مردی که نفس‌هایش را خرجِ موسیقی کرد
گروه فرهنگی: یکی از درس‌های مهمی که باید از شجریان بگیریم، این است که در شرایط سخت ماند و به فعالیت ادامه داد و آثار بسیار خوب و با ارزشی ارائه کرد. این موضوع از هر اتفاق و شهرتی مهمتر است. هفدهم مهرماه اولین سالگرد درگذشت محمدرضا شجریان است. خواننده‌ای که پس از چند سال بیماری و طی کردن مسیر درمان از فضای حرفه‌ای و هنری دور شد و سرانجام روز هفدهم مهرماه در سن هشتاد سالگی چهره در نقاب خاک کشید.محمدرضا شجریان، زاده یکم مهرماه سال ۱۳۱۹ و اهل مشهد بود و فعالیت هنری خود را از اواخر دهه چهل آغاز کرد. او طی سال‌های حضورش در عرصه موسیقی با هنرمندانی چون محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون و ناصر فرهنگ‌فر، داریوش صفوت، پرویز مشکاتیان، جمشید عندلیبی، داریوش پیرنیاکان مجید درخشانی، داریوش طلایی، کیهان کلهر و حسین علیزاده در آلبوم‌ها و کنسرت‌ها همکاری کرده بود. او طی دوران فعالیتش علاوه بر همکاری با برخی کارگردانان سینما، ۶۰ آلبوم موسیقی تولیده کرده و ده‌ها کنسرت داخلی و بین المللی برگزار کرده است. شجریان دوبار نامزد جایزه گرمی شده و از سوی سایت انجمن آسیا به عنوان پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی معرفی شده است. روزنامه »ونکوورسان« هم او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی در سال ۲۰۱۰ و یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرد.کمی پس از فوت محمدرضا شجریان هنرمندان نسل‌های مختلف عرصه موسیقی و برخی مسئولان درباره او از منظرها و جوانب مختلف گفتگو کردند و زندگی هنری و حرفه‌ای این هنرمند را از جوانب مختلف مورد بررسی قرار دادند که بخش‌هایی از آنها را در زیر مرور می‌کنیم.
با رفتن شجریان ستون آواز ایرانی گرفتار تزلزل شد
علیرضا سلیمانی (بخشی و دوتار نواز خطه خراسان)، فرزند استاد فقید دوتار حاج قربان سلیمانی سال‌ها پیش به اتفاق پدر در آلبوم »شب سکوت کویر« یکی از آثار مطرح استاد آواز ایران دوتارنواخته است. او با ذکر خاطره‌ای، درباره نگاه شجریان به موسیقی مقامی و تجربه همکاری خود و پدرش این‌طور گفته است: شبی همراه با آقای شجریان و دیگر هنرمندان نشسته بودیم و صحبت از موسیقی مقامی و موسیقی سنتی شد.
یکی از حضار پیشنهادی را با استاد مطرح کرد و گفت چقدر خوب می‌شود با حاج قربان اثری تولید یا اجرا کنید. آقای شجریان در پاسخ به او گفت فرهنگ و هنر حاج قربان و دیگر هنرمندان نواحی قدمت بسیار زیادی دارد و در ادامه از ارزش‌های موسیقی مقامی و محلی گفت. بعدها در سفری که من و حاج قربان به تهران آمده بودیم، آقای شجریان پس از اطلاع از موضوع برادرشان را برای دعوت نزد ما فرستاد و ما نیز به خانه‌اش رفتیم. آن شب اساتید بزرگی به خانه آقای شجریان آمده بودند و زنده یاد پرویز مشکاتیان و هابیل علی اف نیز آنجا بودند. در آن میهمانی، ما تک تک ساز می‌زدیم و آقای شجریان می‌خواندند. یعنی اینگونه نبود که از پیش بخواهیم آلبومی تولید کنیم. پس از مدتی فهمیدیم آقای شجریان روی قطعات و اجراهای آن شب کار کرده است. البته آقای شجریان قبل از آن شب همراه برادرشان، دخترشان، پسرشان و چند نفر دیگر به علی آباد آمده بودند و صحبت‌هایی درباره این آلبوم صورت گرفته بود آثاری هم ضبط شد که ساخت آلبوم »یاد ایام« نیز از همان جا رقم خورد.در ادامه ماجرایی که علیرضا سلیمانی روایت کرد، آلبوم »شب سکوت، کویر« با آهنگسازی کیهان کلهر در سال ۱۳۷۳ ضبط و آذر ماه سال۱۳۷۷ منتشر شد.
