پژوهشگر محيط زيست عنوان کرد
نشست ۸ میلیارد تُن نمک در بستر دریاچه ارومیه
گروه خبر: پژوهشگر محیط زیست و استاد دانشگاه گفت: حدود ۸ میلیارد تن نمک در بستر دریاچه ارومیه نشست کرده که ارتفاع این نمک در بخش‌های عمیق دریاچه بیش از ۴ متر است .
به گزارش آراز اذربایجان، پروفسور آق اظهارکرد: دریاچه ارومیه، دریاچه‌ای کم‌عمق است و از ابتدا آب این دریاچه شورِ شور بود. اصلا این دریاچه به شوری‌اش در دنیا معروف است. این شوری مدام به خاطر تبخیر آب افزایش بیشتری پیدا کرد و سرانجام نمک‌ها شروع کردند به رسوب کردن در کف دریاچه و الان طبق مطالعات سازمان زمین‌شناسی کشور، حدود ۸ میلیارد تن نمک در بستر دریاچه ارومیه نشست کرده که ارتفاع ضخامت این نمک در بخش شمالی و در جاهای عمیق دریاچه بیش از ۴ متر است! یعنی نمک، کف دریاچه را بیش از ۴ متر بالا آورده است.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: در بخش جنوبی دریاچه هم حدود ۲ متر نمک داریم. به اضافه رسوبات رودخانه‌ای که در زمان ورود آب از رودها به دریاچه مرتبا وارد دریاچه شده و همین باعث شده که کف دریاچه نسبت به سابق خیلی بالا بیاید. این موضوع باعث می‌شود مقدار آبی که وارد دریاچه می‌شود، سریع پخش شود و همان مقدار هم خیلی زود تبخیر شود. مثل این که آب را در یک سینیِ تخت بریزید.
این پژوهشگر محیط زیست به طرح انتقال آب کانی‌سیب اشاره می‌کند و می‌گوید: مقدار آبی که از طریق این سد وارد دریاچه ارومیه می‌شود، حجم زیادی نیست. قرار بود سالانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب از طریق سد کانی‌سیب که به زاب معروف است، وارد دریاچه شود اما الان تازه فاز اول آن شروع شده که ۳۰۰ میلیون مترمکعب است و خیلی ناچیز است. سطح یا کف دریاچه هم که همان طور که گفتم، به شدت تخت شده و گودی ندارد. به همین دلیل مقدار آبی که وارد آن می‌شود، سریع پخش شده و آماده تبخیر می‌شود.
این استاد دانشگاه افزود: الان چند سالی است که کلا بارندگی زیادی در استان نداریم، ورودی آب هم از رودخانه‌ها قطع است و در این فصل هیچ وقت جریان آب از رودها نداشتیم. بنابراین از الان تا حدود ۳ ماه آینده یعنی تا ۱۵ مهرماه، تبخیر زیادی در این دریاچه خواهیم داشت و این مقدار آب انتقالی نمی‌تواند کمکی به احیای دریاچه کند. البته هر اقدام دیگری هم انجام شود، باز هم احیای کامل غیرممکن خواهد بود. قبلا هم گفتم اگر اقدامات دیگری هم انجام شود، فقط نصف دریاچه احیا می‌شود. آن هم به شرطی که دریاچه را به دو قسمت تقسیم کنیم. این موضوع را من از ۱۶ سال پیش دارم می‌گویم. ما چاره‌ای جز این نداریم که طرح احیای فازبندی‌شده را اجرا کنیم.
این استاد دانشگاه درباره تبعات خشکی دریاچه ارومیه بر زندگی ساکنان منطقه می‌گوید: در منطقه حدود ۶ میلیون نفر جمعیت ساکن هستند که متخصصان مربوطه اعتقاد ندارند که اثرات منفی خشکی دریاچه به سرعت بتواند تغییراتی ایجاد کند و تبعات سریعی داشته باشد. ممکن است سال‌ها طول بکشد تا این اتفاق بیفتد. اما به هر حال می‌تواند اتفاق بیفتد. چون ریزگردهای نمکی یا خاک شور بالاخره به تدریج از دریاچه بلند می‌شوند و می‌توانند در منطقه پخش شوند و در وهله اول روی زمین‌های کشاورزی تاثیر بگذارند و باعث شوری خاک شوند و قبل از شهرها، روی روستاها اثرات خود را نشان خواهند داد. البته قبل از این اتفاقات می‌شود اقدامات پیشگیرانه انجام داد. این طور نیست که منتظر شویم تا تبعات خشکی دریاچه روی کل جمعیت ۶میلیون نفری منطقه تاثیر بگذارد.
