گزارش//

سفرخاطره انگیز نوروزی به تمدن۸۰۰۰ ساله

سکینه اسمی
گروه گزارش: آذربایجان غربی با تمدن هشت هزار ساله، همراه با طبیعت بکر، جنگل‌های انبوه، مردمانی اصیل از اقوام مختلف ایرانی یکی از مناطق پرطرفدار ایران در ایام تعطیلات نوروز است.
آذربایجان غربی با بیش از یک هزار و ۷۰۰ اثر ملی، ۵۸ منطقه نمونه و ۱۳ مسیر بکر گردشگری، میراث دار تمدن ۸ هزار ساله‌ای است که در دل خود رمز و رازهای زیادی دارد، تمدنی بی نظیر که این روزها بی صبرانه به انتظار گردشگران نوروزی نشسته است.آب و هوای چهار فصل و تنوع نعمت‌های الهی، آذربایجان غربی را به ایران کوچک مشهور کرده است، ایرانی با دریا، کوه، جنگل، دشت، صحرا، آبشار، گل فشان، رودخانه، تالاب، غار در کنار اماکن تاریخی مانند برج‌ها و گنبدها، خانه‌های تاریخی، دیوار دفاعی، موزه‌های تاریخی و مردم شناسی باعث شده آذربایجان غربی یکی از مراکز تأثیرگذار گردشگری کشور باشد.مناطق بکر و دیدنی روستایی از جمله تپه حسنلو، تپه‌های باستانی ربط، آبشار شلماش، کاخ بسطام، دریاچه مارمیشو، پیست اسکی خوشاکو، روستای پردانان پیرانشهر، جزایر و روستاهای اطراف دریاچه ارومیه، باغ‌های بزرگ سیب و انگور در کنار وجود اقوام مختلف با فرهنگ، گویش و پوشش‌های مخصوص گوشه‌ای از پتانسیل‌های بالقوه حوزه گردشگری روستایی آذربایجان غربی بشمار می‌رود که توجه چندانی به آن‌ها نشده است.روستای سوله دوکل در بخش سیلوانا با آبشار و طبیعت بکر، روستای بند ارومیه با خانه‌های پلکانی و طبیعت بکر، روستای سهولان در بخش مرکزی مهاباد با غار آبی تاریخی و بی نظیر، روستای احمد آباد تکاب بخش تخت سلیمان، همجوار کوه تاریخی و دیدنی زندان، آب گرم احمد آباد و محوطه تخت سلیمان، روستای شلماش و آبشار در بخش مرکزی سردشت، نمونه کوچکی از روستاهای گردشگری آذربایجان غربی هستند.وجود جنگل‌های غنی در سردشت و پیرانشهر، قرار گرفتن روستاها در مناطق طبیعی بکر و دیدنی، وجود آثار و بناهای باستانی ثبت شده در فهرست آثار بین‌المللی و ملی در روستاها همگی دست در دست هم داده تا روستاها و طبیعت آذربایجان غربی که در برخی در نقطه صفر مرزی واقع شده‌اند را برای طبیعت گردان جذاب‌تر کند.در این بین وجود عشایر در مناطق بکر و دیدنی کوهستانی آذربایجان غربی بویژه در مناطق شمالی استان نیز جاذبه‌ای بکر و بی نظیر برای طبیعت گردان محسوب می‌شود جاذبه‌ای که این روزها با جلوه‌گری شکوفه‌های بهاری عطر دل انگیزی را به مشام مسافران نوروزی هدیه می‌دهد.این استان در کنار جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی به دلیل هم مرزی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان ضمن اینکه مسیر ورود و خروج مسافران، گردشگران و مهمان داخلی و خارجی است و به دلیل دارا بودن بازارچه‌های مرزی بی نظیر یکی از مقاصد جذاب برای مسافران و گردشگران نوروزی است.
