مطبوعات محلی بیان واقعیت یا کتمان آن
حامد کاظم‌زاده خویی
گروه اجتماعی: نقش عمده مطبوعات محلی در انعکاس واقعیتها و رویدادهای محلی باید بسیار با اهمیت تلقی شود. زیرا عمده مطبوعات سراسری کشور کمتر امکان و فرصت پرداختن به رویدادها و واقعیات مناطق مختلف کشور پهناور ایران را دارند. از همین رو نقش و رسالت مطبوعات محلی را در بازتاباندن واقعیات و تحولات استانهای مختلف کشور، باید جدی گرفت و با بررسی کارشناسانه، امکان رشد هماهنگ و متوازن این مطبوعات رادر راستای وظیفه اطلاع رسانی فراگیر فراهم ساخت.
به دلیل چندملیتی و چندفرهنگی بودن جامعه ایرانی، مطبوعات محلی به عنوان جزیی از نظام مطبوعاتی و ارتباطی کشور باید به نقش¬آفرینی پبردازند و با هموار ساختن مسیر توسعه کمی و کیفی، در راستای توسعه پایدار و فراگیر شهروندمحور حرکت کنند. در انتشار مطبوعات محلی باید به پدیده ها و ارزش های فرهنگی، ملیتی مردمان مناطق دارای تنوع ملیتی و قومی توجه کرد و مطبوعاتی با متناسب با چنین ارزشهایی منتشر کرد.
نشریات محلی در کشوری در حال توسعه مانند ایران میتوانند، زمینه ای برای بازنمایی واقعیت های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مردم و مطالبات متنوع مردمان آن مناطق باشند. نشریات محلی می توانند به عرصه ای برای بازنمایی هویت های فروملی در جامعه چندملیتی و چندفرهنگی ایران تبدیل شوند، چیزی که تاکنون به ندرت توانسته به آن جامه عمل بپوشاند.
رسانه های شفاهی محلی یعنی صداوسیما مراکز استانها کاملا مرکزگرا هستند و بیشتر محتوای خود را به زبان مشترک و دیوانی ایرانیان یعنی زبان فارسی منتشر می کنند و کمتر به هویت جمعی و مولفه های هویت فرهنگی و اجتماعی ایرانیان غیرفارس توجه می کنند. حتی نشریات چاپی و اینترنتی نیز وضعیتی مشابه دارند. به نظر می رسد که در دوران کنونی نشریات محلی از علاوه بر فرصت هایی که در بالا به آن اشاره شد، با چالشهایی هم روبرو هستند.
یکی از مهمترین این چالشها، ناتوانی مالی و اقتصاد ضعیف این مطبوعات است که بر محتوای آنها نیز تاثیر اساسی گذاشته است. زمانی که نشریه ای از مشکلات و مسائل مالی رنج می برد، اطلاع رسانی شفاف و فراگیر و نقد و نظارت رسانه ای بر محیط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کمرنگ خواهد شد.
در چنین شرایط مطبوعات برای ادامه حیات خود به آگهی روی می آورند که این جذب و پذیرش آگهی خود یکی از موانع نقش آفرین واقعی در بازتاب واقعیت ها پیرامونی است. جذب آگهی نشریه را به ابزار دست سازمان و یا اشخاص آگهی دهنده تبدیل می کند و شان آن را در حد یک نشریه رپورتاژآگهی پایین می آورد. از سوی دیگر دریافت آگهی خطر سانسور و خودسانسوری و واقعیت گریزی به خاطر منافع اقتصادی در نشریه را نیز افزایش می دهد. در واقع میتوان گفت که فقدان استقلال مالی و خوداتکایی اقتصادی نشریه محلی مسئله ای اساسی است و یارانه های ناچیز دولتی هم باری از دوش اینگونه مطبوعات کم نخواهد کرد.
چالش دیگر این است که سرمایه گذاری در حوزه صنعت فرهنگی و فکری مطبوعات در ایران بسیار کم بازده و دیر بازده است. این مسئله دو دلیل دارد: یکی اینکه، ریسک سرمایه گذاری و از دست رفتن سرمایه در زمینه مطبوعات بسیار بالاست. زیرا هم از طرف دولت مورد حمایت قرار نمی گیرد و هم میزان سوددهی آن در کوتاه مدت امکان پذیر نیست.
لذا بس از مدتی اینگونه نشریات محلی یا پژمرده شده و یا تبدیل به »آگهی نامه« می شوند. مقایسه سرمایه گذاری در زمینه مطبوعات و یک شرکت تولیدی لباس بچه موضوع را قابل فهم تر می کند. برای مثال اگر کسی در زمینه لباس کودک شرکتی تولیدی راه اندازی کند، چشم انداز سود و زیان خود را مبتنی بر نرخ زاد و ولد کودکان در منطقه یا در ایران می سنجد و میزان تولید و فروش احتمالی خود را به صورتی واقع بینانه پیش بینی می کند. اما در حوزه صنعت مطبوعات این چشم انداز بسیار مبهم است. لذا کسانی که در این حوزه سرمایه گذاری می کنند بسیار معدود هستند.
