استاد اقليم شناسي دانشگاه تبريز:
۹۰ درصد دریاچه ارومیه خشک شده است
گروه خبر: مدیر گروه آب و هواشناسی و استاد اقلیم شناسی دانشگاه تبریز گفت: بیش از ۹۰ درصد دریاچه‌ی ارومیه خشک شده است. برای مشاهده عکس در ابعاد اصلی ، بر علامت ذره بین روی تصویر کلیک نمایید
بهروز ساری صراف با بیان این مطلب اظهار کرد: طبق آمار منتشر شده در سایت شرکت آب منطقه‌ای استان در ۲۴ آذر ماه، حجم آب موجود در دریاچه برابر با یک میلیارد و ۶۶ میلیون متر مکعب بوده و این در حالی است که طبق میانگین دراز مدت ۳۰ ساله، میزان آب موجود در دریاچه باید برابر با ۱۶ میلیارد متر مکعب باشد!
وی افزود: اعداد را بیش از حد برجسته نکنیم. دریاچه‌ی ارومیه از فرم دریاچه خارج و تبدیل به بستر نمکی یا پلایا شده است. تمامی تلاش‌ها نیز برای جلوگیری از خیزش نمک است. ثابت نگه داشتن تراز دریاچه آن هم زیر حد نرمال افتخار بزرگی نیست. وی با بیان این که ۱۵ سال پیش برخی هشدار محققان و دانشگاهیان مبنی بر خشکی دریاچه‌ی ارومیه را سیاه‌نمایی خواندند اظهار کرد: بی‌توجهی به هشدارها، نبود منشور محیط زیست، جای خالی کرسی‌های آزاد اندیشی در مسائل زیست محیطی، نبود حمایت ملی از محیط زیست و اجرایی نشدن قوانین و حمایت از برخی کارخانجات آلاینده به بهانه‌ی حمایت از تولید و اشتغا،ل نتیجه‌ای جز تخریب محیط زیست ندارد.
* قانون گذاران و مسئولان ما بحران خشکی دریاچه‌ی ارومیه را جدی نگرفته‌اند
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز در ادامه گفت: بی‌توجهی مسئولان ذی‌ربط نسبت به بحران خشکی دریاچه‌ی ارومیه و نبود قوانین مصوب برای کشاورزان و مردم، باعث شده است تا مردم خشکی دریاچه را یک بازی خبری تلقی کنند. وی ادامه داد: مسئولان به رای مردم نیاز دارند؛ از این رو سعی دارند مردم را ناراحت نکنند. هیچ هشدار جدی و قانون تصویب شده‌ای در این خصوص وجود ندارد. علاقه‌ی مردم ما هم در شعار خلاصه شده و هیچ تغییر مثبت و موثری در مصرف آب و الگوی کشت توسط مردم و مسولان دیده نمی‌شود!
* منابع آبی ما قانونی به هدر می‌روند
وی با اشاره به برخی سیاست‌گذاری‌های نادرست حوزه‌ی کشاورزی در برنامه‌ی ششم توسعه تصریح کرد: تولید سالانه‌ی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن چغندر و تبدیل ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی شیب‌دار به باغ از جمله سیاست‌های مدون در برنامه‌ی توسعه‌ی ششم است که بدون توجه به میزان آب مورد نیاز به احداث باغ و کشت چغندر تدوین شده و با توجه به این که اراضی موجود در حاشیه‌ی دریاچه‌ی ارومیه یکی از کانون‌های اصلی کشت چغندر با نیاز آبی فراوان است اجرای این طرح، بحران خشکی را تشدید خواهد کرد. منابع آبی ما قانونی به هدر می‌روند. ساری صراف عنوان کرد: تا زمانی که بحران دریاچه‌ی ارومیه و کم‌آبی از سوی مسئولان جدی گرفته نشود، نمی‌توان از مردم انتظار داشت. با وجود چنین طرح‌هایی در برنامه‌ی ششم توسعه مردم نیز بحران آب را جدی نمی‌گیرند و اگر محصولاتی با نیاز آبی بالا کشت کنند، کار غیرقانونی انجام نداده‌اند؛ چرا که مجوز آن در برنامه‌ی توسعه‌ی کشور و از سوی مسئولان صادر شده است. مردم زمانی خود را موظف به اجرای قوانین می‌دانند که مسئولان را جدی و صادق ببیند. وی با اشاره به نادیده گرفته شدن منابع انرژی، توصیه به استفاده از کودهای شیمیایی و تشویق به سدسازی دربرنامه‌ی ششم توسعه گفت: با وجود منابع آبی محدود و بحران خشکی دریاچه، نمایندگان هم وعده‌ی سدسازی به مردم می‌دهند. مردم این مغایرت در بیانات و قوانین مصوب را به وجود اهداف پنهان و سیاسی تعبیر می‌کنند.
