سایه روشن‌های مجسمه سازی در کلانشهر ارومیه
علی رزم آرای
اشاره: در پی آن بودم که در جهت تکمیل نوشتارهای پیاپی که در روزنامه آراز آذربایجان به قلم می‌سپارم نگاهی عمیق به هنر کلانشهرارومیه و یا مهم‌تر مکتب هنر ارومیه داشته باشم که در آن می‌توان از نقاشی و مینیاتور تا معماری و عکاسی و از خوشنویسی، موسیقی تا ادبیات و شعر و… گوشه و زوایایی عجیب و تکیده سراغ کرد.
ادعایی نیست که غرضم نسبت دادن همه چیز و همه کس به این غر بتکده ارومیه نام نبوده و نیست که در این وانفسای گم شدن آدمی در زمان و مکان و بی ریشه سیر کردن در زمان حاضر دغدغه‌ام بوده و بس!غرضم این بوده و هست که بشناسم و بفهمم که ارومیه من کجای فرهنگ را سرآمد بوده و تاریخ گذشته را چگونه با اهالی‌اش سر کرده و قانع شوم ارومیه همین نبوده که به من و زمان حال ارث رسیده و چهره دگر داشته و دارد که زیر خروارها خاک و تل بی‌خبری مدفون شده و حال قرار است رستاخیز کند این ارومیه حقیقی و صدا در دهد، هستم اگر هستید!قبل از ورود به اصل ماجرا گریزی می‌زنم به تاریخ! در شماره‌های قبلی ذیل عنوان تاریخ نقاشی ارومیه به معرفی پدر و پسری پرداختم که در دوران قاجار و قبل از محمد غفاری یا همان کمال‌الملک، معروف به نقاش افول نقاشی دوران قاجار نام آور بوده‌اند و دست بر قضا پشت سر همین کمال‌الملک نامشان مخفی مانده است. اللاهوردی خان نقاش باشی و پسرش ابوالحسن خان افشارارومی.در ادامه تحقیقاتم به موردی برخورد کردم که اشاره به آن تکمیل کننده بخشی از همان مقوله تاریخ نقاشی ارومیه است. نقاش اروموی مربوط به اواخر دوران صفوی و اوایل دوران افشار و مشهورترین نقاش آن دوران یعنی علی‌قلی بیگ ارومی معروف به فرنگی! فرنگی به این دلیل که او واضع سبک تلفیقی مینیاتور با نقاشی دیواری غربی بوده که در طراحی داخلی قصرها و کاخ‌ها به کار می‌رفته است. (مینیاتور یا نگارگری ایرانی در تلفیق با نقاشی دیواری غربی).همین کافی بود که به دنبال جنبه‌های دیگر هنرهای تجسمی در این شهر فراموش شده بگردم. مجسمه سازی! گوییا این علی قلی بیگ ارومی مجسمه سازی نیز می‌کرده است! مجسمه سازی هنری است که قدمتی همپای بشر دارد و درست‌تر اینکه از هنرهای اولیه‌ای بوده که جزء ابزارهای ارتباطی و معناشناختی زندگی او بوده است. هنری که در هر دوره زمانی و تاریخی از فرایندهای مختلف تکنیکی و تئوریک تا سازمایه‌های (ماتریال‌ها و مصالح) مختلف را در خود تجربه کرده و در اوج ماندگاری در معنا و مفهومی زمان محور و آینده محور تثبیت کرده است. مجسمه سازی از چوب و سنگ تا رس، از گچ تا سرامیک، از فلزات تا کاشی، از پلی استر تا شیشه و… را با خود معنا کرده و دوباره با فرم و شکلی خاص ارائه کرده است.مجسمهسازی، تندیس گری یا پیکرتراشی هنر هم گذاری یا ریخت دادن به اشیا است و ممکن است در هر اندازه یا با هر سازمایه‌ای (مصالحی- ماتریالی) انجام گیرد. به فرآورده‌های این هنر تندیس، پیکره یا مجسمه گفته می‌شود. هر پیکر سه بعدی که به منظور دارا بودن یک بیان هنری آفریده شده را می‌توان تندیس نامید.البته باید توجه داشت که هر شکل دادنی را مجسمه سازی نمی‌گویند بلکه باید در ورای این شکل دادن و شکل گرفتن؛ فکر، خلاقیت یا یک نوآوری وجود داشته باشد.
