آبرویی که دولت یازدهم پای مذاکرات هسته ای گذشته است
سیده سمیه جعفری
گروه سیاسی : روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ۱۳۹۲ شاهد مناظره‌ها، وعده‌ها و شعار‌های فراوان نامزد‌های ریاست جمهوری بودیم.
زمینه? اصلی کار نامزد پیروز انتخابات، تمرکز بر ناتوان نشان دادن دولت گذشته در مذاکرات هسته‌ای بود. با روی کار آمدن دولت جدید، در بحبوحه? فشار‌ها و تحریم‌های ظالمانه? شورای امنیت و بحث بر سر مسئله? هسته‌ای، اذهان عمومی به این سمت هدایت شد که خط مشی این دولت برای رفع تحریم‌ها چگونه خواهد بود؟دولت یازدهم در همان بدو تولد، برگ جدیدی از مذاکرات هسته‌ای را ورق زد. روحانی با انتقال سریع مذاکرات هسته‌ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه، روند جدید مذاکرات را با گروه موسوم به ?+? کلید زد. تحولات سیاسی و وضعیت معیشتی مردم، موجب شد تا مذاکرات هسته‌ای رنگ و بوی تازه‌ای بگیرد. تغییرات کلی در دپارتمان هسته‌ای و تفکرات سازنده مذاکرات، ماه عسل دولت تازه کار بود. دولت یازدهم همه? مشکلات کشور در زمینه‌های مختلف و راه حل آن‌ها را به مذاکرات هسته‌ای و توافق احتمالی گره زد و با مدعی شدن ناکارآمدی دولت قبلی در مذاکرات، حتی آبروی خود را در گرو نتیجه? این مذاکرات گذاشت. البته این نگرانی و دلواپسی به مردم هم سرایت کرد و موضوع هسته‌ای به دغدغه? روزمره? آن‌ها مبدل شد. رهبر معظم انقلاب، مثل همیشه با هوشیاری تمام اوضاع کشور را مدیریت کرده و نکات لازم را از همان ابتدا به تیم مذاکره کننده هسته‌ای گوشزد می‌کردند. ایشان در بیانات ارزشمند خود در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چند روز پس از شروع به کار رسمی دولت یازدهم، فرمودند: »ما مخالف با حرکتهای صحیح و منطقی دیپلماسی هم نیستیم؛ چه در عالم دیپلماسی، چه در عالم سیاستهای داخلی. بنده معتقد به همان چیزی هستم که سال‌ها پیش اسم‌گذاری شد «نرمش قهرمانانه»؛ نرمش در یک جاهایی بسیار لازم است، بسیار خوب است؛ عیبی ندارد، اما این کشتی‌گیری که دارد با حریف خودش کشتی می‌گیرد و یک جاهایی به دلیل فنّی نرمشی نشان می‌دهد، فراموش نکند که طرفش کیست؛ فراموش نکند که مشغول چه کاری است؛ این شرط اصلی است؛ بفهمند که دارند چه کار می‌کنند، بدانند که با چه کسی مواجهند، با چه کسی طرفند، آماج حمله? طرف آن‌ها کجای مسئله است؛ این را توجّه داشته باشند.«
نرمش قهرمانانه‌ای که رهبری معظم به آن اشاره کردند، مفهوم عمیقی دارد و حتی به نوعی بیان کننده? حد و مرز برای سیاسیون است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «مهارت دیپلماتیک» را استفاده به‌موقع و به‌جا از انعطاف و اقتدار معنا کردند و افزودند: »معنای دیگر این ویژگی نرمش قهرمانانه است که صلح امام حسن مجتبی علیه‌السلام پرشکوه‌ترین نمونه? تاریخی آن به شمار می‌رود.