وی ادامه داد: تکنوکرات‌ها و بازرگانان ما باید چاره‌ای بیندیشند و به جای وارد کردن کالای درجه سه‌ی چینی، تکنولوژی‌های روز برای کاهش آلودگی هوا را وارد کنند. امروزه در سطح دنیا از فیلترهای تصفیه‌کننده‌ی هوا و دستگاه‌های دودخور استفاده می‌کنند که ضمن پاکسازی هوا کربن اتمسفر را به الماس مصنوعی تبدیل می‌کند. ساری صراف در ادامه ضمن تایید وجود رابطه‌ی معنی‌دار بین آلودگی هوای شهرهای همجوار و خشکی دریاچه‌ی ارومیه ادامه داد: طبق مطالعات و مستندات علمی، بحران ریزگردها و خیزش نمکی علاوه بر استان‌ها، کشورهای همجوار را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. ریزگردها با ورود به لایه‌های فوقانی جو از طریق کانال هوایی تروپوسفر به استان‌های مجاور و حتی کشورهای همجوار و مناطق دور دست نیز منتقل شده و می‌تواند به تبدیل به یک بحران بین‌المللی شود.
*ناباروری ابرها ناشی از وجود گاز متان موجود در دریاچه ثابت نشده است
استاد اقلیم شناسی دانشگاه تبریز در پاسخ به درستی تئوری ناباروری ابرها ناشی از گاز متان موجود گفت: گازهای گلخانه‌ای سبب گرمایش زمین و کاهش بارندگی می‌شوند و گاز متان نیز یکی از گازهای گلخانه‌ای است که تراکم ابرها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این گاز که به گاز مرداب و باتلاق نیز معروف است در میان بقایای گیاهان نیز وجود دارد. وی افزود: پنج هزار و ۲۰۰ کیلومتر از حاشیه‌ی دریاچه‌ی ارومیه در گذشته جزو پهنهی آبی دریاچه بود که امروزه پهنه‌ای خشک و نمکی، جای پهنه آبی را گرفته است و باتلاق، مرداب و بقایای گیاهی در این منطقه دیده نمی‌شود که بتواند ساطع شدن گاز متان در سطح کلان منطقه را ثابت کند. وی عنوان کرد: بحران خشکی دریاچه به اندازه‌ی کافی مردم را نگران کرده و بهتر است تا ثابت نشدن و تحقق اندازه‌گیری میزان متان و تاثیر آن بر باروری ابرها تنش ایجاد نشود. استاد دانشگاه تبریز در ادامه با تاکید بر نقش عوامل انسانی در خشکی دریاچه‌ی ارومیه و لزوم مداخله‌ی زودهنگام گفت: با در نظر گرفتن دخالت نامناسب بشر در طبیعت، هیچ بلا و خطری دور از انتظار نیست. درتمامی بحران‌های زیست محیطی نیاز به اقدامات اورژانسی است. برای احیای دریاچه‌ای مثل دریاچه‌ی ارومیه در دنیا حدود ۲۵ سال زمان لازم است.
امیدواریم حداقل نوادگان و نسل‌های آینده‌ی ما یک قرن دیگر احیای دریاچه را ببینند! وی با اشاره به نقش خشکی دریاچه در گرم شدن هوا اظهار کرد: پهنهی آبی دریاچه در گذشته نقش موثری در تعدیل هوای شهرهای حاشیه‌ی دریاچه داشت. اما امروزه با توجه به وجود پهنهی خشکی در سطح وسیع و خاصیت خشکی‌ها شاهد گرم شدن هوا حتی در فصول سرد سال هستیم.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایسنا ساری صراف در پایان علاوه بر نقش گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، نقش عوامل انسانی اعم ازفرهنگ و عملکرد مردم و مدیران، نبود مقررات و قوانین جدی زیست محیطی و فقدان معیشت جایگزین، الگوی کشت نامناسب و آبیاری اراضی زراعی با شیوه غرقابی و همچنین برنامه های ناکارآمد در زمینه آب و خاک را از علل خشکی ارومیه برشمرد.
