ریزش مخاطب نتیجه تقلیل استانداردهای زبانی در رسانه
اعظم حمیدپور
گروه فرهنگی:تقلیل استانداردهای زبانی و بهره گیری از واژه ها و اصطلاحات نامتعارف و خارج از چارچوب رسمی در خبررسانی در برخی رسانه ها، روندی رو به گسترش است که در بلند مدت به اعتبار رسانه و اعتماد عمومی ضربه خواهد زد.
مدتی است برخی رسانه ها و مطبوعات با انگیزه های گوناگون به سمت کاربرد اصطلاحات و واژه هایی خارج از چارچوب ادبیات متعارف خبر و رسانه گرایش یافته اند. این فرایند که گاه با بی نزاکتی در می آمیزد و زمانی گویای نوعی پیشداوری و تکسونگری است به سرعت گسترش می یابد به طوری که به برخی از رسانه های دارای فراگیری، اثرگذاری و مخاطبان پرشمار هم سرایت پیدا کرده است. حتی رسانه فراگیری چون صدا و سیما هم گاهی در پرمخاطب ترین بخش های خبری خود از ادبیات و واژه هایی نامناسبی استفاده می کند که این مساله در جامعه رسانه ای سبب ساز پرسش های بسیاری شده است. مهمترین علت کاهش سطح کیفی کار رسانه های سنتی را تلاش برای رقابت با شبکه های اجتماعی در جذب و حفظ مخاطب است. رسانه های رسمی و قدیمی در همه کشورهای جهان به ویژه کشورهای آزادتر با چالش بزرگی به نام شبکه های اجتماعی رو به رو شده اند. این رسانه ها مانند «فیس بوک» ، «واتس آپ»، «تلگرام» و… با شتاب و گستردگی بهت آوری گروه های گوناگونی را مشتری خود کرده اند. یکی از ویژگی های این رسانه ها این است که زبان ساده ای دارند و داد و ستد سردبیران با مخاطبان آنی و پرفشار است.
همین داد و ستد و تعامل، زبان گفت وگو میان تولیدکنندگان و مشتریان خبر را ساده کرده است. رسانه های رسمی و قدیمی برای اینکه مخاطبان بیشتری از دست ندهند و در رقابت با شبکه های اجتماعی شکست کامل را متحمل نشوند، می خواهند به سوی ساده سازی حرکت کنند و این ساده سازی گاهی از اندازه خارج می شود و کار به جایی می رسد که از دایره عرف و ادب خارج می شوند.
یکی از علت های اصلی روی آوردن رسانه ها به ویژه صدا و سیما به استفاده از ادبیات و کلمه های نامتعارف در خبررسانی را ناشی از رقابت_های جناحی و سیاسی است. واقعیت این است که رفتار سیاسی حاکم بر گردانندگان و مدیران ارشد برخی رسانه ها به ویژه صدا و سیما مخالفت با اصلاح است و در مسیر نفی جریان اصلاح، مخاطبان روشنفکر را از دست داده است. گروههای مرجع فکری به دلیل یکسونگری صدا و سیما در مجادله های سیاسی تا جایی که ممکن باشد تلویزیون تماشا نمی کنند. از سوی دیگر به دلایل گوناگون نیروهای ورزیده کمتری جذب صدا و سیما می شوند.
مجموعه این دلایل راه را برای تولید برنامه هایی با کیفیت نازل برای نگهداشت بینندگانی در سطح آموزش پایین هموار کرده است. ساری و جاری کردن این ادبیات نامتعارف را که ویژگی آن به کارگیری اصطلاحات مربوط به مناسبات غیررسمی، است باید در همین چارچوب تحلیل کرد. تلویزیون ایران نیک می داند برای حفظ مخاطبان باید ادبیات نزدیک به آنها را به کار گیرد اما فراموش کرده است که بخش خبر از جدی ترین بخش ها در میان همه برنامه ها به حساب می آید و مخاطبان بین المللی دارد .
مدیران رسانه ای هرگز مجاز نیستند به خاطر مخالفت با یک اندیشه سیاسی یا یک نظام سیاسی از واژه های سخیف استفاده کنند. شوربختانه باید گفت این تفکر که برای نشان دادن شدت دشمنی با یک فرد یا نظام سیاسی باید آنها را مسخره کرد در بخش هایی از رسانه های ایرانی که عموما در اختیار یک اندیشه سیاسی است جاری شده است. این تصمیم که با اهداف سیاسی ساده انگارانه و پشت پرده صورت می گیرد، پیامدهای غیرقابل پیش بینی به دنبال خواهد داشت. وقتی رسانه ای رییس جمهوری منتخب یک ملت را به سخره می گیرد، باید منتظر باشد که رسانه های رقیب نیز همین رفتار را بروز دهند.
