با کودکانی که زیاد دروغ می گویند چه کنیم

لیلا پاشایی گلمرز
گروه خانواده وسلامت:آیا تابحال برایتان اتفاق افتاده است، که کودک کوچک خود را بخاطر اشتباهی که مرتکب شده است تنبیه کنید ؟ و او بعد از ساعتها اشک ریختن با گونه هایی خیس، مژه های نمناکش را روی هم گذاشته و به خواب فرو رفته باشد؟ و شما هنگامیکه او را برای گذاشتن روی رختخوابش به آغوش می کشید با دیدن قطرات اشک در گوشه چشمان کوچکش، دل مادرانه تان به درد آمده باشد؟
متاسفانه گاهی کودکان ما، تاوان اشتباهات والدین و بزرگترها را می پردازند، کودکان ما مسیری را طی می کنند که ما برایشان فراهم می‌کنیم ، آنها آیینه تمام نمای والدین خویش هستند.
وقتی کودکی اشتباهی هرچند کوچک مرتکب می شود قبل از اینکه سراغ سرزنش و تنبیه و.. برویم چه خوب است ابتدا قدری به اعمال و رفتار خود بیندیشیم، چند قدم به عقب برگردیم، و به این فکر کنیم که کجای مسیر را اشتباه طی کرده ایم، ابتدا بهتر است کوتاهی های خود را بشناسیم و برای برطرف کردنشان برنامه ای منسجم طراحی کرده، و بعد سراغ کودک خویش برویم .
تربیت دینی و سالم فرزندان کار چندان مشکلی نیست، فقط مستلزم یک تصمیم است تصمیمی که به تغییراتی بزرگ در زندگی بیانجامد تغییراتی که ما را از مسیرهای فرعی که به ناکجا آباد ختم می شوند خارج سازد و در مسیر درست زندگی ثابت قدم سازد.
یکی از اشتباهاتی که ممکن است کودکان ما مرتکب آن شوند دروغگویی می باشد، که قطعا والدین با مشاهده اولین دروغ از کودک خود بشدت بهم می ریزند، گویی انتظار چنین اتفاقی را نداشته اند.
این ناهنجاری رفتاری در سالهای ابتدایی زندگی کودک ممکن است مفسده ای به دنبال نداشته باشد اما والدین باید در ریشه یابی و حل این معضل بسیار جدی باشند تا کودکان آنها در سنین نوجوانی و حتی سنین بالاتر، این رفتار ناپسند را تکرار نکنند.
نمی توان لفظ دروغ را به حرفهای نادرستی که از کودکان زیرپنچ سال خود میشنویم نسبت داد چون این کودکان هنوز قادر نیستند حد و مرز دنیای واقعی و خیالی را تشخیص دهند، گاهی در خیالات خود سخنانی به زبان می آورند که با واقعیت تناسبی ندارد، هیچکدام از حرفهای آنها دروغ نیست و نباید با اتهام دروغگویی کودکان خود را بین دنیای خیالی و واقعی سر در گم کنیم.
والدین باید کودک خود را با این موضوع که دنیای واقعیت و خیالات دو فضای مجزا از هم هستند آشنا کنند و به او بفهمانند که این داستان‌ها حاصل خیالات آنهاست و واقعیت ندارد.
اما همانگونه که در ابتدا ذکر کردیم، دروغ در کودکان زیر پنج سال موضوعی نگران کننده نیست و قطعا با راهنمایی والدین به مرور زمان برطرف خواهد شد.
تخیلات در کودکان به قدری قدرتمند است که آنها گاهی برای خود ، دوستان خیالی انتخاب می‌کنند و با او حرف می زنند و بازی می‌کنند و حتی از مادر انتظار دارند که دوست خیالی او را درک کند این خیال بندی ها بیشتر برای کودکانی اتفاق می افتد که اغلب اوقات تنها هستند و همبازی ندارند و غالبا موضوعی نگران کننده نیست و والدین می توانند با در نظر گرفتن همبازی مناسب برای کودک خود این مشکل را تا حدود زیادی برطرف سازند.اما دروغگویی در کودکان بالای پنج سال به موضوعی نگران کننده تبدیل می شود که باید بطور جدی ریشه یابی شود، ریشه اصلی بسیاری از ناهنجاریها که دروغ نیز جزیی از آنهاست به محیط بر می‌گردد.
هنگامیکه والدین به یکدیگر و به کودک خود دروغ می گویند در واقع به کودک می آموزند که تو نیز می توانی این کار را بکنی، کودکان در چند سال اول زندگی تمایل زیادی به الگوبرداری دارند، اگر کمی دقت کنیم متوجه خواهیم شد که آنها علاقه شدیدی به بازیهای تقلیدی دارند و اغلب کارهایی که والدین انجام می دهند را در بازی‌های خود تکرار می کنند، آنها از والدین و اعضای بزرگتر خانواده و رسانه و…
الگوبرداری می کنند باید بیشتر مراقب فضاهایی باشیم که کودکمان در آن رشد می یابند کودکان دقیقا همانی می شوند که می بینند و می‌شنوند و اعماق وجود درک می کنند.ما برای بررسی معضل دروغگویی در بین کودکان به جامعه القرآن واحد ارومیه مراجعه کردیم و با خانم پویا از کارشناسان و مربیان این موسسه گفتگوی کوتاهی داشتیم. مربی محترم این واحد قرآنی درباره معضل دروغگویی در بین کودکان، علاوه بر اینکه به تاثیر بسیار عمیق محیط اشاره نمودند، به عوامل دیگری همچون ترس از تنبیه شدید والدین اشاره کردند و افزودند وقتی کودک می داند اگر واقعیت را بازگو کند عواقب بسیار بدی خواهد داشت بنابراین به اجبار سراغ دروغ می رود.
کودک احساس امنیت نمی کند پس باید محیطی امن برایش فراهم سازیم ، باید در قبال اشتباهاتش برخورد منطقی داشته باشیم و با ملایمت از او بخواهیم اشتباهش را تکرار نکند.
خانم پویا همپنین احساس کمبود محبت و تلاش کودک برای جلب توجه را در این امر بی‌تاثیر ندانستند.
و افزودند برخی کودکان نیز برای رهایی از تحقیر به دروغ متوسل می شوند و می‌خواهند اعتماد سازی کنند و خود را انسان‌هایی با عرضه نشان دهند والدین اگر کودک خود را به تمام کاستی هایش بپذیرند و آنها را بخاطر نداشته‌هایش سرزنش نکنند.
کودک برای جبران خلا های شخصیتی خود مجبور نمی شود سراغ دروغ برود.
طبق گفتگوهایی که با مربی محترم کودکان قرآنی داشتیم و به ریشه یابی هایی که در این زمینه رسیدیم، قطعا برطرف کردن عوامل موثر در رشد این معضل باید در اولویت برنامه های والدینی که با این مشکل مواجه هستند قرار بگیربد.
و علاوه برآن کودکان باید با آثار بد دروغگویی آشنا شوند که در روایات و احادیث ما آثار این مشکل به وفور ذکر شده است اینکه افراد دروغ گو از هدایت الهی محروم می شوند، دچار فقر و ضعف حافظه می گردند در اجتماع بی اعتبار شده و اعتماد دیگران را از دست می دهند و غیره.
مطمئنا کودکی با دانستن آثار بد دروغ احتمال کمتری دارد دوباره سراغ این رفتار برود.
به امید روزی که والدین ما بتوانند کودکانی با آرامش روحی و عزت نفس به جامعه خویش تحویل دهند.