مسیر فرهنگی اقتصاد مقاومتی در تغییر سبک زندگی

علی رزم آرای
گروه فرهنگی: تغییر و تحول در زندگی جمعی و فردی انسان زمینه¬ساز حرکت و جریان در در منظومه حیات اوست.
به تعبیری اگر آب دریاچه¬ای را در نظر آوریم محصور بودن آب در چهارچوب مادی و محل استقرار جغرافیایی دریاچه، ما را در چگونگی سالم ماندن آب و حرکت دائم آن دچار سؤال خواهد کرد.
اما چرخه¬ی ساده¬ای بر جریان سالم ماندن آب حکم فرماست. آب با تکرار رفت و آمد موج شکل خود، حرکت ایجاد می کند و حرکت در ذات خود آب را دائما در حال دگرگونی نگاه می_دارد و از بطن این دگرگونی یا همان تغییر وجود و همیشه سالم ماندن آب و در نهایت وجود عینی دریاچه حاصل می¬شود.
گرچه در تعبیر فوق زمینه فلسفه¬ای پنهان است اما مثالی گویایی در چگونگی ایجاد و تأثیر تغییر در حیات انسان و تثبت موجودیت او است.
زندگی انسان بر پایه روابط فرهنگی و تعاملات اجتماعی، اقتصادی برخاسته از آن شکل می¬گیرد. اگر تکرار و مکررات لازم و روشن پیرامون انسان حول محور سه نیاز اصلی او یعنی خوراک پوشاک و مسکن را به مثابه تکرار موج وار آب در نظر بگیرم از بطن این تکرار حرکت روزانه و در هر لحظه در حال تازه شدن بر می¬خیزد و این حرکت دائماً دارای تازگی همان تغییر بوده و که نهایتاً وجود و موجودیت انسان را تثیبت کرده و در نهایت منظومه حیات انسانی او را در شکل جمعی و فردی تعریف می¬کند.
پس روشن است با تحول در شیوه زندگی جریان فرهنگی زندگی تغییر کرده و مناسبات خرد و کلان ناظر بر آن نیز تغییر می¬کند.اقتصاد مقاومتی ابتدا به ساکن چنین تغییر و تحولی را خواهان بوده و خود نیز با چنین تغییر و تحولی قابل اجرا و نیز قابل اقدام است.¬
به عبارت روشن¬تر یکی از ابعاد مهم تحقق و نیز اثربخشی و هم تبین اندیشه عملی اقتصاد مقاومتی در بدنه جامعه ایران مقوله فرهنگ و نسبت¬های تأکید کننده بر این نهاد جریان ساز (یعنی فرهنگ) است.
یکی از ابزارهای مهم تأثیر و دگرگونی در حوزه فرهنگ، ابزار فرهنگی مانند رسانه¬های ارتباط جمعی است. توضیح ( در مقام گفتمان) تثبیت و اثربخشی و در نهایت رسیدن به نتیجه مطلوب وعینی هم از حیث ذات تغییر و هم نتیجه تغییر در فرایند و عملکرد مجموعه¬های رسانه¬ای محقق می¬شود.
در واقع تغییرذائقه فرهنگی یک جامعه انسانی در مسیرهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و غیره از این رهگذر قابل تحقق است.
در این میان هدف کلی از تغییر ذائقه فرهنگی مسئله کیفیت و رشد فرهنگی انسان در قالب جامعه محل زیست خود است. فرد انسانی و نیز جمع انسانی! یعنی ایجاد اندیشه تغییر و نمودهای رفتاری و کرداری آن در تمامی سطوح جامعه!
یکی از زمینه¬های مهم تحقق اقتصاد مقاومتی تغییر ذائقه فرهنگی جامعه ایرانی به سمت اندیشه بومی و ملی از لحاظ اجرایی، تولید و نیز مصرف و الگوهای متنوع اقتصادی اجتماعی و سیاسی است.
