تبعات اجتماعی حذف ارز دارو

گروه اجتماعی: گویا تناقض‌گویی‌های وزارت بهداشت سابق به مسوولان امروزی سرایت کرده است.
اواسط آبان‌ماه بود که دولت برای برنامه حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی، لایحه‌ای را به مجلس فرستاد که با مخالفت‌های بسیاری روبه‌رو شد؛ یک روز پیش از فرستادن لایحه به مجلس، ابراهیم رییسی با تعدادی از اقتصاددانان در مورد حذف ارز ترجیحی جلسه‌ای برگزار کرد که در آن جلسه اقتصاددانان مخالف حذف ارز دولتی، اثرات تورمی چنین تصمیمی را به او گوشزد کردند.
با این حال مدت‌هاست بحث حذف ارز ترجیحی از دارو نگرانی‌های زیادی را برانگیخته است. از سوی دیگر برخی از کارشناس‌ها بر این باورند که با حذف ارز ترجیحی از دارو قیمت داروها چهار تا هفت برابر می‌شود. در نتیجه در طولانی‌مدت قشر ضعیف توانایی تهیه دارو را نخواهند داشت. اما در این بین وزارت بهداشت بارها اعلام کرده که ارز ترجیحی از دارو حذف نمی‌شود.
از قضا چند روز پیش به گفته محمد مخبر معاون اول رییس‌جمهور آزادسازی ارز ترجیحی برای بخش دارو نه در کوتاه‌مدت و نه در بلندمدت به هیچ‌وجه در دولت مطرح نیست و انتظار می‌رود صنایع داروسازی با قیمت‌گذاری مناسب به رفع نیازمندی‌های دارویی کشور کمک کنند. این در حالی است که حیدر محمدی مشاور رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه بر اساس برنامه‌ریزی‌ها ارز ترجیحی دارو در سال آینده حذف می‌شود، گفته است: »در بودجه سال ۱۴۰۱، ارز ترجیحی را حذف کردند و قرار شده است اعتباراتی به سازمان‌های بیمه‌گر تزریق شود.«
مشاور رییس سازمان غذا و دارو ادامه داد: »برخی کارشناسان معتقدند این ارز یا به بیمه‌ها پرداخت و یا در قالب کارت سلامت به بیماران داده شود، اما پیشنهاد ما این است که این منابع به سازمان‌های بیمه‌گر داده شود تا داروی ارزان به بیمار که مصرف‌کننده اصلی دارو هستند. اختصاص یابد.«
در همین حال ایرج دریالعل معاون سازمان برنامه‌وبودجه در خصوص اینکه قرار بود دولت از ابتدای دی‌ماه یارانه جدیدی پرداخت کند ولی هنوز این طرح عملیاتی نشده است، گفت: »هنوز تصمیم قاطعی در این مورد گرفته نشده است. تصمیمات ما باید در مجلس بررسی شود.
در حال رایزنی با مجلس و دولت در این زمینه هستیم و امیدواریم به زودی به نتایج بهینه‌ای برسیم. زمان پرداخت یارانه‌های جدید هنوز مشخص نیست ولی به زودی اعلام خواهد شد.«
معاون سازمان برنامه‌وبودجه با بیان اینکه یارانه دارو و گندم حذف نشده است گفت: »مردم نگران نباشند. یارانه گندم و دارو در سال ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت اما شیوه عمل و دستورالعمل‌ها در این بخش تفاوت پیدا خواهد کرد.«
آزادسازی ارز ترجیحی بخش دارو در دولت مطرح نیست
این در حالی است که دیروز سرپرست مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، گفته‌های مشاور رییس سازمان غذا و دارو را تکذیب و تاکید کرد: آزادسازی ارز ترجیحی بخش دارو در دولت مطرح نیست و پس از تصویب بودجه در مجلس در مورد یارانه دارو تصمیم‌گیری می‌شود.