*شوری آب چاه ها و کاهش کیفیت خاک، نتیجه پسرفت دریاچه ارومیه است
همچنین رئیس گروه آب و خاک مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: شور شدن آب چاه ها و کاهش کیفیت خاک از عوارض پسرفت دریاچه ارومیه است و اگر مدیریت نشود امکان کشت در زمین زراعی از بین خواهد رفت.
احمد بایبوردی با اشاره به اینکه بیشتر اراضی شور در شرق دریاچه ارومیه و قسمتی نیز در منطقه دوزدوزان واقع است، اظهار کرد: اراضی دارای شوری متوسط در آذربایجان شرقی در کل حدود ۶۸۷ کیلومترمربع و اراضی دارای شوری زیاد حدود ۳۸ کیلومتر مربع است و کشاورزی در اراضی با شوری کمتر از چهار دسی زیمنس بر مترمربع امکان دارد.وی افزود: اگر در این اراضی مدیریت مناسبی نشود ممکن است به تدریج شوری آنها افزایش یافته و محدودیت هایی برای کشت محصولات ایجاد شود.وی با اشاره به مشکلات شهرستان های آذربایجان شرقی مشرف به دریاچه ارومیه اظهار کرد: امکان افزایش سطح کشت در شهرستان های آذرشهر، اسکو، ملکان عجب شیر، شبستر، تبریز و بناب که در حاشیه شرقی این دریاچه قرار دارند وجود ندارد و باید تلاش کنیم وضعیت فعلی در کشت را حفظ کنیم.
بایبوردی همچنین با اشاره به علمی کردن کشاورزی در شرایط کنونی گفت: یکی از راه های علمی کردن کشاورزی استفاده از کشاورزی حفاظتی است که در این کشاورزی، زمین زراعی با استفاده درست حفظ می شود. وی افزود: کارشناسان باید کشاورزان را توجیه کنند که بعد از برداشت محصول زراعی خود کاه و کلشی که در مزارع کشاورزی به جا می ماند بهترین کود و تغذیه برای زمین های زراعی است و از فرسایش خاک جلوگیری می کند.
وی اضافه کرد:یکی از اصول مهم کشاورزی حفاظتی، عملیات کشت بدون شخم است و این نوع عملیات با ذخیره رطوبت در خاک موجب افزایش حاصل خیزی زمین می شود.
بایبوردی اظهار کرد: درحال حاضر با توجه به شرایط بحران کم آبی کشاورزی حفاظتی یک امر ضروری است نه یک انتخاب و ما باید کشاورزان را تشویق کنیم که وارد عرصه کشاورزی حافظتی شوند. وی با اشاره به مزایای استفاده از کشاورزی حفاظتی گفت: این نوع کشاورزی موجب افزایش بهره وری در شرایط زراعت دیم و کاهش هزینه_های تولید می شود.
بایبوردی با تاکید بر استفاده بهینه از منابع تجدید ناپذیر آب و خاک، گفت: با تغییر الگوی کشت درصدد حفظ این منابع هستیم.
وی با اشاره به اینکه اجازه تغییر کاربری اراضی مستعد کشاورزی داده نمی شود، گفت: کشت پیاز در منطقه که تخریب خاک را به همراه دارد کاهش و از طرف دیگر کشت کلزا که در جهت اصلاح خاک موثر است افزایش یافته است.
بایبوردی با اشاره به اینکه در بخش عمده ای از اراضی استان با کاهش حاصلخیزی خاک مواجه هستیم، گفت: فرسایش خاک، فرونشست زمین و آلودگی های محیطی با پساب تسویه نشده به این بحران دامن زده است.
وی با اشاره به اینکه خاک زنده است و قدرت باروری خود را به لحاظ عوامل محدودیت زا از دست می دهد، گفت: گاهی عوامل محدودیت زا قابل رفع و وضعیت قابل برگشت است .وی اظهار کرد: سطح زیر کشت باغات و اراضی زراعی نیز که وابسته به منابع آب زیرزمینی و سطحی بوده به صورت بی رویه و نامتناسب با شرایط اقلیمی و محدودیت منابع آبی در منطقه توسعه پیدا کرده است.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۰۴ دی ۱۳۹۶ ساعت ۸:۰۸ ق.ظ
