دلایل عقب نشینی اقلیم کردستان عراق
محمدرضا مردانی
گروه خبر: اخیرا شهر کرکوک به صحنه ای برای نشان دادن میزان اقتدار دولت مرکزی عراق در برابر تهدیدهای مربوط به یکپارپگی سرزمینی تبدیل شد.
برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق باعث اعتراض شدید بغداد شد و دولت حیدر العبادی نخست وزیر عراق در چندین مرحله خواستار لغو همه پرسی شد. اما در مقابل مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق با پافشاری بر خواسته خود برای اجرای نتایج همه پرسی مقدمات شروع یک بحران را در عراق کلید زد. در این میان شهر کرکوک جایگاه ویژه ای داشت چرا که ۴۰ درصد از نفت و ۷۰ درصد از گاز عراق در این شهر قرار داشت. بارزانی نیز به خوبی دریافته بود که برای اجرای نقشه استقلال کردستان عراق چاره ای جز تسلط بر شهر کرکوک ندارد. دولت عراق نیز حساسیت ویژه ای بر این شهر داشت. ضرب الاجل های سه مرحله ای دولت عراق به بارزانی برای عقب نشینی نیروهای کرد از کرکوک و لغو همه پرسی نتیجه نداد و در نهایت ارتش عراق به سمت این شهر لشگرکشی کرد و در نهایت در ۲۰ ساعت توانست بر این شهر مسلط شود. با این وجود درگیری های پراکنده ای بین دو طرف در روزهای گذشته در جریان بود و بیم آن می رفت که بحران امنیتی جدیدی در عراق شروع شود. اما پیشروی ارتش عراق در شهرهای نزدیک به اقلیم کردستان زنگ خطر را برای بارزانی به صدا درآورد. نیروهای ارتش عراق پس از تصرف شهر آلتون کوپری میان اربیل – کرکوک وارد شهرک پردی در ۴۰کیلومتری جنوب اربیل شدند. علاوه بر این ارتش عراق در شهر دهوک نیز به برخورد با نیروهای پیشمرگه کرد پرداخت. دهوک شمالی‌ترین نقطه عراق است و بلندی‌های قندیل در این استان قرار دارند. این مسائل باعث در تنگنا قرار گفتن مقامات اقلیم کردستان عراق شد و در نهایت به عقب نشینی این اقلیم پرداخت. به ویژه اینکه حزب گوران و اتحادیه میهنی نیز به شدت با برنامه های بلندپروازانه بارزانی مخالفت کردند. در نهایت اقلیم کردستان طی بیانیهای رسمی با تعلیق نتیحه همه پرسی، پیشنهاد آتش بس و برقراری مذاکره با بغداد را ارائه کرد. در این بیانیه آمده که اقلیم کردستان به منظور جلوگیری از بروز خشونت های بیشتر و درگیری با ارتش عراق مسئولانه و متعهدانه رفتار خواهد کرد. در این بیانیه همچنین آمده است؛ تداوم برخورد و درگیری میان ارتش عراق و پیشمرگه که ۱۶ اکتبر ۲۰۱۷ رخ داد باعث خسارت به هر دو طرف و بروز ناآرامی در بخشهای مختلف عراق شد. ادامه این تقابل و درگیری ضمن اینکه هیچ پیروزی نخواهد داشت منجر به هرج و مرج و بی نظمی خواهد شد و بر زندگی همه تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین به خاطر همه مسئولیت و تعهداتمان نسبت به مردم کردستان و مردم عراق به دولت بغداد، مردم و افکار عمومی جهان پیشنهاد می‌کنیم که:
۱- همه عملیات های نظامی متوقف و آتش بس برقرار شود.
۲- نتیجه همه پرسی برگزار شده در کردستان به حالت تعلیق درمی آید.
۳-یک مذاکره بین اقلیم کردستان و دولت بغداد براساس قانون اساسی آغاز شود.
این بیانیه ای است که اقلیم کردستان عراق منتشر کرده است و به نوعی سعی داشته تا این عقب نشینی خود رابه منظور حفاظت از جان غیر نظامیان تفسیر کند. البته این اقدام اقلیم با هر نیتی صورت گرفته باشد اقدامی مثبت و در راستای تامین امنیت عراق است. اما واقعیت هایی که منجر به عقب نشینی اقلیم کردستان شد چیست؟
*عدم همراهی جامعه جهانی
مسعود بارزانی برای تحقق رویای خود در مورد اجرای نتیجه همه پرسی و تسلط بر شهر کرکوک حساب ویژه ای بر روی کمک های کشورهای غربی به ویژه آمریکا باز کرده بود. اما غافل از آنکه آمریکا کارت کردی را همواره به عنوان یک ابزار فشار برای تحقق منافع خود در اختیار دارد و به این راحتی از این کارت چشم پوشی نخواهد کرد. بنابراین در اینجا نیز آمریکا و سایر کشورهای غربی با همه پرسی مخالفت کردند و حتی در مقابل حمله ارتش عراق به کرکوک بارزانی را تنها گذاشتند. این مسئله باعث شد که بارزانی نتواند به مقاومت خود ادامه دهد.