محمد هاشمی با اشاره به فضاسازی برخی رسانه‌های بیگانه در مورد اظهارات مشاور رییس سازمان غذا و دارو در خصوص حذف ارز ترجیحی دارو در لایحه بودجه سال آینده گفت: متاسفانه این رسانه اقدام به تحریف خبر نموده و صحبت‌های ایشان مبنی بر انتقال یارانه ارز ترجیحی دارو به بیمه‌ها و یارانه سلامت در بودجه سال آینده را با عنوان حذف ارز ترجیحی تحریف نموده‌اند. همانگونه که معاون اول رییس‌جمهور تاکید داشت، آزادسازی ارز ترجیحی برای بخش دارو نه در کوتاه‌مدت و نه در بلندمدت در دولت مطرح نیست.
او تاکید کرد: ارز ترجیحی دارو تا پایان امسال با دستور رییس‌جمهور اختصاص می‌یابد و برای سال آینده، ممکن است پس از تصویب بودجه در مجلس، مابه‌التفاوت ارز دارو به سازمان‌های بیمه‌گر و یا به صورت یارانه سلامت منتقل شود.
وی افزود: وضعیت ارز دارو پس از طرح و تصویب بودجه سال آینده در مجلس مشخص می‌شود و تمام تلاش دولت، حفاظت از مردم و عدم تحمیل فشارهای ناشی از گرانی دارو بر مردم است.
احتکار دارو، نتیجه خبر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی
با این حساب هنوز مشخص نیست واقعا ارز ترجیحی از دارو حذف می‌شود، یاخیر! اما با انتشار خبر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از دارو بسیاری از داروهای ساده در حال حاضر کمیاب و نایاب شده‌اند. در همین رابطه، علیرضا سالم، دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان مؤسس داروخانه‌های استان تهران به فرارو گفته است: »بخشی از داروهای وارداتی چند ماهی است که ارز دولتی دریافت نمی‌کنند و به همین دلیل با افزایش قیمت حدود ۴ برابری بخشی از اقلام دارویی روبه‌رو شدیم.« موضوعی که به گفته او انگیزه برای »احتکار دارو« را افزایش داده است.
او با بیان اینکه افزایش قیمت دارو تنها مختص به داروهای وارداتی و خارجی نیست، اضافه کرد: »در داروهای تولید داخل هم افزایش ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصدی قیمت را شاهد هستیم. به نظر می‌رسد افزایش قیمت مواد اولیه که تا پیش از این با ارز ترجیحی تامین می‌شد، منجر به این رشد قیمت شده است. این افزایش حتی از داروها هم فراتر رفته و به کرم‌های پوستی هم رسیده است.«
کمبود بی‌سابقه دارو
علی فاطمی، نایب‌رییس انجمن داروسازان ایران نیز از کمبود بی‌سابقه دارو نسبت به ۲۰ سال اخیر خبر داد و گفت: »در حال حاضر، در همه گروه‌های دارویی کمبود داریم؛ از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای اعصاب گرفته تا برخی داروهای گوارشی.«
به گفته علی فاطمی، نایب‌رییس انجمن داروسازان ایران، کمبود دارو در ایران همواره وجود داشته اما برای ۳۰ تا ۴۰ قلم دارو که اغلب هم وارداتی بوده‌اند و در مواقعی مشکلاتی در وارداتشان ایجاد می‌شده و کمتر در دسترس بودند؛ در ۲۰ سال اخیر سابقه نداشته است که تا این حد کمبود داروهای داخلی وجود داشته باشد.
وی تاکید کرد: آنچه اکنون مردم نگرانش‌ هستند، این است که داروهایی که ده‌ها سال است در ایران ساخته می‌شوند مثل آنتی‌بیوتیک‌های بسیار ساده که از اصلی‌ترین داروهای داروخانه‌ها بودند، در حال حاضر کمیاب و نایاب شده‌اند.
