نوروز بایرامی یئنی ایلین یولدان گلیب چاتماسینی موشتولوقلاییر

موشتولوق وئردی سحر یئللری دور یاز گلیر
آچ کؤنـول شعـر و غزه‌ل دفتـرینی یاز گلیر
آنادیلیمیز: ایستی ـ ایستی سئوینج و یام یاشیل گولوش پایالایان نوروز بایرامی بیر الینده قارچیچه‌یی، بیر الینده نوروز گولو، گؤزه‌ل، گؤیچک اؤلکه‌میزه قوناق گلیر.
بیلدیینیز کیمی اودلار یوردو آنا وطه‌نیمیزین باشاـ باشیندا، اولدوقجا قوناغی عزیز سانیب، حؤرمت ائدر، سایقی گؤستره‌رلر، بو گؤزه‌ل گله¬نک و عنعنه‌لرله اوره‌کلری اوخشایان نوروز بایرامی ائرامیزدان اؤنجه، ان قدیم و کؤهنه چاغلاردان بری اینسانلارین وریندن اودوقلانمیش و قوتلانمیشدیر ائله‌جه اسلام دینی‌نین گؤرکملی ائلچیسی محمد«ص» حضرتلری ایسه همین بایراما قول قویموش و بوگونده مؤمون مسلمانلارا گؤزه‌ل و اینسانسل بویوروقلار اوجومله‌دن، دوشمانچیلیق، کین، کدورته سون قویماق، صلح و صفا و باریشیق، اینسان سئوه‌رلیک، خسته‌لری یولوخماق، اقربالارا، یوخسوللارا، کیمسه‌سیزلره صله وئرمک، پاخیللیقلاردان، گؤزودارلیلیقدان، قیسقانجیلیقدان، یاراماز ایشلردن اوجقارلانماق، اوره‌ک گوزگوسونو سیلیب، پاکلاماق، اولو یاراداندان یئنی ایلده ساغلاملیق، یاشیل یاشاییش، بول ـ بول نعمت‌لر دیله‌مک و… وئرمیشدیر.
آرتیرمالییام کی، بو قوناق(نوروز بایرامی یا خود ایل بایرامی)، آدیندان به‌للی اولدوغو کیمی باشقا قوناقلاردان فرقیلی‌دیر، چونکی»بایرام = به‌ی، بای + رام«، (گونلرین به‌یی، بؤیویو، گنجی) چالارینی داشییر.
بو قوناق، سئویملی اؤلکه‌میزه شئنلیک، سئوینج یایاجاقدیر، بو قوناق چانتا ـ چانتا، قولتوق ـ قولتوق، قوجاق ـ قوجاق چلنگ و پوتگا ـ پوتگا عطیر سَپَرکن، لاله‌لرین آیاغیندا، اَسره‌دیجی آل ایره‌نگ‌ده مئی وره‌جک، بو قوناق داغلارین آغ کؤینه‌کلرین سویوندوروب، یام یاشیل دون گئیدیره‌جه‌ک، بو قوناق زیل قارانلیقلار، سازاق، شاختا کؤچون چاتسین، دئیه، اوره‌کلری ایسیندیرن آلتین ساچلی، گونش، یاشیل یاشاییش، اوغورلو، آیدین گله‌جکلر گتیریر.
نوروز بایرامی بوسبوتون کوسن‌لری باریشیدیریم دئیه، اولوس آرا، ائللر ایچره صلح و صفا، سئوگی، سئویم، ایستی ایستک، اینام، اومود و… سونور. آیلارلا دؤزومسوزلوکله یولونو بکلله‌دییمیز سئوگیلی قوناق یئنی ایل، یئنی یاشاییش، ایستی گؤروش، درین دویغولارین ترنّمو یاشیل یازین موشتولوقچوسودور.