*اقتدار دولت مرکزی عراق
اصرار بارزانی بر تسلط بر شهر کرکوک و مقاومت در برابر خواسته دولت مرکزی عراق مبنی بر لغو همه پرسی باعث شد تا دولت عراق که تجربه تلخ ناامنی ناشی از حضور داعش را تجربه کرده بود در برابر این بحران با شدت برخورد کند. اعزام سریع نیروهای نظامی به سمت کرکوک و تسلیم شدن پیشمرگه ها درکمتر از ۲۰ ساعت نشان داد که دولت مرکزی عراق بر خلاف تصور بارزانی در مدت ۱۴ سال پس از سقوط صدام حسین دیکتاتور معدوم عراق توانسته است اقتداری فراگیر را به دست بیاورد. این مسئله می تواند برای عراق که همواره از فقدان اقتدار مرکزی رنج برده است ، آینده ای روشن باشد. در واقع پافشاری دولت مرکزی باعث شد تا اقلیم کردستان گام اول عقب نشینی از اجرای همه پرسی را بردارد و به نوعی اعلام کند به قانون اساسی عراق پایبند است. یکی از بندهای اعلام شده توسط اقلیم کردستان این است که یک مذاکره بین اقلیم کردستان و دولت بغداد براساس قانون اساسی آغاز شود. تاکید بر مذاکره براساس قانون اساسی به معنای پایبندی کردها به حاکمیت و یکپارچگی عراق است و این مهم تنها در نتیجه اقتدار دولت مرکزی عراق به دست آمد.*هشدار
بند سوم بیانیه اقلیم کردستان عراق این است که نتیجه همه پرسی برگزار شده در کردستان به حالت تعلیق درمی آید. هرچند این مسئله یک پیروزی برای دولت مرکزی است و نشان داد که بارزانی توان و قدرت مقاومت در برابر دولت مرکزی را ندارد اما نباید این مسئله را به معنای پایان پروژه جدایی کردستان عراق دانست. چرا که در آن بند بر تعلیق و نه لغو همه پرسی سخن به میان آمده است. این مسئله به این معنا است که دولت مرکزی ضمن استقبال از این عقب نشینی همچنان باید بر مطالبه اصلی خود یعنی لغو کامل همه پرسی اصرار کند.برخی از کارشناسان معتقدند که مسعود بارزانی برای فرار از بحران مشروعیت به برگزاری همه پرسی اقدام نمود. اما بر خلاف تصور وی این همه پرسی نتوانست به جز اسرائیل حامی دیگری پیدا کند. در نهایت وی برای فشار بر بغداد شهر کرکوک را به عنوان منطقه ای وابسته به اقلیم کردستان عراق معرفی و حتی همه پرسی نیز در این شهر برگزار کرد. این در حالی بود که این شهر جزو شهرهای مورد مناقشه بغداد و اربیل بود و باید تکلیف آن از طریق قانون اساسی مشخص شود. اصرار بارزانی برای تسلط بر منابع نفتی کرکوک با واکنش قاطع بغداد مواجه شد. در نهایت پیشروی نیروهای عراقی به سمت اقلیم کردستان باعث هراس در بین مقامات این اقلیم شد چرا که زمزمه هایی مبنی بر اینکه اقلیم کردستان باید به مرزهای پیش از ۲۰۰۳ بازگردد در فضای سیاسی عراق شنیده می شد. این مسئله باعث شد تا اقلیم کردستان از مواضع خود عقب نشینی کند و در بیانیه ای از تعلیق نتایج همه پرسی و آغاز مذاکره با بغداد براساس قانون اساسی خبر دهد. درکل می توان این مسئله را این گونه جمع بندی کرد که در هر نقطه ای دولت مستقر و دولت مرکزی در برابر اقدامات تجزیه طلبانه با اقتدار و به صورت قاطع برخورد نماید حاکمیت سرزمینی و یکپارچگی سرزمینی حفظ خواهد شد. دولت عراق با شکست اقلیم کردستان به خوبی این مسئله را ثابت کرد. به گزارش آرازآذربایجان به نقل از فارس ، عقب نشینی بارزانی در این مسئله باعث خواهد شد که تا مدت ها نه تنها اقلیم کردستان عراق بلکه دیگر مناطق عراق نیز که با تحریک عربستان و برخی دیگر از کشورها نقشه هایی در سر می پروانند به دنبال تهدید حاکمیت عراق نباشند
EMAIL.agazadeh1@gmail.com
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۶ آبان ۱۳۹۶ ساعت ۷:۲۹ ق.ظ
