یکی از رسالت‌های سینما و تلویزیون همین امر است. وقتی مجموعه بتواند در معنا عمق لازم را مدنظر قرار دهد و تمام الزامات معنای و ساختاری را در حد مطلوبی رعایت کند مطمئن باشید تأثیراتش را در جامعه مشاهده خواهیم کرد. من این اتفاق را تا به امروز چندین بار در تلویزیون رخ‌داده است. باید اضافه کنم جریانسازی تولیدات نمایشی دینی، برخی مواقع از مقالات سیاسی بیشتر است چون ممکن است مقاله‌ای در برهه‌ای از زمان به‌صورت مقطعی جریانسازی باشد اما تداوم آن ماندگار نخواهد بود درحالیکه برخی آثار ادبی و هنری در طول تاریخ جریانسازی خود را خواهد داشت. حافظ بهترین مثال در این رابطه است که قرن‌هاست برای بسیاری الهام‌بخش است.
یکی از انتقاداتی که به تولیدات ماه رمضانی وارد است این است که در آن‌ها به مناسک به صورت مستقیم پرداخته می‌شود درحالیکه مستقیم‌گویی به‌خودی‌خود امری مذموم نیست بلکه نگاه سطحی و ابزاری است که به این قبیل تولیدات صدمه می‌زند. پیرامون این موضوع توضیح دهید.
به نکته درستی اشاره کردید وقتی مناسک در آثار نمایشی کارکرد اجرایی نداشته باشد شعارزده به نظر خواهد رسید درحالیکه اگر قصه مناسک مورد نظر را نیاز داشته باشد نه‌تنها کلیشه نخواهد بود بلکه می‌تواند جریانسازی نیز داشته باشد. این اتفاق را می‌توان در برخی تولیدات نمایشی تولید کرد. درباره این آثار اضافه می‌کنم کارهای مربوطه جدا از داشته‌های معنای و ساختاری از یک گروه حرفه‌ای و معتقد در پشت دوربین بهره برده‌اند؛ افرادی که به اثری که جلوی دوربین می‌برند باور و اعتقاد دارند.
در انتهای این گفت‌وگو بفرمایید چه حوزه‌ای در زمان حال می‌تواند اتفاقات خوبی را در حوزه کارهای رمضانی رقم زند که از آن مغفول مانده‌ایم.
پویانمایی حوزه بسیار گستردهای است که نیاز داریم به آن به صورت گستردهای توجه کنیم چون معتقدم در این رابطه آن‌گونه که لازم است کار لازم انجام نشده است. البته در چند سال اخیر جوانان وارد این حوزه شده‌اند که با ساخت تولیدات پرمخاطب، آینده خوبی را برای پویانمایی رقم زده‌اند اما این ظرفیت نباید تنها در سینما وجود داشته باشد بلکه در تلویزیون هم باید به پویانمایی توجه جدی شود به‌ویژه در ماه رمضان این آثار می‌تواند برخی احکام اسلامی را به شکلی تأثیرگذار به مخاطب منتقل کند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایکنا، نکته پایانی اینکه تولیدات پویانمایی ظرفیت‌های بیشتری برای جهانی‌شدن دارد.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۱۳ ق.ظ