به نحوی که مای جمعی جامعه ایرانی در شکل معاصر خود تبلورعینی و عملی اندیشه بومی و ملی خود و از آن میان اندیشه غنی دینی و اسلامی به عنوان زیرساخت اصلی این فرایند، باشد.
یعنی جامعه ایران خود از هر لحاظ رأس همه امور باشد. تولید با نیاز و توجه به منافع داخلی مصرف با توجه به الگوهای مؤثر دینی و بومی و نیز صرفه اقتصادی، سرمایه سازی داخلی و جریان آن در شریان¬های اصلی جامعه ایران و بازگشت منافع آن به متن خود جامعه و هم تبیت برای آینده!
لازمه چنین جریانی وجود زمینه عمیق و مناسب فرهنگی و در این مسیر ابزار اثرگذار از جنس خود جریان یعنی رسانه-های ارتباط جمعی با توان کیفی و کمی بالا! مقام معظم رهبری هم در موضوع سبک زندگی ایرانی اسلامی که زمینه مهم تغیر ذائقه فرهنگی جامعه ایرانی در سمت بومی و دینی و هم در موضوع مهم اقتصاد مقاومتی که زمینه ای جزء سبک زندگی ایرانی اسلامی آن هم از حیث فرهنگی ندارد، تأکید مؤکد داشته¬اند:
»برای رسیدن به همه چیز‌هایی که آرزوی ماست و در چشم‌انداز‌ها و افق‌های دوردست تصور می‌کنیم باید فرهنگ کشور، صحیح و پالایش شده، در مجرای درست قرار بگیرد ‌نقایص آن تکمیل و ویرانی‌هایش ترمیم شود جاهای معیوبش اصلاح گردد، کندی در حرکت فرهنگی برطرف شود تا بتوان به آن مقاصد رسید.« ( اروم نیوز- راسخون) حضرت امام خمینی(قدس سره) نیز پیرامون موضوع فرهنگ چنین می¬فرمایند:
»فرهنگ مبدأ همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های ملت است… آن چیزی که ملت ما را می‌سازد فرهنگ صحیح است… اگر فرهنگ درست شود یک ملت اصلاح می‌شود.« به بیانی دیگر برای تغیرات کلان فرهنگی و نیز ایجاد عمق در این تغییرات بایستی دارای ابزار اثربخش بود: رسانه_های ارتباط جمعی اعم از صدا و سیما مطبوعات و رسانه های خبری و تحلیلی(مجازی و غیرمجازی)، کتاب(ادبیات داستانی به ویژه تحلیل و نظریه پردازی به ویژه در مراکز تحقیقاتی، علمی، دانشگاهی و پژوهشی). نکته مهم اینکه اگر ملت ایران با تمام وجود منافع حاصل از اقتصاد مقاومتی و مقاوم سازی اقتصادی را بچشد خود جریان-ساز این مسیر خواهد بود تا به ابد!
به تعبیر مقام عظمای ولایت:
»این اقتصادی که به عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می¬شود، مردم‌بنیاد است؛ یعنی بر محور دولت نیست و اقتصاد دولتی نیست، اقتصاد مردمی است؛ با اراده‌ی مردم، سرمایه‌ی مردم حضور مردم تحقّق پیدا می¬کند.
اما »دولتی نیست« به این معنا نیست که دولت در قبال آن مسئولیتی ندارد؛ چرا، دولت مسئولیت برنامه‌ریزی، زمینه‌سازی، ظرفیت‌سازی، هدایت و کمک دارد. کار اقتصادی و فعالیت اقتصادی دستِ مردم است، مال مردم است؛ اما دولت به‌عنوان یک مسئول عمومی ـ نظارت می¬کند هدایت می¬کند، کمک می¬کند. آن جایی که کسانی بخواهند سوء‌استفاده کنند و دست به فساد اقتصادی بزنند، جلوی آنها را می¬گیرد؛ آنجایی که کسانی احتیاج به کمک دارند، به آنها کمک می¬کند. بنابراین آماده‌سازی شرایط، وظیفه‌ی دولت است؛ تسهیل می¬کند.«