سفر به اثر جهانی ۳۵۰۰ ساله در چالدران
قره کلیسا اولین کلیسای جهان است که بر مقبره طادی مقدس و سه هزار و ۵۰۰ نفر از پیروان این دین در زمان اشکانیان در چالدران بنا شده و از همین رو نهمین اثر کشور در ردیف آثار جهانی است، در سال ۴۳ میلادی دو شخص به نام‌های تاتائوس و بارتقیموس برای ترویج آئین مسیحیت وارد شمال غربی ایران می‌شوند، در آن زمان اشکانیان در ایران حکومت می‌کردند و بسیاری از مردم زرتشتی بودند و بسیاری نیز به آئین مهر روی آورده بودند.پس از دعوت شاگردان مسیح به این آئین در ایران سه هزار و پانصد نفر مسیحیت را می‌پذیرند که از جمله آنان سانتروک یا سنادوک پادشاه ارمنیان به همراه دخترش ساندوخت بودند، پس از مدتی کوتاه، پادشاه از ایمان به مسیح روی گردان می‌شود و دستور می‌دهد که تمام افرادی که به این دین روی آورده اند را بکشند و حتی ساندوک دخترش را نیز در این راستا از دم تیغ می‌گذراند.بیش از دو قرن بعد در سال ۳۰۱ میلادی و در زمان حکمرانی تیرداد پادشاه اشکانی تبار ارمنستان آئین مسیحیت دین رسمی این کشور اعلام شده و به سبب مقدس بودن کلمه شهید نزد مسیحیان در سده‌های سه تا شش میلادی قره کلیسا با استفاده از سنگ‌های سفید و سیاه بنا شد.در طول دوران مختلف به علت جنگ‌های فراوانی که در منطقه روی می‌دهد کلیسا دچار آسیب‌های فراوانی شده واز جمله پس از حمله چنگیز مغول در سال ۱۲۳۰ میلادی به این مناطق، بیشتر قسمت‌های کلیسا تخریب می‌شود ولی بعدها در زمان فرمانروایی هلاکو خان، کلیسا توسط خواجه نصیرالدین توسی دوباره بنا می‌شود.
تخت سلیمان تکاب مجموعه‌ای پررمز و راز در دل تاریخ
مجموعه جهانی تخت سلیمان و آثار باستانی آن یکی از مهم‌ترین و مشهورترین مراکز تاریخ و تمدن کشور ایران است که در کوهستان‌های غرب کشور و در محل بسیار مصفا و خوش آب و هوایی قرار گرفته است.این مجموعه در زمان‌های قدیم دارای موقعیت سوق الجیشی حساس بوده است. بقایای این اثر تاریخی بر روی جبهه‌ای از سنگ در ?? کیلومتری شمال شرق تکاب قرار گرفته در میان انبوهی از آثار طبیعی و مصنوعی مانند دریاچه‌ها، آبگرم‌ها، قبور کهنسال و ابنیه تاریخی دیگر احاطه شده است.تخت سلیمان یا شهر گنجک در یک دره سرسبز در بلندی سه هزار متری، سرشار از جاذبه‌های کم نظیر طبیعی- تاریخی واقع شده، این ناحیه همان شهر مشهوری است که بنا به نوشته‌های کهن، زادگاه زرتشت بوده و در نوشته‌های پهلوی به نام گنجک خوانده شده است.برای رسیدن به مجموعه جهانی تخت سلیمان اسرار آمیز مسیرهای متعددی از جمله دندی- زنجان – تکاب – تخت سلیمان، ارومیه – شاهین دژ- تکاب، جاده بیجار وجود دارد مسیرهایی که در فصل بهار چشم انتظار گردشگران و مهمانان داخلی و خارجی است.

غار سهولان مهاباد پس از غار »علی صدر« همدان بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین غار آبی ایران اسلامی به شمار می‌رود و دنیایی شگفت انگیز در اعماق زمین است که سالانه پذیرای هزاران گردشگر نوروزی برای تماشای زیبایی‌های سحر انگیز است.
غار سهولان در ۳۵ کیلومتری شهرستان مهاباد و جاده مهاباد – بوکان واقع شده و از چند حوضچه بزرگ که به وسیله دالان‌های آبی به هم متصل شده‌اند تشکیل یافته است، ارتفاع سقف غار از سطح آب در حوضچه آخر ۵۰ متر و عمق آب در حوضچه وسط به ۳۵ متر می‌رسد.
این غار تا اندازه‌ای شبیه به غار علی صدر همدان است با این تفاوت که قسمت کشف شده آن در حال حاضر چندان طولانی نبوده و قندیل‌های بسیار زیبا و فراوان موجود در غار علی صدر را به صورت موردی می‌توان در این غار مشاهده کرد، غار سهولان دارای دو در اصلی است که به هم راه دارند و می‌توان از هر یک از آن‌ها وارد غار و از در دیگر خارج شد.بعد از ورود به غار و پس از طی مسیر پیاده با سوار شدن بر قایق می‌توان به دیدن جاذبه‌ها و شگفتی‌های نهفته در دل این غار پرداخت، هم اکنون به لطف نورپردازی محیط درونی غار که با انواع لامپ‌ها و نورافکن‌ها چراغانی شده، مناظر شگفت انگیزی را می‌توان مشاهده کرد. رسوبات داخل غار اشکال گوناگونی دارد: پای فیل، عروس دریایی، خفاش و… که به همراه قندیل‌های زیبای غار آن‌را بسیار دیدنی کرده است.
