کارکردهای فراموش شده رسانه ملی
نفیسه زارعی
گروه اجتماعی : بدون تردید رسانه یکی از کاربردی ترین ابزار دنیای نوین ارتباطات است؛ در دنیای امروز قابلیت رسانه ها در انتقال مفاهیم، ارزش ها و باورهای یک فرهنگ بر کسی پوشیده نیست؛ به تعبیر بهتر یکی از کارکردهای رسانه ذائقه سازی برای مخاطبان است؛ بر مبنای این کارکرد، صاحبان رسانه ها اعم از دیداری و شنیداری می توانند در یک بازه زمانی میان مدت و یا کوتاه مدت حجمی از داده های مطلوب خود را به طیف گسترده ای از مخاطبان انتقال دهند؛ چنانچه در فرآیند تبلیغات که ما آن را با عنوان پیام های بازگانی می شناسیم رویداد ذائقه سازی گاهی در کمتر از دقیقه رخ می دهد.
در کشور ما، رسانه ملی رسانه ای کاملا بومی محسوب می شود؛ این امر به معنای این است که کارگزاران این رسانه می بایست در انتقال مفاهیم به مولفه هایی اساسی توجه داشته باشند؛ به طور نمونه آنها در پروژه های برنامه سازی خود باید بر مبنای فاکتورهای جامعه نمونه ایرانی اسلامی پیش رفته و با تعریفی جامع از این جامعه در رسانه ملی سعی در انتقال فرهنگ، ارزش و باورهای مربوط به آن نمایند.
بخشی از انتقال این ارزش ها البته در لحظات پربیننده رسانه ملی صورت خواهد گرفت؛ لحظاتی نظیر مناسبت های ملی و مذهبی که طیف گسترده ای از مردم مدت زمانی از وقت خود را پای رسانه ملی می گذرانند، یکی از بهترین زمان ها برای ذائقه سازی این مخاطبان عام محسوب می شود؛ رسانه در این زمان هایی که می توان از آن به عنوان ساعت ازدحام مخاطب یاد کرد با بهره گیری از فاکتورهای جامعه نمونه اسلامی و اشخاصی که می توانند به عنوان الگو برای نسل های مختلفی که مسحور جادوی قرن شده اند، معرفی شوند بخشی از فرآیند انتقال باورها و ارزش ها را به راحتی صورت دهد، این درحالی است که گاهی رسانه ملی در اثر عوامل گوناگون در این فرآیند دچار انحراف از جریان و مسیر اصلی خود می شود، به عبارت دیگر گاهی برنامه سازان رسانه در ماراتن تهیه و پخش محصول خود، با هدف جلب مخاطب حداکثری برای برنامه شان، محتوا را فدای صورت ظاهری می کنند؛ نمونه این موضوع در برنامه هایی که در هنگام پایان سال و به فراخور تحویل سال کهنه به سال نو؛ در شبکه های گوناگون این رسانه پخش شد کاملا مشهود است؛ اگر بخواهیم با یک نگاه آسیب شناسانه به موضوع بنگریم درخواهیم یافت که در این برنامه ها که عموما می توان آنها را در زمره جنگ های شبانه به حساب آورد عموما از افرادی استفاده و دعوت می شود که به عنوان ستاره و یا چهره مطرح هستند و این ستارگان که در بیشتر موارد متشکل از بازیگران عرصه سینما و تلویزیون هستند، تلاش می کنند در حوزه های گوناگون اظهارنظر کرده و گاهی به فراخور سوال مطرح شده از سوی مجری و یا اجراکنندگان برنامه های زنده ناگزیر به ارائه پاسخ هایی مبتنی بر درک شخصی خود شوند اما بدون تردید، با یک نگاه سطحی اما موشکافانه به موضوع حضور این چهره ها در رسانه ملی مجموعه ای از سوالات در اذهان عمومی نقش می بندد.
