گره کور نازیبایی در مبلمان شهری ارومیه
علی رزم‌آرای
گروه فرهنگی: نقش مبلمان شهری در خدمت رسانی به شهروندان هر شهر بر کسی پوشیده نیست اما مسئولین امر و دست اندرکاران امور شهری معتقدند که گذشته از امر خدمات>رسانی، حفظ هویت و زیبایی سیمای شهری نیز از اولویت¬های بالایی برخوردار است.
چنانچه بعضا مشاهده می‌شود با گسترش بی>ضابطه بسیاری از شهرهای بزرگ و افزایش جمعیت رفته رفته تسلط مسئولین شهری به کنترل اوضاع اجتماعی و پرداختن به امور سیمای شهرها و ساماندهی آن‌ها کمتر از گذشته می¬شود و گاهی هویت حفظ سیمای بصری در زیر پوشش عملکردها و پاسخ به نیاز روزمره شهروندان به فراموشی سپرده می¬شود.
در بعضی موارد نیز به جرئت می¬توان گفت هجوم بی رویه و حساب نشده جمعیت از روستاها و شهرهای کوچک‌تر به شهرهای بزرگ و به ویژه کلانشهرها و در نتیجه نیاز بیشتر به خدمات شهری مناسب، باعث به وجود آمدن سیمایی نامناسب و اغتشاش در هویت و کالبد شهر می¬شود. به طوری که در بسیاری از موارد برای پاسخ گویی به نیاز شهروندان در امر خدمات شهری، دقت فدای سرعت شده و حفظ هویت و زیبایی به ویژه در مبلمان شهری قربانی نیازهای مقطعی و نسنجیده روزمره شهر می¬شود.
گرافیک شهری و مبلمان شهری:زندگی روزمره شهری در کلانشهرها همواره با دستاوردهای مدرن هنری عجین بوده، در حقیقت نمی‌توان زندگی شهری را از این فصل جدا کرد، ساده‌ترین شکل هنر شهری و شاید کاربردی‌ترین آن، گرافیک است. از تابلوهای راهنمایی گرفته تا رنگ‌آمیزی دیوارها و … حتی بیلبوردها، پوسترها و نقش لوگوی روزنامه‌ها، ارتباط مستقیم شهروندان با گرافیک را واضح‌تر می‌کند. گرافیک کاربردی در شهرها را اصطلاحاً گرافیک شهری می‌نامند.
البته برای آن‌ها که در شهر زندگی می‌کنند بد نیست بدانند واژه گرافیک از مصدر یونانی (نوشتن) می‌آید که ریشه آن در اصل به معنای (خراشیدن) و (حک کردن) است. از لحاظ رده‌بندی هنرها نیز عنصر گرافیک را شاخه‌ای از هنرهای تجسمی می‌دانند. یکی از کاربردهای گرافیک شهری امروز، آگاه کردن مصرف‌کننده از کیفیت موضوع مصرف است، که این گستره وسیعی از خدمات شهری را شامل می‌شود، مثلا ً ما آتش‌نشانی یا هلال‌احمر و یا سازمان انتقال خون و یا مراحل آماده‌سازی یک بزرگراه و قابلیت است از آن را با علایمی گرافیکی، بسیار سریع و راحت متوجه می‌شویم. هنر گرافیک، هنری گسترده است که دقیقاً نمی‌تواند حدود آن را مشخص و معین کرد. گرافیک شهری به آسانی هنرهای دیگر را به کمک می‌گیرد و به آن‌ها شکل کاربردی می‌دهد.
گرافیست، هنرمند شهریست طرح و هنرمند گرافیک شهری، هنرمندی جامع است که هنرش مستقیماً در معرض نقد مردم قرار دارد. گاه به صورت تصویر و ایلوستراسیون یا به شکل نشانه سمبل، برچسب و علائم راهنمایی به جامعه آموزشی تصویری می‌دهد. گاه به صورت آگهی منادی موضوعات فکری انسان چون مذهب سیاست، علم، صنعت، فرهنگ، هنر و ورزش می‌شود. گاه به صورت تبلیغات تجاری در خدمت اقتصاد درآمده، وسیله‌ای تعیین کننده می‌شود. گاه با نقش اسکناس و پول در پیچ و خم ارتباطات مادی قرار می‌گیرد.