تپه حسنلو میراث دار تمدن ۸ هزار ساله
تپه باستانی حسنلوی نقده، تمدنی هشت هزار ساله در قلب تاریخ باستانی آذربایجان غربی بوده که با وجود مزیت‌های مختلف برای ثبت در فهرست آثار جهانی هنوز این مهم محقق نشده است.
این اثر بی نظیر تاریخی از سال ۱۳۳۶ در پی کشف خرابه‌های شهر و دژی متعلق به ۸ هزار سال قبل، اهمیت فراوانی پیدا کرد که با کشف جام زرین نیز بر اهمیت باستانی و تاریخی این محوطه افزوده شد.باستان شناسان ایرانی و خارجی قدمت این تپه باستانی را ۸۰۰ تا ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد تخمین زده‌اند، حدس دیگر آن است که آثار مربوط به ویرانه‌های تپه حسنلو در ۷۰۰ یا ۶۵۰ سال قبل از میلاد به آتش کشیده شده که در هر صورت نشان دهنده جایگاه تاریخی این اثر بی نظیر است.تپه باستانی حسنلو به همراه مهم‌ترین اثر مکشوفه آن یعنی جام »زرین حسنلو« با قدمتی بیش از هشت هزار سال قبل از میلاد مسیح در نقده استان آذربایجان غربی نمادی از تاریخ کهن ایران اسلامی است.
مارمیشو، ناشناخته‌ای در دنیای ارومیه
در فاصله مرز ایران و ترکیه دریاچه نیلی رنگ مارمیشو در میان کوهستان‌های ارومیه در روستایی به همین نام واقع شده است که چشم و دل هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.مسیر مسافرانی که از حاشیه رودخانه زیبای نازلوچای در غرب شهر ارومیه می‌گذرد در میان راه از روستاهای پسان، بانی و هلانی نیز برخورد می‌کند و به روستای مارمیشو می‌رسید. مسیر جاده در دره زیبایی قرار گرفته که خود از منظره کوهستانی خاصی برخوردار است.در روستای مارمیشو با پیدا کردن زیارتگاه پیر خراسانی و ادامه دادن مسیری سنگلاخی اما زیبا می‌توانید به دریاچه مارمیشو برسید. دریاچه‌ای ۵ هکتاری با عمق ۵۰ تا ۶۰ متر که قزل آلاهای بومی‌اش در میان مردم منطقه شهرت دارند.
رودخانه نازلوچای از کوه‌های بایبون و ستاره لوند سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به تنگه‌ای بسیار سرسبز و دیدنی می‌رسد از جمع شدن آب این رودخانه دریاچه مارمیشو به وجود آمده که زیستگاه جانوران و گیاهان بسیاری است که برای نمونه می‌توان به ماهی قزل‌آلا، درختانی چون بید، بلوط، صنوبر، زالزالک و گیاهانی چون گون، لاله کوهی، شیرین‌بیان، زنبق وحشی و… اشاره کرد.این منطقه به دلیل داشتن گیاهان متنوعی که دارد برای پرورش زنبور عسل نیز بسیار مناسب است و عسل آن بسیار مرغوب بوده و عطری از گل‌های وحشی را در خود دارد.یکی از جالب‌ترین مناظری که در این سفر خواهید دید، چادرهای ایلات و عشایر است که در این منطقه اتراق کرده‌اند، آشنایی با نحوه زندگی عشایر بسیار جذاب است که در کنار بازدید از دریاچه و دیدن مناظر اطراف آن، می‌تواند خاطره‌انگیز باشد.
آغاز به کار دبیرخانه ستاد اجرایی خدمات سفر آذربایجان غربی
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در خصوص برنامه‌های استان برای استقبال از مسافران نوروزی گفت: دبیرخانه ستاد اجرایی خدمات سفر استان برای میزبانی شایسته از مسافران نوروز ۱۴۰۱ آغاز به کار کرده است.