پاییز فصیلیندن بری گؤم گؤی یاپراقلاری و آل الوان گول چیچکلری اپریمیش، بولبوللری سویوق قیشین شاختاسیندان، سازاغیندان باشلارینی قینلارینا چکمیش، ائله‌جه‌ده، غم نغمه‌سینی ترنم ائدن باغ، باغچالارین، چیمن‌لرین، تارلالارین، اورمانلارین، آغاجلاری‌نین آغ آپباغجا فیدانلاشماسی، حاصارسیز هاوانین ایپک تکین یوموشاقلیغی، سحر نسیمی‌نین طراوتلی نفسی هابئله یئرین قارا قیش دا بوز کیمی دونموش باغری‌نین ایسینمه‌سی، بوز چیچه‌یی‌نین قارین آلتیندان بویلانماسی و… بوسبوتونلوکده نوروز بایرامی یا خود اوغوز بایرامی و یئنی ایلین یولدان گلیب، چاتماسینی موشتولوقلاییر.
باخ،داغلار آغ آپباغ گئییم‌لرینی ده‌ییشدیکده، سانکی اونلاردا اینسانلار کیمی آچی‌نین دَریزی‌سینه یئنی گئییم بیچدیریب، تیکدیرمیشلر.
یئری گلمیش‌کن دئمه‌لییم¬کی، اولو و ویقارلی داغلار نئچه اوزلو اینسانلار سایاغی، گونده یئددی رنگه دوشمه‌دن، یالنیز یاشیل دونلارینی گئیرکن، فخر ائده‌ر، باشی اوجا، یاشایارلار.
دئمک بوتون یارانمیشلار طبیعتدن الهام الاراق؛ یاشیل دویغو، یاشیل دوشونجه، یاشیل باخیش و یاشیل یاشاییشا مالک اولمالی‌دیرلار.
گئرچکدنسه اینسان اوغلو قوجالیرسا، اوره‌کلره سئوینج و دوداغلارا گولوش ساچان بایرام سؤزونو دینله‌دیکده، کؤرپه چاغلاری‌نین بایرام گونلرینی خاطیرلارییر، ائله‌جه‌ده، کئچمیش گونلری گؤز اؤنونده جانلاناراق، عؤمور کروانی‌نین اؤتدویو یوللاردا مات قالیر. او، خیال کؤهله‌نینی سَکدیره‌رکن، آیلاری، ایللری گئریده قویور، اوشاقلیق دؤنگه‌لرینده ایتیردیی آجیلی، شیرینلی خاطیره‌لری، سین ـ سین آراییر. رحمتلیک سهند دئمیشک:
خیالیم سیچراییــر آتین بئلینه
باخیشلاریـم جیلو، گؤزلریم یوین
یورتیرام کئچمیشین درینلرینه
چاپاراق، چیخیرام زامان قئیدیندن…
دوغما یوردومون هر قاریجیندا مین‌لرله خاطیره‌لر یاتمیش، آذربایجان فولکلوروندا بایرام آیی و گونلری ایله ایلگیلی ان چوخ گؤزه‌ل رسم‌لر، عنعنه‌لر، اویونلار، دئیم‌لر، گؤروم‌لر، متل‌لر، مثل‌لر واردیر کی، اونلارین هامیسینی کؤرپه چاغلاریمدا دوغماجا کندیمده گؤرروب، دویموشام، باشقا سؤزله دئسم، اولاری من یاشامیشام.بیلدیینیز کیمی ایلین باشقا آیلارینا تای، بایرام آیی‌نین ایسه دؤرد چرشنبه‌سی واردیر آنجاق بایرام آیی‌نین چرشنبه‌لری‌نین اؤزه‌ل آدلاری و آدلاری ایله ایلگیلی، اویغون رسم‌لری و… واردیر.