مردم در تنگنا
به نظر می‌رسد لایحه بودجه پیشنهادی دولت با اینکه هنوز به تصویب نرسیده، اما عوارض اقتصادی بسیاری به دنبال داشته است. البته جدای از عوارض اقتصادی آن، جامعه بیش از گذشته در تنگنای اقتصادی قرار می‌گیرند و بسیاری از خانواده‌ها که توانایی تامین تهیه دارو را ندارند، به ناچار درمان بیماری را رها می‌کنند.
تبعات اجتماعی گرانی دارو
در همین رابطه مصطفی اقلیما، رییس علمی مددکاری اجتماعی ایران درخصوص گرانی دارو در روزهای اخیر به»جهان صنعت« گفت: با اینکه هنوز حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از داروها تصویب نشده اما اگر به داروخانه‌های سطح شهر نگاهی بیندازید متوجه گرانی ۳ برابری داروها می‌شوید.
گویا قرار است ارز ترجیحی از دارو حذف و به بیمه‌ها یا به صورت یارانه سلامت به مردم تعلق بگیرد اما وعده یارانه نمی‌تواند جبران‌کننده این همه گرانی باشد، زیرا به دلیل کمبود بودجه دولت مدام گروه‌های بیشتری را از یارانه‌بگیری کنار می‌گذارد. در حال حاضر بیش از ۳۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند. طی دوران کرونا بیشترین افرادی که از گرانی دارو و درمان ضربه خوردند همین افراد بودند وگرنه ثروتمندان با خرید داروهای چند صد میلیونی از کرونا نجات یافتند ولی بیشتر اقشار ضعیف حتی توانایی مراجعه به پزشک عفونی را هم نداشتند.
وی افزود: با این حساب اگر دارو بیش از اینی که هست گران شود، جان نیمی از ایرانی‌ها به خطر می‌افتد. اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی موجب رانت و اختلاس درون تولیدکننده و واردکننده‌های دارو شده وزارت بهداشت باید اسامی آنها را بازگو کند، نه اینکه به دلیل فساد درون سازمانی جان مردم را به خطر بیندازند.
این روزها مردم دیگر تاب و تحمل مشکل دیگر را ندارند. امروزه بسیاری از خانواده‌ها توان تهیه میوه و گوشت و برنج را هم ندارند؛ دارو یکی از حیاتی‌ترین نیازهای اولیه انسان است. دولت نباید با تصمیمات اشتباه، حق حیات را از مردم بگیرد. حذف ارز ترجیحی تورم‌زا است و فشار اقتصادی زیادی را به مردم وارد می‌کند.
فقر، ریشه فساد در جامعه است!
امیر محمود حریرچی، جامعه‌شناس با اشاره به اینکه تورم موجب افزایش آسیب‌های اجتماعی می‌شود، گفت: همزمان با گرانی‌ها، پول از جیب مردم خارج می‌شود و در نتیجه مردم فقیرتر می‌شوند. فقر، مادر و ریشه فسادها در جوامع مختلف است. از طرفی براساس آمارهای وزارت بهداشت میزان افسردگی و اضطراب در جامعه زیاد است، چرا که تورم و گرانی میزان افسردگی در جامعه را افزایش داده است. این روزها قشر متوسط که در دامنه کوه زندگی می‌کنند، آنها هم نسبت به آینده احساس ناامیدی می‌کنند و به سمت قشر پایین روانه می‌شوند.
وی افزود: این روزها مردم بیش از گذشته دچار تنش‌های روانی قرار گرفته‌اند و حالا با اخبار گرانی دارو بیماران خاصی که داروهای چند صد میلیونی می‌خرند تا بلکه بهبود پیدا کنند، بیش از همه ناامید و خسته شده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها وسایل خانه خود را در ازای تامین دارو می‌فروشند.