« با توجه به این رویکرد، نرمش قهرمانانه آن نیست که اهداف و آرمان‌های نظام به طور کلی نادیده گرفته شود و از ارزش‌ها و اصولی که به آن پایبندیم، عقب نشینی کنیم، بلکه باید طوری بین انعطاف و اقتدار قدم برداریم که هنرمندانه به مقصودمان برسیم. در واقع عبارت نرمش قهرمانانه اولین بار در دولت یازدهم، زمانی از سوی رهبر معظم انقلاب بکار گرفته شد که این دولت کارش را با لبخند زدن بر دشمنان دیرینه? انقلاب آغاز کرد. ایشان به مسئولین امر هشدار دادند که هرگونه رفتاری با دشمن چه عواقبی برایمان خواهد داشت. چهارچوب تعریف شده برای تیم مذاکره کننده? هسته‌ای بیانگر این است که ملت ایران پای خود را به اندازه? قدمی کوچک، از احقاق حقوق مسلم خود عقب‌تر نمی‌گذارد. روند مذاکرات باید به گونه‌ای باشد که انتفاع مردم از آن در سیر صعودی قرار گیرد نه اینکه خطی ثابت یا حتی نزولی را طی کند. اما در مورد آنچه که به عنوان توافق در لوزان گفته شد نکاتی را می‌توان یافت که نشان از نرمش بیش از حد یا عقب نشینی دارد. توافقی که بر خلاف فرمایشات رهبر انقلاب به دشمن امتیازاتی داده است که می‌تواند در آینده مورد دستاویز آن‌ها قرار بگیرد. اگر توافقی بد برای ما به امضا برسد در مقابل نسل‌های آینده چه جوابی خواهیم داشت که در واقع خودکرده را تدبیر نیست. اگر دشمن با زور اسلحه بخشی از خاک ما را اشغال کند، می‌توان در آینده آن را باز پس گرفت. اما وقتی امضای خودمان پای برگه‌ای قرار می‌گیرد، دیگر آب رفته به جوی بر نمی‌گردد. اکنون مصادیقی را از نتایج مذاکرات هسته‌ای لوزان مرور می‌کنیم که مشکوک به عبور از خطوط قرمز هستند. خطوطی که با صراحت توسط رهبر معظم انقلاب ترسیم شده‌اند. انجام فعالیت‌های علمی یکی از مواردی است که از ابتدا به عنوان امری غیر قابل چشم پوشی معرفی شد. اما در توافقی که هنوز نوشته نشده، طرف ایرانی پذیرفته است تا ۱۵ سال در فردو تحقیق و توسعه مربوط به غنی سازی نداشته باشد. هنوز مشخص نیست در توافق نهایی این مساله تا چه حد به بخش‌های دیگر تسری یابد. بر اساس آنچه که در لوزان شنیده شد، قرار است کاربری و میزان استفاده از سایت‌های فردو و آب سنگین اراک به طور کلی تغییر کند. به طوری که زحمات چندین ساله? دانشمندان هسته‌ای که خون چند نفر از آن‌ها بر زمین ریخت، به باد می‌رود. محدودیت استفاده از سانتریفیوژ‌ها به حدی است که در آینده? نزدیک هم تامین کننده? سوخت هسته‌ای مورد نیاز ما نخواهد بود. علاوه بر این، با گذشت زمان این نیاز بیشتر هم می‌شود. رهبر معظم انقلاب نیز در این مورد آشکارا با ذکر عدد و رقم میزان نیاز کشور را اعلام کردند. اما آنچه که مورد توافق قرار گرفته است، فاصله? بسیاری با میزان مطلوب دارد. با وجودی که دولت یازدهم از ابتدا حل مساله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها را تنها راه ممکن برای اداره? کشور معرفی می‌کند، طرف مقابل بر لغو مرحله‌ای، محدود، زمان بندی شده تاکید دارد. با وجودی که گاه مقامات کشورمان نیز اعلام می‌کنند تحریم‌ها یکباره لغو خواهند شد، اما متن قرارداد نهایی است که نشان می‌دهد چقدر این مساله به واقعیت نزدیک شده است. رهبر معظم انقلاب با صراحت از مذاکره کنندگان خواستند جزئیات مذاکره را در اختیار مردم قرار دهند و با آن‌ها صادق و شفاف باشند. اما تا کنون کسی به این ندا لبیک نگفته است. حال چند سال به عقب برمی گردیم. مذاکرات هسته‌ای در تابستان سال ۲۰۰۲ کلید خورد و در مهرماه ۱۳۸۲ در مذاکراتی که حسن روحانی و کمال خرازی به عنوان ریاست هیئت ایرانی در آن حضور داشتند، توافقنامه‌ای در تهران به امضا رسید که به موجب آن، از تأسیسات اتمی ایران بازرسی‌های گسترده‌ای به عمل آمد و فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم نیز در ایران متوقف شد. کمی بعد یعنی در بهمن ۱۳۸۲ در پاریس، ایران به صورت داوطلبانه متعهد شد کلیه فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و بازفرآوری مانند ساخت، تولید، نصب، آزمایش، سرهم‌بندی و راه‌اندازی سانتریفیوژهای گازی و فعالیت‌های مربوط به جداسازی پلوتونیم را متوقف کند و در عوض اتحادیه اروپا سعی در پذیرش ایران در سازمان تجارت جهانی نماید. که هیچ‌گاه طرف غربی به تعهداتش عمل نکرد. در اسفند ۱۳۸۲ نیز شاهد به امضا رسیدن توافقنامه‌ای در بروکسل بودیم که بر اساس آن ایران متعهد شد، ساخت و آزمایش سانتریفیوژهای مورد نیاز برای غنی‌سازی را متوقف و اقدام به ساخت قطعات یدکی سانتریفیوژهای موجود در آن زمان را نیز تعلیق کند. ریاست هیئت ایرانی در این مذاکرات هم به عهده? حسن روحانی بود. ایران در ژانویه ۲۰۰۶ در حضور بازرسان آژانس بین المللی هسته‌ای، تأسیسات مجتمع تحقیقاتی هسته‌ای نطنز را فک پلمب کرد و در آوریل همان سال دانشمندان ایرانی موفق به تولید چرخه کامل سوخت هسته‌ای در مقیاس آزمایشگاهی شدند و ایران به کشورهای عضو باشگاه اتمی پیوست. پس از گذشت فراز و فرودهای بسیار، در ۲۶ فروردین ۱۳۹۱ در مذاکراتی که با حضور سعید جلیلی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه? اروپا در استانبول برگزار شد، کا‌ترین اشتون رسما از حق هسته‌ای ایران سخن گفت. با روی کار آمدن دولت یازدهم و سفر روحانی به نیویورک و تماس تلفنی‌اش با اوباما، روند دیپلماسی این دولت در مسئله? هسته‌ای کشور آغاز شد.
پس از توافقات ضعیف ژنو، تهدید آمریکا مبنی بر استفاده کردن از گزینه‌های نظامی و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، موجی از بی‌اعتمادی نسبت به طرف غربی در کشور به جریان افتاد. تغییر در ذهنیت مردم در رابطه با مذاکره با آمریکا و ایجاد دلواپسی و نگرانی از آینده? مذاکرات، سبب شد تا رهبری معظم نیز صراحت بیشتری در فرمایشات خود بکارگیرند. حال ابهاماتی اذهان مردم را درگیر کرده است که رهبری عزیز به صراحت به آن‌ها پاسخ می‌دهند. آیا جزئیّات مذاکرات هسته‌ای تحت نظر رهبری است؟ ایشان به صراحت به این سؤال پاسخ داده اند که: »بنده در جزئیّات مذاکره دخالتی نکردم، بازهم نمی‌کنم؛ من مسائل کلان، خطوط اصلی، چهارچوب‌های مهم و خطّ قرمز‌ها را به مسئولین کشور همواره گفته‌ام؛ عمدتاً به رئیس جمهور محترم که ما با ایشان جلسات مرتّب داریم، و موارد معدودی هم به وزیر محترم خارجه؛ خطوط اصلی و کلّی. جزئیّات کار، خصوصیّات کوچک که تأثیری در تأمین آن خطوط کلان ندارد، مورد توجّه نیست؛ این‌ها در اختیار آن‌ها است، می‌توانند بروند کار کنند. اینکه حالا گفته بشود که جزئیّات این مذاکرات تحت نظر رهبری است، این حرف دقیقی نیست.« بنابراین یک توافق خوب توافقی است که منافع ملت و نظام در آن در نظر گرفته شود و تضمین کننده? پیشرفت ایران باشد نه چوبی باشد لای چرخ آن. رفتار‌ها و گفتارهای دولت یازدهم باید به گونه‌ای باشد که بوی تحقیر و ذلت از آن به مشام نرسد و مورد مذمت نسل‌های آینده قرار نگیرد. نرمش قهرمانانه نیز حربه‌ای است که کشور را در این مرحله? حساس باعزت رو به جلو خواهد برد و به معنی عقب نشینی با ذلت نیست.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۴ ساعت ۴:۵۴ ق.ظ
