محیط زیست و فرهنگ حفاظت از محیط زیست

علی رزم آرای
گروه فرهنگی:اینکه استان آذربایجان غربی و به ویژه مرکزیت آن یعنی شهرستان ارومیه از لحاظ جغرافیایی و طبیعی از زمینه مساعد زیست محیطی برخوردار است و این زمینه مساعد در همه جهات توریستی، درمانی، علمی، تفریحی ، تجاری و اقتصادی و غیره قابل طرح و ارزش بسیار قابل توجهی دارد که در چهارچوب این مقال و این نوشته در قالب گردآوری نمی¬گنجد.
لیک در مقابل این زمینه مساعد و جهات مختلف آن، بحران¬ها و مشکلات متعدد و بسیار اثرگذاری از حیث سرنوشت محیطی زیستی در همه نقاط استان از شمال تا جنوب نیز در چهارچوب و متن محیط ریست استان و مرکز استان وجود دارد که دامنه و گستره بسیاری را نیز شامل می¬شود.
بحران بزرگ دریاچه ارومیه باهمه ابعاد پیدا و پنهان آن، بحران آب وخشکسالی، آلودگی آب های سطحی جاری اعم از نهرها و رودخانه¬ها، سدها وغیره، آلودگی ترافیکی و شبه صنعتی آب و هوا در چهارچوب محیط شهری و غیره.
همه موارد فوق و به ویژه بحران بزرگ دریاچه ارومیه در سال¬های اخیر( تقریبا از دو دهه گذشته تاکنون) جایگاه محیط زیست و شرایط آن را در چهارچوب استان و مرکزیت آن در نقطه کانونی قرار داده است.
روشن است که وجود این معضلات و بحران¬ها در بروز بیماری¬ها و امراض مختلف و به ویژه در وضعت و کیفیت جاری و عمومی زیست انسانی استان و مرکزیت آن از لحاظ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، روانی مؤثر است.
بدیهی است که عمده علل ایجاد این بحران¬ها و معضلات در کنار شرایط و تغییرات شدید و نابه هنگام ( خشک سالی و کمبود آب) عامل انسانی و مسئله فرهنگ عمومی و فرهنگ انسانی و بومی است. البته ساختار سازمانی و ساز و کار نظارت و نیز فعالیت کارآمد نظام سازمانی نیز در اصل ماجرا دخیل بوده و هست.از این جهت در دو بخش، ابتدا به وظایف سازمان حفاظت از محیط زیست و نیز به مشکلات و موانع به شکل اجمالی و مختصر پرداخته خواهد شد.
وظایف سازمان حفاظت از محیط زیست:
- حفظ تعادل اکولوژیکی طبیعت بویژه از نظر اکوسیستم و جوامع زیست شناختی خاص
- جلوگیری از اعمال و اقدامات مخرب از طریق ایجاد تأسیساتی که تغییراتی در وضع فیزیکی و شیمیایی خاک، آب و هوا ایجاد می‌کنند و باعث دگرگونی وضع طبیعی می‌شوند مانند تغییر و تخریب مسیر رودخانه، تخریب جنگل‌ها و مراتع، بهم خوردن زهکشی‌های طبیعی و دگرگونی و انهدام تالاب‌ها.
- نظارت و مراقبت در استفاده از کود، بیوسفر و کشنده‌های زیست‌شناختی
- مراقبت و جلوگیری از آلودگی آب، خاک و به طور کلی محیط زیست
- مراقبت و جلوگیری از پخش و ایجاد سر و صدا
- بررسی و مطالعه تأثیر تغییرات در محیط بر روی میکروکلیما
- جلوگیری از نازیبا کردن محیط و اقدام برای زیباسازی آن
- حفظ و نگهداری حیات وحش و فضای حیاتی و حمایتی از جانوران وحشی در مقابل شکار و صید بی‌رویه
- اجرای برنامه‌های آموزشی به منظور تنویر و هدایت افکار عمومی در زمینه حفظ و بهسازی محیط
- ایجاد پارک‌های طبیعت، باغ‌های گیاه‌شناسی، موزه تاریخ طبیعی، پناهگاه‌های حیات وحش و مناطق حفاظت شده
قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست: حفاظت و بهبود بهسازی محیط زیست و پیش‌گیری و ممانعت از هر نوع آلودگی و اقدام مخربی که موجب بر هم خوردن تعادل و تناسب محیط زیست می‌شود، همچنین کلیه امور مربوط به جانوران و حتی‌ آبزیان آب¬های داخلی از وظایف محیط زیست است.
شورای عالی حفاظت از محیط زیست علاوه بر وظایف و اختیاراتی قانونی که دارد، دارای وظایف و اختیارات زیر است.
- طرق حفظ تعادل اکولوژیک طبیعت (حفظ نباتات محیط زیست)
- طرز جلوگیری از پخش و ایجاد صداهای زیان‌‌آور به محیط زیستْ
- حفظ محیط زیست از نظر ظواهر طبیعت و طرق زیباسازی آن
- پیشنهاد ضوابط به منظور مراقبت و جلوگیری از آلودگی آب، هوا، خاک، پخش فضولات اعم از زباله و مواد زائد کارخانجات و به طور کلی عواملی که مؤثر بر روی محیط هستند
- هر گونه اقدام مقتضی به منظور بهبود و بهسازی محیط زیست در حدود قوانین مملکتی، حفظ حقوق اشخاص – تنظیم و اجرای برنامه‌های آموزشی به منظور تنویر و هدایت افکار عموی در زمینه حفظ و بهسازی محیط زیست
- همکاری با سازمان‌های مشابه خارجی و بین‌المللی به منظور حفظ محیط زیست در حد و تعهدات متقابل (حجتی‌اشرفی، غلامرضا، مجموعه کامل قوانین و مقررات ُمحشای شهرداری و شوراهای اسلامی)
مشکلات مربوط به محیط زیست: بسیاری ار مشکلات مربوط به محیط زیست علل بین‌المللی دارند و در سال‌های اخیر بسیاری از سازمان‌ها نگران نتایج جهانی شدن اقتصاد و تقسیم نابرابر منابع ارضی شده‌اند.
فشارهای پیچیده جهانی شدن باعث تأثیر فزاینده بازارهای بین‌المللی شده و با وارد کردن فشارهای تازه بر منابع طبیعی و اکوسیستم‌ها و توسعه سطوح ناپایدار مصرف، ساختارهای اقتصاد کلان و سیاست‌های ملی را تغییر داده است.
توجه به منابع محیط زیست به عنوان بستر توسعه پایدار از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. توسعه‌ای پایدار و از ثبات لازم برخوردار خواهد بود که بتواند با حفاظت محیط زیست، رشد اقتصادی کشور را به گونه‌ای تضمین کند که ضمن افزایش رفاه نسل حاضر منابع لازم را برای تأمین زفاه نسل های آتی باقی بگذارد. استفاده از الگوهای توسعه و برنامه‌های اقتصادی که هماهنگ با طبیعت نبوده و بلکه در جهت استفاده گسترده و بدون قاعده از منابع طبیعی باشد نه تنها ما را در دستیابی به اهداف توسعه رهنمون نخواهد کرد بلکه باعث بروز مشکلاتی حاد در این زمینه می‌شود.