گاه با طرح تمبر حامل پیام و فرهنگ جامعه می‌شود و گاه نیز به صورت کارت، سربرگ پاکت، پلاک و تابلو معرف خصوصی افراد می‌شود. خلاصه هنرمند گرافیک، نویسنده‌ای است که با بیان تصویری سرگذشت انسان‌ها را می‌نویسد و برای تمام لحظات زندگی و تمام موضوعات زندگی قلم می‌زند. اما باید در نظر داشت، با وجود اینکه در حال حاضر در تصور همه، گرافیست در چرخه تبلیغات نفر اول است اما نباید نادیده گرفت که گرافیست، تنها عامل تبلیغات نیست بلکه تبلیغات دانش و تخصص‌های متعدد دیگری می‌خواهد اما در ایران متأسفانه در شیوه‌های تبلیغاتی سطح شهری، دارای گرافیک نخبه‌ای نیستیم و در واقع در این زمینه شاهد بیلبوردها با کیفیت بسیار نازلی هستیم.حتی در خصوص بیلبوردهای فرهنگی هم از گرافیک چندان خوبی برخوردار نیستیم، که این مسئله لزوم توجه بیشتر هنرمندان گرافیست شهری و هم مسئولین را طلب می‌کند. نقش گرافیک در زیباسازی شهر زیباسازی شهر همواره در بین کارشناسان مسائل شهری از دو بعد کارکردی و بصری مورد بحث و مطالعه است. بعد کارکردی به جنبه‌های عملکردی عناصر محیط و بعد بصری نیز به مقوله‌های رنگ فرم و ترکیب فضا و محیط می‌پردازد. بعد عملکردی عناصر، مبلمان و طراحی‌های منظر شهری بیشتر با جسم شهروندان مرتبط است، در حالی که جنبه‌های بصری زیبایی‌شناسی به روان و خلق و خوی شهروندان تاثیرگذار است. بنابراین محیطی زیبا است که انسان در آن هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی احساس آرامش و راحتی کند.این زیبایی به عوامل و عناصری مثل کیفیت طراحی شهری، طراحی مبلمان شهری کیفیت مصالح بکار رفته در بنا، رنگ، فرم معماری نور، معماری شب‌نما، ضوابط معماری نما، خط آسمان، کیفیت و کمیت فضای سبز المانها و مونوها و همچنین تناسب احجام با محیط، سیستم‌های فاضلاب، جمع‌آوری زباله ترافیک، کیفیت تاسیسات شهری، جداره‌های شهری، کیفیت و کمیت تبلیغات شهری … بستگی دارد. یکی از مهم‌ترین سرفصل‌ها در زمینه زیباسازی شهری، توجه و اهتمام به گرافیک شهری است که با توجه به توضیحاتی که درباره نقش و کارکرد گرافیک آمد، می‌توان گفت مهم‌ترین نقش را در زیبایی بصری شهر ایفا می‌کند.
گرافیک در حوزه شهری سطح سواد بصری مردم را افزایش می‌دهد. اما هم‌اکنون سردرگمی در گرافیک‌های شهری بسیار آشکار است و نه تنها به سواد بصری مردم جامعه کمک نمی‌کند بلکه مخدوش‌کننده نیز هست. هنر گرافیک و هنرهای تجسمی در کشور ما از یک سابقه تاریخی برخوردارند.
می‌توان گفت از زمان نقوش اولیه روی سفال‌ها، حجاری‌ها، گچ‌بری‌ها، خطوط کوفی و ثلث و نستعلیق و سایر خطوط، نگارش و مصور کردن کتاب‌ها و مینیاتور و تذهیب و آرایش صفحات و نیز نقوش پارچه‌ها و قالی و حکاکی روی وسایل مختلف زندگی و امثال این‌ها تا زمان ظهور چاپ هنر گرافیک یا هنرهای تجسمی در کشور ما وجود داشته‌اند. با توجه به اینکه تنها میزان مانور در تابلوهای تبلیغاتی که برای ارائه آن‌ها از گرافیک شهری استفاده شده بالاست جا دارد که پیشینه تاریخی منطقه و استان نیز در طراحی گرافیک شهری امروز کلانشهر ارومیه در نظر گرفته شود، تا این هنر کاربردی در کلانشهرهای چون ارومیه بتواند روح و هویت بومی (ملی) و اسلامی، که با زندگی مدرن مردم کلانشهرهای امروزی در کشور ما عجین گشته است را با خود داشته باشد.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۱۳ اسفند ۱۳۹۲ ساعت ۵:۳۵ ق.ظ
