اوشاقلاردا آد قویما مراسیمی

اکبرسعادت
دوققوز آى دوققوز گئجه? دوققوز ساعاتدا
باش یازیم یازیلدى او آغ کتابدا
گوردوم سیغینمیرام داها بو حدده
وعده م تامام اولدو? گلدیم جهانا
آنا دیلیمیز:اوشاق فولکلورو زنگین و ائنگین تورک فولکلورونون بویوک بیر بؤلومو اولاراق اوزونه اوزل اوزللیکلری واردیر. اوشاق فولکلورو آنلام و قاورام ( معنا و مفهوم ) باخیمیندان قولای ( ساده )، اؤیردیجی و ایلنجه لی اولور. اوشاقلارا عایید اولان فولکلوروموزون بیر بولومونو بویوکلر، بیر سیراسینی ایسه اوشاقلار اوزلری یارادیب یا یارادیرلار.
فولکلوروموزون بو بولومو ده مادی و معنوی بولوملره بولونور. اویناتمالی لار، چاخچاخا (شیکشیکی)، قولچاق، مازالاق و یوگورک کیمی نسنه لر مادی فولکلور ساییلیرلار آنجاق معنوی اوشاق فولکلوروموز مادی اوشاق فولکلوروموزدان قات -قات زنگین دیر.
معنوی فولکلورلار اینسانین اولان گونوندن اولن گونونه دک اونونلادیرلار. اینسانلار گلیب گئدیر آنجاق یاشام سورور. فولکلورلار دا ائله جه.
اوشاغین اوغلان یوخسا قیز اولماسى بیر چوخ اولکه لرده اولدوغو کیمى? آذربایجاندا دا? خصوصیله کندلرده و کوچریلر آراسیندا هله ده چوخ اهمیتلى ساییلیر۰ اوشاق دونیایا گلمه یینجه اونون اوغلان یوخسا قیز اولدوغو معلوم اولمادیغى حالدا بیر پارا یاشلى قادینلار کورپه نین اوغلان یا قیز اولدوغونو ادغا ائدر? حتى اوز ادعالارى اوسته چکیشردیلر.
ایلک اوشاغى قیز اولان و خصوصیله بیرى¬بیرینین آردینجا قیز دوغان قادینلار ارلرى و یاخینلارى طرفیندن قاخینجا قالیر? باشى آشاغیلیق چکیر? آتماجالار و دوداق بوزمه لره معروض قالیر و بیر سوزله بلکه ده آنادان یوخ ? آتادان اولان بو تهمته قاتلانیردى۰
بیر آرواد چوخ قیز دونیایه گتیرسه قیزلارین آدین “قیز قاییت” ? “قیز بسدى” ? “قیز قوتار”? “قیزتامام” قویوردولار۰
اوغلان دوغماق آرزوسوندا اولان آرواد? بویلولوغون اثرى گورونونجه تویوق? بال? اوزوم شیره سى? مرابا کیمى قوتلى یئمکلر یئییردى.
اونون یاخینلاریندان بیرى یئرى گلینجه قولاغینا یا محمد یا على آدینى چاغیریردى. بوندان علاوه? کورپه نین اوغلان یا قیز اولماسینى آشاغیداکى عمللرله بیلمه گه چالیشیردیلار.:اوشاقلیقدا کیمین، منه آد قویدوغون، بیر ایکی دونه آنام گیلدن سوروشموشام. آنجاق، دوغرو دوزگون یادیمدا قالماییب. نسیللر دَییشدیکجه قویولان آدلار دا دَییشیلیرلر.
بیر سیرا آدلار، گئچمیشده قالیرلار، بیر سیرا آدلار، آدلارین اونونه داشینیرلار. گئچمیش نسیلین اوشاقلاری چوخ اولدوغو اوچون اونلرینه گلن آدی قویوردولار.
قوهومدا، بیر آدی نئچه آدامدا گورمک اولور. اوشاغا آد قویما مراسیمى معمولا ائله همان آلتینجى گئجه اولوردو۰ قوهوم¬قونشودان بیر عده سى آد قویمایا و شام یئمه گینه چاغریلیردى.
اوشاغا آد سئچمک اوچون نئچه یول وار ایدى.بیرسیرا عائله لرده محله ملاسینى چاغیریردیلار.
شامدان قاباق اوشاغى کیشیلر اوتوران اوتاغا گتیریب ملانین قوجاغینا وئریر و خواهش ائدیرلر اونا آد سئچسین.