جلیل جباری با بیان اینکه با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده مبنی بر افزایش سفرها در نوروز ۱۴۰۱ نیاز است همه دستگاه‌های عضو ستاد از هم‌اکنون برنامه‌ریزی‌های لازم را برای کسب آمادگی بیشتر انجام دهند، افزود: در ایام نوروز ۱۴۰۱ هر یک از دستگاه‌های عضو باید با تشدید نظارت‌ها و پاسخگویی به‌موقع مردم بهترین خدمات را به گردشگران ارائه دهند و اقدامات هر کدام از دستگاه‌های عضو توسط دبیرخانه ارزیابی خواهد شد.مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی با اشاره به تشکیل کمیته‌های سفر نوروزی در سطح استان گفت: در تمامی شهرستان‌ها ستاد خدمات سفر تشکیل شده و آمادگی کامل برای بازدید میزبان مسافران نوروزی انجام گرفته است.جباری با بیان اینکه با توجه به نزدیک بودن نوروز ۱۴۰۱ نیاز است که دستگاه‌های عضو ستاد اجرایی خدمات سفرهای نوروزی همکاری لازم را داشته باشند، عنوان کرد: استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای تبلیغ جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان یک ضرورت است که با تولید محتواهای جذاب باید از هم‌اکنون آمادگی داشت.
نوروزگاه در ۳۵ نقطه آذربایجان غربی برگزار می‌شود
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی با اشاره به برنامه‌های این اداره کل برای استقبال از مسافران نوروزی با توجه به شیوع ویروس کرونا و رکود دو ساله بحث‌های گردشگری افزود: برنامه‌های نوروزگاه در ۳۵ نقطه استان به مناسبت عید نوروز در قالب ۱۰۰ برنامه شامل مراسم آئینی و نمایش آداب و رسوم و سنن نوروزی استان برگزار می‌شود.
جلیل جباری با بیان اینکه در نوروزگاه ها مراسم ویژه آئینی نوروز از جمله »کوسه به داس«، »تکم گردانی« و … جهت آشنایی بیشتر مسافران با فرهنگ و آداب نوروزی این استان اجرا می‌شود، افزود: در ایام نوروز ۱۴۰۱ بیش از ۹۰ غرفه صنایع دستی در استان جهت نمایش و ارائه آثار هنرمندان این حوزه برپا می‌شود.
وی اظهار کرد: حدود ۵ هزار و ۴۰۰ تخت در سطح استان برای اقامت مسافران نوروزی در قالب ۱۱۱ مرکز اقامتی در نظر گرفته شده که شامل مراکز اقامتی، مجتمع‌های گردشگری و بوم گردی است و در همین راستا ۳۲ واحد بوم گردی نیز در سطح استان برای این برنامه در نظر گرفته شده اند.جباری با اشاره به آمادگی دو پایگاه ثبت جهانی قره کلیسا در چالدران و تخت سلیمان تکاب نیز گفت: امسال در این دو اثر جهانی به طور ویژه آماده پذیرایی از مسافران نوروزی هستیم و در کنار آن نظافت و پاکسازی کلیه اماکن تاریخی سطح استان انجام گرفته و اثر تاریخی ۲۰ اثر ثبت شده ملی نیز آماده میزبانی گردشگران هستند.
آغاز طرح بازرسی و نظارت ویژه نوروز از تأسیسات گردشگری
جباری از آغاز طرح بازرسی و نظارت ویژه نوروز ۱۴۰۱ از تأسیسات گردشگری استان خبر داد و بیان کرد: این طرح به صورت مشترک با تعدادی از دستگاه‌های عضو ستاد اجرایی خدمات سفر از جمله سازمان صنعت، معدن و تجارت، اداره‌کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، ستاد اقامه نماز، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و دانشگاه علوم پزشکی استان انجام می‌شود.مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی افزود: در این طرح کارشناسان از مراکز اقامتی، دفاتر خدمات مسافرتی، مجتمع‌های خدماتی و رفاهی، رستوران‌ها، پمپ‌های بنزین، نمازخانه‌ها، غذاخوری‌ها و سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی بازدید می‌کنند.وی تاکید کرد: در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی و استانداردهای لازم تذکرات لازم به این مراکز داده می‌شود تا خدمات مطلوبی به مسافران نوروزی ارائه شود و این نظارت‌ها به صورت روزانه و مستمر از مراکز مورد نظر انجام می‌شود و تا پایان تعطیلات نوروزی این طرح ادامه خواهد داشت.مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی گفت: در سطح استان ۱۱ موزه تحت مالکیت این اداره‌کل بوده که همگی آنها به جز موزه میاندوآب در ایام نوروز ۱۴۰۱ آماده میزبانی از مسافران هستند.جباری اظهار کرد: موزه‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و سه‌گنبد ارومیه، موزه خوی، موزه نقده، موزه حسنلو، موزه تخت سلیمان تکاب، موزه مهاباد، موزه بوکان و قره‌کلیسا چالدران از جمله این موزه‌ها هستند.مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی افزود: موزه‌های استان در ایام نوروز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از کارشناسان متخصص راهنمایی‌های لازم را به بازدیدکنندگان ارائه خواهند داد.جباری افزود: هر ساله در ایام نوروز مسافران زیادی از موزه‌های استان بازدید می‌کنند که میان آنها موزه‌های دو میراث جهانی تخت سلیمان تکاب، قره‌کلیسا چالدران و موزه ارومیه به عنوان یکی از غنی‌ترین گنجینه‌های تاریخی کشور مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.