سوال نخست که ممکن است مطرح گردد؛ این است که این افراد در حوزه زندگی شخصی و اجتماعی خود، تا چه اندازه با فاکتورهای مدنظر جامعه نمونه اسلامی ایرانی انطباق دارند؟ و پرسش دیگر که حول این محور مطرح می شود این است که آیا ورود این افراد به حیطه های بسیار تخصصی و پاسخگویی به پرسش هایی که نیاز به حضور کارشناس زبده برای حل و فصل موضوع مطروحه دارد؛ تا چه اندازه می تواند تأثیرات منفی و یا حتی مثبت اجتماعی را برای فرد و جامعه درپی داشته باشد؟
برای پاسخ به این سوالات ابتدا باید گفت دغدغه جذب مخاطب به ویژه در ساعات خاص و پربیننده رسانه نباید باعث کاسته شدن از کیفیت محصول فرهنگی تولید شده شود؛ در حقیقت گاهی رقابت های میان شبکه های رسانه ملی آن هم برای روزهایی با ترافیک کاری بالا نظیر اعیاد و یا حتی گاهی در سوگواری ها باعث می شود برنامه سازان برنامه های مجری محور از مدعوینی استفاده کنند که به دلیل ظهور و بروز آنها در یک عرصه خاص نظیر سینما و یا ورزش، در سطح کلان مطرح شده اند و اکنون به واسطه چهره آنها ممکن است بتوانند گوی رقابت را از شبکه دیگر بربایند؛ این درحالی است که اگر به رسالت فرهنگی رسانه ملی توجه کنیم درمی یابیم که رسانه ملی می بایست مجمع و یا محفلی برای تبادل و انتقال ارزش ها و فرهنگ ها باشد؛ زیرا اصولا این رسانه دارای یک شان حاکمیتی است که هرگز نباید فراموش شود و در این میان جایگاه توده های مردم از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا در فرایند مدیریت فرهنگی که به عنوان بخشی از بافت ذاتی رسانه محسوب می شود فرهنگ عمومی نباید دستخوش پاره ای از تصمیمات شخصی و یا سلیقه ای برای جلب نظر مردم به هر قیمتی قرار بگیرد.
به هر روی ظرفیت بالای این رسانه اعم از رادیو و تلویزیون در فرهنگ سازی مسأله ای انکار ناپذیر است اهمیت این موضوع تاجایی است که رهبر عظیم الشأن انقلاب مسئولیت اصلی رسانه ملی و دست اندرکاران آن را ارتقای استقلال فرهنگی و هویت انقلاب ایران اسلامی معرفی می کند و این مسأله به عنوان یک مطالبه از سوی ایشان خطاب به رئیس جدید این سازمان مطرح می شود؛ بنابراین با شناخت و درک رسالت مهم این رسانه باید راهکارهای صحیح مدیریت فرهنگی در حوزه برنامه سازی مدنظر فعالان رادیو و تلویزیون قرار بگیرد؛ زیرا گاهی به نمایش کشیدن و یا استفاده از افرادی که فاقد تعهد و یا تخصص لازم هستند سبب الگوسازی های نادرست به ویژه برای نسل جوان می شود؛ این الگوها که بعضا به دلایل گوناگون از استقلال فکری و فرهنگی لازم برخوردار نبوده و صرفا به دلیل فاکتور دیده شدن در یک میدان خاص پابه عرصه تصویر و صدا گذاشته اند می توانند به جای ارائه آنچه از آن تحت عنوان هویت فرهنگی ایرانی اسلامی یاد می شود؛ هویتی مغشوش را به مخاطب منتقل سازند؛هویتی که بعضا می تواند فرسنگ ها از مولفه ها و موازین حقیقی ما فاصله داشته باشند و افراد جامعه را دچار پدیده سردرگمی و بیگانگی فرهنگی آن هم از طریق ابزارهای وطنی نماید.
بنابراین باتوجه به اثبات نقش رسانه و تأثیرات مثبت و منفی آن باید به این حقیقت تلخ اعتراف کرد که مدیران، مسئولان و متولیان هنری و فرهنگی این عرصه که عموما تلاش می کنند در دنیایی که از منابع مختلف فرهنگ اسلامی- ایرانی ما مورد هجمه قرار گرفته است؛ به نوعی گوی رقابت را حتی از رسانه های برون مرزی مانند ماهواره که یکی از مخرب ترین ابزارهای غرب در جنگ نرم محسوب می شود بربایند، در این میدان گاهی خود به شکلی کاملا ناخواسته دچار تقلیدهای جذب مخاطب این بدافزار می شوند و در نتیجه بسیاری از فاکتورها و مولفه های عنوان شده را زیرپا می گذارند؛ البته در این میان نمی توان از تأثیرات مثبت رسانه ملی در ابعاد گوناگون که در اثر پخش برنامه های پرمحتوا حاصل شده است، غافل شد.
باتوجه به این مهم و نقش و جایگاه این ابزار مهیج عصر اطلاعات و فناوری در حوزه های مختلف باید بدانیم این رسانه داخلی می تواند با الگودهی صحیح به جامعه و همچنین به تصویر کشیدن سبک زندگی اجتماعی مطلوب جامعه ما از بسیاری از آسیب های اجتماعی بکاهد و در نتیجه با ارائه محتوای سالم ذائقه جامعه ایرانی را به سمت و سوی صحیح هدایت نماید و بدین ترتیب در آینده ای نه چندان دور خود به عنوان رسانه الگو در سطح کشور و سپس منطقه و فرامنطقه؛ که در اثر بیداری اندیشه ها به دنبال یک مرجع اطلاعاتی سالم هستند مطرح شود.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۱۶ فروردین ۱۳۹۴ ساعت ۴:۳۹ ق.ظ