قورشاق آتماق: بایرام آخشامی اوشقلار، یئنی یئتمه‌لر، گنج‌لر، خصوصی ایله سئودایه توتولانلار، قورشاقلارینی گؤتوروب اوره‌گینده توتدوغو، سئودیی قیزین ائوینه قورشاق آتماغا گئدیر. قاپینی آچیب اؤزونو گؤستر‌مه‌دن قورشاغی ائوه آتیر. ائو ایئه‌سی، گوجو چاتدیغی قدر قورشاغا بیر آز پای باغلاییب قاپینی آچیب اونو چؤله قویور و قورشاق ساللایان اؤزونو گؤسترمه‌دن قورشاغینی گؤتوروب گئدیر. دامین اوستونده باجالار اولاردی گؤره‌ردین قورشاق آتماغا گلن، قورشاغی ایپ ایله ائوه ساللادی. بو ایشه گؤره قورشاق آتماغا چوخ یئرلرده او جومله¬دن بیزیم کندده شال ساللاما و دسمال آتدی‌دا دئییرلر.آرادا بیر قیزی سئون بیر اوغلان، قیزی آلماق فیکیری ایله قیز ائوینه قورشاق آتماغا گئدیردی. بئله‌لیکله اوغلان تانینمیش شال- دسمال، پاپاق یا باشقا بیر پارچا گتیریب قیز ائوینه آتاردی. قیزی اونونلا ائولندیرمه‌گه کؤنول وئرسَیدیلر اونون شالینی ساخلایاردیلارآنجاق، قیزی وئرمه‌گه کؤنول وئرمه‌سه‌لر، پاپاغی قایتارار، دسمالین(شالین)، قورشاغین، دویونونو آچمادان بیر آز پای باغلاییب گئری وئرردیلر.
ایل تحویلینه ایکی ـ اوچ ساعات قالمیشدان قونوم ـ قونشولار بیریسی‌نین ائوینه توپلانارکن، چهل یاسین دئیه، بیر بؤیوک قابی سوایله دولدوروب، اورتالیغا قویار، چئوره‌ده‌کی‌لردن کیمسه قرآن مجیدین اوخوماسینی باجارارسا، قرآنی آچیب، موبارکه یاسین سوره‌سینی اوخویار، هربیر کره یاسینی تاماملادیقجا، »هفت سین« سوفره‌سیندن بیر ایده گؤتوروب، سویا سالارکن، پوفله‌یر، آذربایجانلی‌لارا گؤره کمسه چهل یاسین سویوندان بیر ایچیم ایچرسه، ایلی باشاـ باش ساغلاملیغینی الده ائده بیلر، ائله‌جه‌ده، ایل تحویلیندن سونرا قیرخ یاسین اوخودوقلاری سودان شفا دیر دئیه ایچرلر.
بایرامین ایلک گونو اؤنجه یاسلی‌لارین ائوینه گئدیب، فاتحه وئرندن سونرا، گلن گونلرینیز خئیرلی اولسون دئییب، اونلارا توختاقلیق وئره‌رلر، هابئله کیچیکلر، آغ ساققاللار و آغ بیرچکلرین گؤروشونه گئدیب، اونلاردان بایراملیق آلارلار، بایرامدا هئچ بیر ائوده کوسولو قالمامالی‌دیر، دئمک بو گونده هامی کوسولولر باریشمالی‌دیرلار، بایرام گونلرینده آرتیق:
»… کینه‌‌نی، کوسونو آتیب، اونوتماق
سولارا آل الوان بالیق بوراخماق
سؤزومه ملا پناه واقفین، بایراملا ایلگیلی شعری ایله سون قویوب، بایرامینیزی قوتلاییرام.
بایرام اولدو، هئچ بیلمیرم نئیله‌ییم
بیزیم ائوده دولو چووال دا یوخدو
دویو ایله یاغ هله چوخدان توکنمیش
ات هئچ اله دوشمز، موتال دا یوخدو
آللاها بیزیمیشیک ناشوکور بنده
بیر سؤز دئسم داها، قویمازلا کنده
خالق باتیب نوغولا، شکره، قنده،
بیزیم ائوده آختا زوغال دا یوخدو
بیزیم بو دونیادا نه مالی‌میز وار
نه ده ائوده صاحب جامالی‌میز وار
»واقف« اؤیونمه‌کی، کامالی‌میز وار
شوکر اولا آللاها کامالدا یوخدو.