اساس اغلب ترانه‌های این آلبوم موسیقی مقامی شمال خراسان است.
شجریان واسط بین آواز گذشته و آواز معاصر است
حسام الدین سراج (خواننده موسیقی ایرانی) یکی از شاگردان محمدرضا شجریان است. او در پاسخ به این سوال که محمدرضا شجریان به عنوان استاد آواز چه مباحثی را در کلاسهای خود از هر موضوعی مهمتر می‌دانسته، گفته است: استاد شجریان یک حلقه واسط بین آواز گذشته و آواز معاصر است. یعنی آنچه که حسین طاهرزاده و استاد تاج اصفهانی و سیدرحیم ارائه کردند ایشان درباره آن تحقیق کرد و در نهایت یک فرم آوازی بر اساس نوآوری و خلاقیت خود ارائه می‌دهد که برای نسل معاصر دلنشین است و با اشتیاق آن را دنبال می‌کند.سراج در رابطه با توجه استاد شجریان به مقوله تصنیف نیز چنین نظری دارد: شجریان غیر از بحث آواز، تصانیف انتخاب شده و برگزیده‌ای از قدما و از معاصرین کار کرده که آن تصانیف هم ارزشمند هستند. دیگر ویژگی آثار او این است که این آثار تدوین‌های بسیار جالبی دارند. چه در قدیم که به صورت نوار کاست بود و چه بعد از آن که به صورت CD و امروزه در فضای مجازی منتشر می‌شود، آثاری با تدوین و ترکیب جالب به مخاطب ارایه می‌شد.
وی همچنین درباره تعاملات اجتماعی شجریان با مردم و اجتماع اینگونه توضیح داد: ایشان احساس مسئولیت کرد که در مسائل اجتماعی دخالت کند و از مردم حمایت کند. او همیشه با مردم بود و به مردم احترام می‌گذاشت و در جبهه مردم بود. همواره آثارش را به نحوی هم به لحاظ شعر و هم به لحاظ ملودی تنظیم می‌کرد که آن سبقه اجتماعی را هم داشته باشد.
شجریان نفس‌هایش را خرج موسیقی کرد
میدیا فرج نژاد، یکی از هنرمندانی است که به لحاظ سنی چند نسل با محمدرضا شجریان فاصله دارد. او که همواره دغدغه تولید آثار ایرانی با حال و هوای امروزی دارد درباره تاثیرگذاری شجریان گفته است: هیچگاه نمی‌توان شجریان در واحد زمان بررسی کرد. او کار خودش را کرد و آن اثری که باید در جهان پیرامونش باقی بگذارد را به بهترین شکل باقی گذاشت.فرج نژاد درباره تاثیر فقدان شجریان بر مقوله آواز نیز گفت: نمی‌پذیرم که پس از استاد شجریان آواز مرده و ما از این پس آوازی نخواهیم شنید و دیگر آواز خوب وجود ندارد. کما اینکه طی پنج، شش سال گذشته هم که استاد شجریان فعالیتی نداشت، اما آثاری را در این خصوص داشته‌ایم.
شجریان چه صد سال دیگر به صورت فیزیکی و جسمانی در میان ما زندگی می‌کرد یا بیست سال پیش دارفانی را وداع می‌گفت، در مسئولیت ما نسبت به آنچه ایشان انجام داده، خللی ایجاد نمی‌شد.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایلنا،او با تاکید بر اینکه مسئولیت مذکور چه در دوران حیات استاد، چه پس از فوتش همان است که بوده و تغییری نکرده، گفت: آقای شجریان صرفا با نفس کشیدن چنین باری را بر دوش من و همکارانم نگذاشت؛ بلکه او نفس‌هایش را برای موسیقی خرج کرد. همین امر برای ما تعهدآفرین است. پس اینکه آقای شجریان امروز باشد یا نباشد تغییری در مسئولیت ما ایجاد نمی‌کند. اگر ما چیزی از او و دیگر استادان موسیقی آموخته ایم، موظفیم آن را به دیگران نیز بیاموزیم تا چراغ این هنر را زنده نگه داریم. میدیا فرج نژاد در بخش دیگری از صحبت‌هایش اذعان داشت: موسیقی ایرانی در کشاکش بدترین اتفاقات تاریخی زنده مانده و از این پس نیز زنده خواهد ماند.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۱۸ مهر ۱۴۰۰ ساعت ۹:۴۱ ق.ظ
