هدر رفت بخش اعظمی از منابع آبی در بخش کشاورزی آذربایجان غربی
مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: استفاده بهینه از منابع آب کشاورزی با توجه به بالا بودن میزان مصرف آب در این بخش و در کنار آن پایین بودن راندمان آبیاری، ضرورت مصرف بهینه این ماده حیاتی در آذربایجان غربی را مشخص میکند.
طی سالهای گذشته به دلیل استفاده کشاورزان از آبیاری سنتی و حفر چاههای عمیق متعدد و بدون مجوز توسط کشاورزان و همچنین احداث سدهای بدون کارشناسی شده در مسیر رودخانههای بزرگ، سفرههای زیر زمینی آب در حال کاهش شدید است و آبیاری قطرهای به دلیل صرفه جویی در مصرف آب و امکان آبیاری در اراضی شیبدار بدون نیاز داشتن به تسطیح و جلوگیری از جریان سطحی آب و فرسایش خاک و محافظت از گیاه در مقابل یخبندان ناشی از سرمای زودرس میتواند به عنوان یک راهبرد اصولی در حوزه کشاورزی استفاده شود.حفر چاههای غیر قانونی برای کشاورزی، سد سازیهای بیشمار دهههای اخیر و خشک سالی باعث شده تا دریاچه ارومیه فرایند خشک شدن را آغاز کند و به دنبال آن آبهای سطحی منطقه آذربایجان نیز شور شده و به مرور امکان کشاورزی را در آن با مشکل مواجه خواهد کرد. در چند ماه اخیر به کرات مسئولان جهاد کشاورزی منطقه نیز با اعلام اینکه در پی خشک شدن دریاچه ارومیه آبهای سطحی در حال شور شدن هستند، هشدار دادهاند که در برخی مناطق شوری آب به حدی است که امکان کاشت محصولاتی چون گندم مهیا نیست. اختصاص ?? درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آبهای زیر زمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه است. کارشناسان ابراز داشتهاند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.اکنون کشاورزی استانهای آذربایجان غربی و شرقی که به عنوان قطب کشاورزی کشور مطرح هستند به سمت محصولاتی که نیاز به آب کمتری مانند یونجه و کنجاله دارند، حرکت میکنند و این محصولات جایگزین محصولاتی چون گندم میشوند که آب بیشتری مصرف میکنند. با آبیاری قطرهای به نسبت آبیاری به روش سنتی به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی میشود. این در حالی است که آبیاری قطرهای به دلیل صرفه جویی در مصرف آب و امکان آبیاری در اراضی شیبدار بدون نیاز داشتن به تسطیح و جلوگیری از جریان سطحی آب و فرسایش خاک و محافظت از گیاه در مقابل یخبندان ناشی از سرمای زودرس میتواند به عنوان یک راهبرد اصولی در حوزه کشاورزی استفاده شود.آبیاری قطرهای آسانترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاکها ست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیدایش مکش بالاتر اثر مصرف آب به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق، بر طرف میسازد. این در حالی است که منابع آب استان نیز علیرغم بارشهای خوب سالهای اخیر محدود است. کارشناسان معتقدند در پی خشک شدن دریاچه ارومیه آبهای سطحی آذربایجان در حال شور شدن است و در برخی مناطق شوری آب به حدی است که امکان کاشت محصولاتی چون گندم مهیا نیست. اختصاص ?? درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آبهای زیر زمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه است. کارشناسان ابراز داشتهاند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.با آبیاری قطرهای به نسبت آبیاری به روش سنتی به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی میشود. آبیاری قطرهای آسانترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاکها ست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیدایش مکش بالاتر اثر مصرف آب به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق، بر طرف میسازد. راندمـان بالای مصرف آب تا ۹۰ درصد و افزایش رشد گیاه و عملکرد ان کاهش هزینه در آبیاری و همچنین دقت بالای آن و مقـدار آبی که گیاه احتـیاج دارد و بـه طور متنـاوب در اختـیار گیـاه قـرار میگیرد و کاهش علفهای هرز و سرانجام مدیریت صحیح از منابع موجود از مـزایای روش آبیاری قطرهای است.این در حالی است که اجرای آبیاری تحت فشار در ۴۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان باعث صرفهجویی ۱۳ میلیون متر مکعبی آب در استان شده است. البته بیشترین تأثیر اجرای این طرح در حوزه دریاچه ارومیه بوده است و اجرای طرح آبیاری تحت فشار، موجب صرفهجویی ۱۰ میلیون متر مکعبی آب در بخش دریاچه ارومیه شده است.این در شرایطی است که بخش اعظمی از آب کشور در بخش کشاورزی مصرف میشود، اما متأسفانه راندمان آبیاری در این بخش کمتر از ۳۵ درصد است. افزایش بهرهوری آبیاری کشاورزی راهکار اصلی توسعه پایدار کشاورزی و تأمین امنیت غذایی کشور است و استفاده بهینه از منابع آب کشاورزی با توجه به بالا بودن میزان مصرف آب در این بخش و در کنار آن پایین بودن راندمان آبیاری، ضرورت مصرف بهینه این ماده حیاتی در آذربایجان غربی را مشخص میکند.کارشناسان معتقدند که زمان آن رسیده که از راهکارهای جدید برای جلوگیری از پرت آب در بخش کشاورزی استفاده و کوتاهی و تأخیر در اتخاذ تدابیر مناسب میتواند آینده منابع آب کشور را در آستانه بحران قرار دهد و در این راستا از مهمترین راههای افزایش راندمان آبیاری، استفاده از روشهای مختلف آبیاری نوین از جمله آبیاری تحت فشار است که باید بیش از پیش مورد توجه برنامهریزان قرار داشته و از آن حمایت شود تا کشاورزی بتواند به توسعه مطلوب مورد نظر دست یابد. این در حالی است که بخش کشاورزی با ۹۰ درصد بزرگترین مصرف کننده آب کشور است و هدر رفت بخش اعظمی از منابع آبی در این بخش نگران کننده است و در چنین شرایطی لزوم اعمال مدیریت یکپارچه آب مورد تاکید است و انتقال آب باید با کمترین صدمه به منابع آبی صورت گیرد.
وجود خلاء و کمبود آب را نمیتوان انکار کرد و در صورت تداوم وضعیت کنونی زبان مفاهمه میتواند به زبان مخاصمه برای بهره مندی از آب در ابعاد محلی و ملی تبدیل شود.
البته گسترش سد سازی نمیتواند جوابگو باشد و مدیریت مصرف و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای آب ضروری است.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۰۴ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۴:۲۵ ق.ظ