اودا اوشاغا و عائله یه خئییر دعا وئرمگه مقدس آدلاردان نئچه سینى یازیب قران آراسینا قویوب? اوشاغین قولاقلارینا اذان اقامه اوخویاندان سونرا قرآن آراسیندا کى آدلاردان بیرینى چکیب اوجادان اوخویوب و دئیه ردى: انشااله بو آد سنه مبارک اولسون? ساغلیق اولسون آتانین¬آنانین سایه سینده بویویه سن… ملا چاغریلمایاندا اوشاغى عائله نین آغ ساققالى و یا ننه باباسى? یا دده باباسینین قوجاغینا وئره ردیلر? اگر بیر آد قاباقجادان سئچمه سئیدیلر? مشورتله بیر آد یازیب قرآنا قویاردیلار۰ آدلار عمومیتله مقدس آدلاردان و خصوصیله اماملارین آدلارى آراسیندا سئچیلردى.
بونا گوره ده ان مقدس آدلار? على? فاطمه? حسن? حسین? باقر? صآدق۰۰۰ اولاردى.
بونلااردان علاوه بیر سیرا آدلار و اوشاغین دوغولدوغو موسم و آى آدلاریله علاقه ده قویولوردو۰ مثلا ائل بایرامى یا مذهبى بایراملاردا اولانلارا بایرام? بایرامعلى? قوربان? غدیر و بو بیرى آیلاردا اولانلارا محرم? صفر? رجب? شعبان? رمضان۰۰۰ قویوردولار.
قوربان آییندا اولانلار خالص حاجى آدى وئریر و یا آیرى آد دا وئرسه لر حاجى سوزونو اونون باشینا آرتیریردیلار.
بیر سیرا عائله لرده اوشاغا دونیادان گئتمیش بابا و ننه لرىنین آدینى قویوردولارکى اونلارین خاطره سى انودولماسین.بیر سیرا ساوادلى عائله لرده اوشاغین آدینى و اولدوغو تاریخى قرآن یا باشقا دینى کتابین آستار کاغاذینا یازیردیلار.
آد قویما مراسیمى قورتاراندان سونرا شام وئریلیردى.او شامدان زاهییا دا وئریلیردى۰ زاهى دوغاندان سونرا ایلک دفعه جماعت یئیه ن یئمکدن یئییردى۰قوناقلار گئدندن سونرا ماما زاهینین یاخینلارینا تاپشیریردىکى،یاتماییب گئجه نى قاریتسینلار (یاریدان گئجیرتسینلر۰ بونا گوره اونلاردا ساعاتلار اوتوروب گولر و زاهى ایله باشباشا قویاردیلار۰اما بو گون آذربایجانلیلارین ایچینده، ائولنمک یاشی اوتوزدان یوخاری-یا قالخیبدیر. اونونلا بیرگه تک اوشاقلیق دا، توپلومون ایچینده چوخ سئویلیر.
بو اوزدن ده، توپلوم گئتدیکجه قوجالیر. بو ندنلره گوره، سون ایللر ائولیلیکدن یانا اولوب چوخ اوشاق سئون بیرینه چئوریلمیشم. بو چئوریلمه-یه آتا-بابالاریمیزین بیر یاخشی سوزو وار؛ دالدان آتیلان داش، توپوغا ده-یر.
ائولیلیکدن یانا اولدوغوما باخمایاراق ائولنمه-ییم اوتوز یاشدان سونرا اولدو. ائولیلیک ایکی کسدن اولوشدوغونا گوره، نئچه اوشاقلیق قالسین قیراقدا، بیر اوشاغین گلمه-یی بئله نئچه ایل چکیر!
سونوندا بیز ده آتا آنا اولا بیله-جکدیک. اوشاغین، آدی-بسی گلن گوندن، اونا نه آد قویاجاغیمیزین اوستونده دانیشیقلار گئدیردی. اوغلانلیغی ایله قیزلیغی بللی اولمایانا دک، قیز اوغلان آدلاردان بیر نئچه آدین اوستونده قرارا گلمیشدیک، آتاسی ایله آناسی اولاراق! یولدا اولانین قیز اولدوغو بللی اولاندان سونرا، قیز آدلاری، هردن بیر، اونوموزه سیرالانیردی.
اونجه-دن بیر آدین اوستونده اورتاق یئره گلمیشدیک ساییلا بیلردی. آنجاق، یان-یووره ائشیدندن سونرا، منیم قراریمی ده-ییشدیردیلر. داها دوغروسو، ندنلرین سایدیقدا، آدی دهییشمه-یی خانیم ایله اورتایا قویدوم. او آدی خانیم چوخ سئویردی.
منیم اوچون ده، اویغون آد نظره گلیردی. آدین ده-ییشمه-یینه خانیمی راضیلاشدیرماقلا، یئنی آد سئچمه ماراتونو باشلادی. چوخ گوزل تورکو آدلار وار ایدی.
چوخ قویولان آدلاری ایسته-میردیک(بو ایستکده منیم پاییم چوخ دیر ساییلا بیلر!) اوشاغا قویاق، بیر-ایکی یاخشی آد قالیردی، اونلاری دا یاخینلاردان اوشاقلاری اوچون قویموشدولار.