دکتر آق می‌گوید: در حال حاضر تنها راه حل منطقی برای حفظ این دریاچه این است که بخشی از آن را با آبی که موجود است (طرح انتقال آب کانی‌سیب و دیگر طرح‌ها)، احیا کنیم و برای بقیه بخش‌ها که خشک می‌ماند و نمکش هم فراوان است، فکر دیگری کنیم. مثلا نمک‌ها را با روش‌های دیگری مهار کنیم. در کشورهای دیگر هم این تجربه را داشتند و در مهار نمک ها موفق عمل کرده‌اند. پس امری شدنی است.
این فعال محیط زیست ادامه می‌دهد: اگر طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه ۵ سال پیش انجام می‌شد، قطعا الان نصف دریاچه را داشتیم. البته همین هم مستلزم انجام کارهای دیگری هم هست. مثلا تا وقتی که در مصرف آب بخش کشاورزی صرفه‌جویی نشود، عملا احیای دریاچه غیرممکن است. قبلا رواناب زیاد بود و ۵ میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه می‌شد، بارش‌ها زیاد بود، خیلی از زمین‌های کشاورزی دیم بودند، مصرف آب‌شان خیلی کم بود یا راحت از طریق باران و همان رواناب‌ها تامین می‌شد. ولی از زمانی که مقدار رواناب‌ها خیلی کم شد، کشاورزان که دیگر نمی‌توانستند زمین‌های خود را آبیاری کنند، اقدام به حفر چاه در زمین‌های خود کردند. به طوری که الان بیش از ۱۰۰ هزار چاه آب در زمین‌های کشاورزی این حوزه وجود دارد که نیمی از آنها غیرمجاز حفر شده‌اند. اینها آب‌های زیرزمینی را می‌کشند.
پروفسور آق درباره راه حل کنترل نمک‌های دریاچه ارومیه هم می‌گوید: می‌توان روی نمک‌های دریاچه را پوشاند. این کار خیلی بزرگ و دشواری نیست. درست است که وسعت نمک در این دریاچه زیاد است، اما با هر چیزی که گران نباشد و ماندگاری بالایی هم داشته باشد، می‌توان روی آن را پوشاند. به طوری که حتی طوفان و تندباد هم نمی‌تواند تکانش بدهد. این پوشش، پلاستیک‌هایی از جنس ورق ژئومِمبِران است که در کف استخرها هم استفاده می‌شود. بعدها هم هر وقت خواستیم، می‌توانیم آنها را برداریم. با این شیوه می‌توان جلوی ریزگردهای نمکی را گرفت.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: این اقدام اگر در برنامه مسئولین نباشد هم باید در دستور کار قرار گیرد. همه جا که کانون ریزگرد نیست. بخش‌هایی که به عنوان کانون ریزگرد شناسایی شده‌اند را می‌شود با این ورق‌ها پوشاند. تا وقتی که دوباره در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم و مجددا آب وارد دریاچه کنیم، آن موقع می‌توان این پلاستیک‌ها را هم برداشت.
این پژوهشگر محیط زیست می‌گوید: تا حالا خیلی درباره تبعات خشکی دریاچه ارومیه هشدار داده شده است. عیسی کلانتری، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داده بود که این مساله باعث می‌شود ۶ میلیون نفر از منطقه کوچ کنند. البته کوچ و مهاجرت مردم این منطقه چیز جدیدی نیست. از مدت‌ها پیش، خیلی از ساکنان استان برای یافتن کار به استان‌های دیگر می‌رفتند. ولی خشکی دریاچه ارومیه می‌تواند این موضوع را به خاطر بحران‌هایی که پیش خواهد آمد، تشدید کند. اما این که به این زودی شهرهای بزرگ آذربایجان بر اثر خشکی دریاچه و ریزگردهای نمکی و بیکاری و … تخلیه شوند، خیر، چنین چیزی رخ نخواهد داد. حداقل تا یکی دو دهه آینده اتفاق نخواهد افتاد. حالا بعدها چه خواهد شد، فعلا نمی‌دانیم.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۲۵ تیر ۱۴۰۲ ساعت ۸:۴۵ ق.ظ