در این شرایط دشوار دولت باید مردم را زیر سایه تامین اجتماعی قرار دهد، تا مردم بتوانند در این شرایط دشوار مقاومت کنند. البته منظور من پرداخت یارانه‌های ناچیز نیست. در آن قالب نمی‌توان انتظار مقاومت داشت و باید این مقاومت سراسری از قشر بالا تا پایین باشد. در دوران جنگ عزیزترین‌ها از این مملکت دفاع می‌کردند و مردم کوپنی زندگی می‌کردند چون این مقاومت از بالا تا پایین وجود داشت و کسی فکر نمی‌کرد که در حق او بی‌عدالتی شده است.
حریرچی افزود: مقاومت مشروط به این است که دولت و حاکمیت سیاسی پشت مردم باشند. منظور من از تامین اجتماعی برای مثال پرداخت حق‌اولاد به اکثریت مردم و کودکان و نوجوانان است، پرداخت هزینه‌های معیشتی به تمام قشر میانسال و رایگان شدن بهداشت و درمان است که در بسیاری از کشورها این اتفاق می‌افتد. هنگامی که مردم ببینند این حمایت‌ها صورت می‌گیرد و رها نشده‌اند، یک همدلی و یک مقاومت در شرایط دشوار به وجود می‌آید، اما وقتی یک عده هر جور دلشان بخواهد بتازند و با مشکلات مردم آشنا نباشند، مقاومت شکل نمی‌گیرد و مساله‌ای نیز حل نمی‌شود.
بی‌اعتمادی عمومی
امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس درخصوص تناقض‌گویی‌های مسوولان در خصوص حذف ارز ترجیحی از دارو، ‌گفت: به نظرم بعد از جریان کرونا مردم دیگر به گفته‌های مدیران کشور اعتماد ندارند، زیرا چنان تناقض‌گویی‌هایی شنیده‌اند که از لحاظ روحی و روانی آسیب دیده‌اند. طبق تئوری جامعه‌شناسی اولین نیاز اساسی هر جامعه‌ای سرمایه اجتماعی است. وقتی این سرمایه در جامعه تنزل پیدا می‌کند، آن جامعه به خطر می‌افتد.
وقتی به صورت شفاف بیان نمی‌کنند که بالاخره ارز ترجیحی از دارو حذف می‌شود یا نه و به جای شفاف‌سازی و بیان واقعیت مدام آن را تکذیب یا مساله را پیش پا افتاده مطرح می‌کنند، اعتماد مردم سلب می‌شود.
در حال حاضر هنوز ارز ترجیحی از دارو حذف نشده دولت چراغ خاموش دارو را گران کرده است. مردم نگران هستند و دولت باید به صورت واضح شرایط قیمت دارو را بیان کند، زیرا اکنون قیمت داروهای اساسی چهار برابر شده و از سویی برخی از داروهای ساده هم کمیاب و نایاب شده است. قرص‌های قلب و داروهای خاص در سطح شهر یافت نمی‌شود. بسیاری از بیماران ام‌اسی دربه‌در دنبال داروهایشان هستند. تکلیف مردم در این وضعیت چیست؟!
به گزارش آراز اذربایجان به نقل از سلامت نیوز،وی افزود: چنان ‌اعتماد عمومی در جامعه از بین رفته که مدیران در دید مردم همچون چوپان دروغگو شده‌اند. اعتماد بین مردم و دولت چنان نخ‌نما شده که اگر روزی مدیران تمام واقعیت را بیان کنند باز هم عده قابل‌توجهی آن را باور نخواهند کرد. بنابراین بی‌اعتمادی به مدیران در جامعه ریشه‌دار شده و فاصله عمیقی بین آنها و مردم ایجاد شده است. بنابراین شفاف‌سازی برای این جامعه فایده‌ای ندارد.
وقتی اعتماد عمومی در جامعه از دست برود و مردم نسبت به مدیران بی‌اعتماد شوند، روزبه‌روز شکاف در جامعه بیشتر می‌شود و در نتیجه این شکاف تبدیل به انفجاری عظیم در بطن جامعه می‌شود. دارو نیاز اولیه مردم است و دولت نباید به هر دلیلی مردم را بیش از همیشه درگیر مشکلات کند.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com