خوش چهره فعال حوزه رسانه گفت: در کار رسانه و ارتباطات اصلی مهم وجود دارد؛ اینکه آرایش خبر از خود خبر مهمتر است. آرایش خبر می تواند اطلاع رسانی را به پیام تبدیل کرده و با انتقال پیام، بر مخاطب اثرگذار باشد.
خوش چهره با تفکیک ۲ حوزه سخت خبر و نرم خبر در رسانه ادامه داد: انتقال خبر در رسانه به ۲ شیوه نرم خبر یا سخت خبر امکان پذیر است. در سخت خبر اتفاقات و وقایع بدون کم و کاست بیان می شود اما در نرم خبر از تفسیر، تحلیل، یادداشت، بیان حاشیه ها و … برای انتقال پیام استفاده می شود.
به گفته این کارشناس، متاسفانه برخی رسانه ها که باید مخاطبان را جذب کنند و ارزش های فرهنگی را در جامعه تسری دهند، از ابزاری برای انتقال خبر استفاده می کند که نه تنها نرم و جذاب نیست، بلکه با ایجاد دافعه موجب ریزش مخاطبان می شود. به گفته او کج سلیقگی، دورشدن از نظرهای کارشناسی، جایگزینی نیروهای بی تجربه و … در برخی رسانه ها به این مساله دامن زده است، تا جایی که می بینیم حتی رسانه ملی در پرمخاطب ترین بخش های خبری خود اصول حرفه ای اطلاع رسانی را زیرپا می گذارد.
به گفته خوش چهره متاسفانه رسانه ملی به سمت بی سلیقگی و خارج شدن از مرزهای ادب حرکت می کند. زمانی که فراگیرترین رسانه در یکی از رسمی ترین برنامه های خود از واژه هایی چون »هویج« و »سیفون« استفاده می کند، این ادبیات تاثیر بسیار بدی بر جامعه دارد چرا که شهروندان کم سن و سال مانند نوجوانان هم به خود اجازه می دهند از این ادبیات استفاده کنند.
خوش چهره ادامه داد: رویکرد ما در قبال »شیمون پرز« و »ترامپ« کاملا مشخص است اما استفاده از این ادبیات در چارچوب فرهنگ، آموزه های دینی و اخلاقی ما نمی گنجد. درست است که رییس جمهوری آمریکا در گفته های خود از واژه سیفون استفاده کرده است، اما نحوه آرایش خبر در رسانه ملی ما باید به گونه ای باشد که به شان مخاطب و فرهنگ ما خدشه وارد نکند. زمانی که رسانه ها با استفاده از برخی واژه های نامناسب با بی سلیقگی تمام جنبه های روایی خبر را برجسته می کنند، نه تنها اسباب بی اعتمادی مردم را فراهم می سازند، بلکه موجب ضایع شدن پیامی می شوند که در پی انتقال آنند.
خوش چهره در بخش دیگری از گفت وگوی خود این پرسش را مطرح کرد: رسانه هایی که این همه از اخلاق و آموزه های دینی برمی گویند، چگونه استفاده از این ادبیات نامناسب را توجیه می کنند؟ به گفته خوش چهره، این در حالی است که رسانه های داخلی باید با رعایت اصول حرفه ای و به کارگیری ادبیات مناسب و حرفه ای در خبر، نه تنها از ریزش مخاطبان خود جلوگیری کنند، بلکه با بازیابی اعتبار خود نزد مخاطبان، آنان را از منابع خبررسان خارجی بی نیاز کنند.
قدرت نرم همین است. در نرم خبر باید پیام را به صورت جذاب به مخاطب انتقال داد. زمانی در انتقال خبر از واژه های نامناسب استفاده می شود، دیگر قدرت نرم کارآمدی ندارد. به همین دلیل برخی رسانه های داخلی از جمله رسانه ملی با ریزش روزافزون مخاطبان خود مواجه هستند، چرا که نه خبر را درست انتقال می دهد و نه پیام را.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۹ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۶:۵۰ ق.ظ