در سال‌های اخیر مجسمه سازی در ایران شاهد فرایند جدیدی به نام حجم سازی آبستره بوده که در جهان غرب از اوایل قرن بیستم آغاز شده و معمول بوده است. حجم سازی آبستره به حالت دهی و حالت سازی بیشتر تمایل داشته تا رئال سازی مصالح و اشیاء.در ایران لیلیت تریان را که از ارامنه ایران است مادر مجسمه سازی مدرن می‌دانند.
*مجسمه سازان آذربایجان: اگر بخواهیم به مجسمه سازان آذربایجانی به پردازیم و منطقه‌ای به وسعت ارومیه تا تهران را مورد بررسی قرار دهیم باید به اسامی بزرگانی چون زنده یاد چنگیز شهوق، زنده یاد اسماعیل توکلی (یا مش اسماعیل که برای اولین بار فلز را در مجسمه سازی به کار برد)، مهدی سحابی (مترجم و مجسمه ساز قزوینی)، احد حسینی (سازنده مجسمه‌های محیرالعقول در ابعاد بزرگ)، بهروز حشمت (سازنده مجسمه بزرگ فلزی عاشیق و قو پوز در تبریز)، دکتر امیر اسماعیل سندوزی (سلدوزی)، یونس فیاض ثانی، حسین قره گوزلو و… اشاره کرد. *مجسمه سازان آذربایجان غربی: مجسمه سازی در ارومیه شاید در عرصه چوب دنیایی بی بدیل داشته باشد چرا که مجسمه سازی چوبی از اساسی‌ترین صنایع دستی و رایج‌ترین آن در حال حاضر در ارومیه است. در این خصوص در سلسله مقالات مربوط به صنایع دستی و نوشتارهای پیشین به این نوع از مجسمه سازی اشاره شده و آن را زیر مجموعه صنایع دستی و در ردیف موضوع چوب مورد بررسی قرار داده و اساتید زبده و خبره این هنر و صنعت را معرفی کردیم.اما در ادامه نوشتار حاضر به معرفی مجسمه سازان برجسته شهر ارومیه و استان در عرصه هنر مجسمه سازی به شکل مستقل خواهیم پرداخت.بهروز دارش متولد ۱۳۲۱، ارومیه، کارشناسی بازرگانی ۱۳۴۷ – کارشناسی ارشد اقتصاد بین‌المللی از دانشگاه تهران ۱۳۵۱- فعالیت‌های هنری: ۳۰ سال سابقه مجسمهسازی و آفرینش هنری.
برنده جایزه ویژه دوسالانه بین‌المللی مجسمهسازی تویومورا ژاپن- ۱۳۷۵ فینالیست دوسالانه بین‌المللی مجسمهسازی آنکونا ایتالیا- ۱۳۷۸ برنده جایزه اول دومین دوسالانه مجسمهسازی ایران- ۱۳۷۸ و…
حمید بهجت: متولد ۱۳۵۵ ارومیه عضو مرکز توسعه هنرهای تجسمی معاصر دانشجوی رشته عکاسی دانشگاه جامع علمی کاربردی فرهنگ و هنر ارومیه. لوح اثر برگزیده اولین نمایشگاه نگاره‌های چوبی، استان آذربایجان غربی، ارومیه، ۱۳۸۵ مقام سوم نخستین نمایشگاه هنری فرهنگی رضوی، تبریز، خانه فرهنگ، ۱۳۸۷ لوح طلایی نخستین جشنواره برترین‌های صنعت گردشگری، تهران، مرکز همایش‌های کشور، ۱۳۸۷ و…از دیگر مجسمه سازان استان می‌توان به برادران نجیبی و شاهرخ اکبری دیلمقانی (خوی) و اسفندیار مرادپور مجسمه ساز نقدهای اشاره کرد. (اسفندیار مرداپور جزء چهار هنرمند برتر راه یافته به جشنواره آندرایزآرت آمریکا بود که در این جشنواره مجسمه‌ای به طول ۴ متر از سنگ به نام رویای باران را ساخته و اجرا کرد. جشنواره آندرایزآرت در شهریورماه سال ۹۱ در آمریکا برگزار شد)
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۱۲ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۵:۱۴ ق.ظ