دوم اینکه به دلیل غلبه فرهنگ شفاهی بر فرهنگ مکتوب و نهادینه نشدن فرهنگ مطالعه مکتوب در میان مردم ایران، کمتر از مطبوعات چاپی استقبال می کنند و حاضر نیستند آن را در سبد مصرف فرهنگی خانوار خود قرار دهند. برهمین اساس استقبال از رسانه های دیداری و شنیداری را به دلیل شفاهی بودن آن در اولویت قرار می دهند.
چالش اساسی دیگر را میتوان فراگیری رسانه شفاهی تلویزیون و رسانه های اجتماعی نوین مانند وبلاگها، وب سایتها و شبکه های اجتماعی در میان مخاطبان دانست. این رسانه ها اقتدار سنتی رسانه های مکتوب را به چالش کشیده و به دلیل دسترسی راحت و کم هزینه بودن گوی سبقت را از رقبای سنتی ربوده اند. چالش دیگر توزیع نامناسب و ناکافی اینگونه نشریات در یک منطقه و محله جغرافیایی است.
لذا شناخت و اطلاع مخاطب از انتشار و استمرار یک نشریه محلی با دیدن و مشاهده آن در روی گیشه های روزنامه فروشی یا مغازه هاست. کمتر می بینم که نشریه ای محلی به شکلی مناسب توزیع و در اختیار مخاطبان قرار گیرد. یکی از مسائل مهم در نشریات ما محلی فقدان حرفه ای گرایی هم در حوزه محتوایی و هم فنی است. بسیاری از دست اندرکاران نشریات محلی را علاقه مندان اموزش ندیده در حوزه روزنامه نگاری و یا حداکثر روزنامه نگاران تجربی تشکیل می دهد.”پیام سازی” مقوله مهمی در روزنامه نگاری است. اینکه یک یاداشت مطبوعاتی، یک نقد، یک تفسیر و تحلیل، یک خبر و گزارش چگونه نوشته شود، از اهمیت بسزایی برخوردار است. از بعد فنی هم نوع کاغذ، صفحه آرایی مسائل گرافیکی و ویراستاری و… اینگونه نشریات وضع مناسبی ندارند.
مساله مهم دیگر هم «گستردگی خطوط قرمز میدان عمل نشریات محلی نسبت به نشریات سراسری» است. اگر در تهران هیات نظارت بر مطبوعات یا قوه قضائیه به نشریات اخطار و تذکر می دهد، در نشریات محلی ممکن است از طرف هر فرد، نهاد و گروهی مورد تهدید قرار گیرند. مسائلی که برشمردم مهمترین چالش های پیش روی مطبوعات محلی در ایران هستند. براین مبنا این مطبوعات باید بتوانند این چالش¬ها را تبدیل به فرصت کنند و شیوه های نقش آفرینی در عرصه های مختلف را یاد بگیرند.
همانطور که از اسم یک نشریه محلی برمی آید باید بازنمایی کنند? فرهنگ و میراث فرهنگی و زبان، تاریخ و میراث تاریخی، بازنمایی کننده اوضاع معیشتی، اقتصادی و اجتماعی حوزه انتشار جغرافیایی خود باشد. نباید موضوعات ملی و سراسری را در اولویت خود قرار دهد بلکه مهمترین ارزشهای خبری خود را به موضوعات و رویدادهای حوزه گستره جغرافیایی منطقه خود اختصاص دهد.
به طور کلی، مخاطبان به دنبال محتوایی هستند که به صورتی واقع نگریانه و بیطرفانه به پوشش خبری و بازنمایی واقعیاتها بپردازد.
مخاطبان محتوایی را می پسندند که با گرایشها و تجربه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آنها همخوانی داشته باشد. اگر نشریات محلی در محتوا و فرم مخاطب را با تمام مختصات آن از لحاظ سنی، جنستی، قومی، فرهنگی، جغرافیایی و نظایر آن در نظر بگیرد، از استمرار و پویایی برخوردار خواهد بود و هر گونه تقابل، انکار و نادیده گرفتن واقعیات اجتماعی و گرایشهای مخاطب، منجر به ایجاد اثرات »بومرنگی پیام« در مخاطب خواهد شد. یعنی مخاطب در جهت عکس پیام های رسانه ای گام برمی دارد. به عبارتی رسانه اعتماد اجتماعی خود را در میان مخاطبان از دست میدهد و مخاطب برای دریافت محتوای مورد علاقه خود به سوی رسانه های دیگر سوق پیدا می کند.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۲۸ دی ۱۳۹۳ ساعت ۵:۳۴ ب.ظ