اتوبوس گردشگری ویژه نوروز ۱۴۰۱ در آذربایجان غربی راه‌اندازی شود
مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک استانداری آذربایجان غربی نیز در خصوص آمادگی استان برای نوروز امسال گفت: در ایام تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ اتوبوس گردشگری در شهرستان‌های ارومیه، خوی، بوکان، مهاباد و میاندوآب راه‌اندازی شود.
پیمان آرامون با بیان اینکه تمام اعضای ستاد اجرایی خدمات سفر باید از هم‌اکنون در حالت آماده‌باش قرار داشته و در ایام نوروز نیز خدمات مناسبی به گردشگران ارائه دهند، افزود: آمادگی دستگاه‌های اجرایی نباید تنها به روز رزمایش ستاد اجرایی خدمات سفر ختم شود بلکه همه باید تا آخرین روز پای کار باشند.وی ادامه داد: یکی از اقدامات اساسی برای میزبانی از گردشگران تنظیف و پاکسازی شهرها و روستاهای استان است که برای این منظور شهرداری‌ها و دهیاری‌ها از هم‌اکنون برای انجام این وظیفه اقدام کنند.آرامون با اشاره به لزوم تبلیغ و اطلاع‌رسانی جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان در فضای مجازی تصریح کرد: باید برنامه‌ریزی مناسبی برای تولید محتوای مناسب و انتشار در فضای مجازی انجام شود تا به خوبی بتوان آذربایجان غربی معرفی کرد.
۱۹۵ نماد نوروزی در شهر ارومیه نصب می‌شود
رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری ارومیه گفت: در آستانه سال جدید، ۱۹۵ المان نوروزی در سطح شهر نصب می‌شود.
علی شایگان با بیان اینکه تمامی المان‌ها در کارگاه‌های خود شهرداری با کمترین هزینه ساخته شده است، اظهار کرد: تعدادی از المان که امسال نصب می‌شوند، المان‌های سال‌های قبل هستند که نوسازی شده‌اند.وی همچنین با اشاره به کاشت چهار میلیون بوته گل در پارک‌ها، معابر و میادین سطح شهر ارومیه برا استقبال از بهار، ادامه داد: به منظور زیبایی بصری شهر، ایجاد محیطی با طراوت و بهاری و افزایش روحیه نشاط و آرامش؛ عملیات کاشت انواع گل در سطح شهر آغاز شده است.شایگان افزود: انواع گل‌های فصلی و دائمی از جمله بنفشه، شب بو، قرنفل، میخک، عسلی، میمونی، همیشه بهار، اطلسی و کوکب کوهی در واحد تولیدات سازمان تولید و آماده شده که برای استقبال از بهار و نوروز ۱۴۰۱ در سطح مناطق ۵ گانه شهر کاشته می‌شود.وی پاکسازی و شست شوی نشانه‌های موجود و جدول‌ها، تجهیز و تعمیر نیکمت‌ها و سطل زباله‌ها، نورپردازی، هرس درختان، رفع نقص روشنایی و آب نماها، ساماندهی سیستم‌های روشنایی از دیگر اقدامات سازمان سیما منظر و فضای سبز شهری شهرداری ارومیه برای استقبال از سال جدید عنوان کرد.
آذربایجان غربی یکی از مقاصد سفر در سفرهای نوروزی بوده است، امسال به خاطر گسترش واکسیناسیون، احتمال می‌رود که روند مسافرت‌ها به پیش از شیوع کرونا بازگردد.