مطبوعات،رسانه های مجازی و حوزه سیاست در ایران امروز
علیرضا سعیدآبادی
گروه فرهنگی: ۱۸۰ سال از انتشار کاغذ اخبار و ورود مطبوعات به کشورمان می‌گذرد. تعداد جراید و رشد کمی و کیفی آن، میزان دستمزدها و امنیت شغلی خبرنگاران، نسبت رسانه‌ها و روزنامه نگاران دولتی و غیردولتی ژورنالیسم حرفه ای و کاربرد فناوری‌های نوین ارتباطی، وضعیت رقابتی رسانه های مکتوب و مجازی، وجود اتحادیه و حمایت‌های صنفی، آزادی مطبوعات و پشتوانه های قانونی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی بشمار می‌روند که نتایج حاصل از بررسی آن نشانگر موقعیت پایین، روبه رشد یا بالای روزنامه نگاری در هر جامعه ای است. طبق آمارهای موجود رشد کمی نشریات در ایران در مقاطعی قابل توجه بوده اما تحلیل کیفیت و محتوای آن تابع عوامل متعددی است که نویسنده آن‌ها را در دسته بندی خاصی قرار داده و قصد دارد به ارزیابی آن در محدوده این نوشتار بپردازد.
مطبوعات و پایبندی به اصول و پیگیری نقش‌های حرفه ای، مطبوعات و تحولات فرامدرن رسانه ای، مطبوعات و قبض و بسط‌های سیاسی سه عامل عمده هستند که فضای روزنامه نگاری را در ایران معاصر با آن‌ها می‌توان سنجید و مورد بررسی قرار داد. با توجه به این تقسیم بندی می‌پذیریم که مطبوعات بر سه پایه استوارند:اول این که نباید از اصول و نقش‌های حرفه ای و مورد انتظار دور شوند. دوم این که باید با پیشرفت‌های روز دنیا حرکت کنند و از آن عقب نمانند. سوم این که از حوزه سیاست و آثار آن تا حد امکان مستقل بوده و منفعل نباشند.
سؤال این است که مطبوعات در کشور ما تا چه اندازه توانسته‌اند نقش‌های حرفه ای خود را با توجه به الزامات دنیای جدید و با استقلال نسبی از کانون‌های قدرت پیگیری کنند؟ پاسخ به این سؤال می‌تواند به روشن گری افکار عمومی کمک کند و سطح انتظارات مردم را اگر پایین است افزایش داده و چنانچه بالاتر از معمول است آن را تعدیل کند.
• مطبوعات و پایبندی به اصول و پیگیری نقش‌های حرفه ای:این نهاد اجتماعی و مدنی همانند سایر نهادها و البته تأثیرگذارتر از همه دارای اصول و قواعد نوشته شده و نانوشته ای است و برای تحقق اهداف خاصی در جامعه تلاش می‌کند. عدول و یا بی توجهی به آن‌ها منجر به کاهش ضریب اعتماد عمومی و افزایش فاصله بین حکومت کنندگان و حکومت شوندگان خواهد شد.
مردم برای شناخت اوضاع و احوال جامعه و تجزیه و تحلیل مسائل روز و دریافت جدیدترین و بی‌طرفانه‌ترین اخبار و رویدادها به رسانه‌ها رجوع می‌کنند. صحت و سقم بسیاری از شنیده های خود را به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در نشریات می‌یابند و از این طریق ارزیابی درستی از مسائل پیرامونی بدست می‌آورند. رسانه‌ها افکار عمومی را می‌سازند و به مسوولان بازتاب می‌دهند و باعث می‌شوند که آن‌ها با توجه به آن در تصمیم گیری‌های خود منافع عامه را بیشتر در نظر بگیرند و پاسخگو باشند.
رسانه‌ها، واسطه ارتباطی بین مردم و دولت اند. این نقش اگر به درستی ایفا نشود و همراه با کوچک نمایی و یا بزرگ نمایی باشد و به هر دلیل رسانه‌ها عقب‌تر از وقایع و رویدادها حرکت کنند تحلیل ارایه شده از سوی آن‌ها باعث انحراف جامعه می‌گردد. انجام درست این رسالت مهم خود تابع عوامل مختلفی است.
وجود قوانین و مقررات به روز، دوری از محافظه کاری و سیاست حفظ وضع موجود ثبات شغلی و دستمزدهای مناسب توانمندسازی و آموزش‌های حرفه ای، وجود اتحادیه و حمایت‌های صنفی، روی آوری بیشتر به نوآوری و سنت حسنه تولید گزارش به جای سرهم بندی داده های موجود حمایت‌های لازم از خبرنگاری مستقل، ترویج اخلاق رسانه ای به عنوان تأثیرگذارترین نهاد اجتماعی و قدردانی از فعالیت‌های مطبوعات به نحو موثر بخشی از این‌ها بشمار می‌روند.
• مطبوعات و تحولات فرامدرن رسانه ای:با ورود اینترنت جریان آزاد اطلاعات و ارتباطات به نحو چشمگیری دچار تحول گردید. مفاهیم رایج در عرصه خبر و رسانه با تغییرات شدیدی مواجه شدند. محدوده‌ها و عوامل موثر ارتباطی از قبیل زمان، مکان فرهنگ، سیاست، جنسیت از وضعیتی به وضعیت دیگر درآمدند.
در دنیای جدید زمان بین تولید کننده و دریافت کننده خبر معنا و مفهوم خود را از دست داده است و کاربران برخط اخبار را می‌بینند و می‌شنوند. عنصر مکان و جغرافیا بسیار کوچک و در دسترس شده است و تعبیر اتاق شیشه ای درباره این کره خاکی با همه کشورها و اقلیم‌ها و قومیت‌ها و ملت‌ها و فرهنگ‌ها و حکومت‌های مختلف نشان از همین دارد. فرهنگ‌ها به هم نزدیک شده‌اند و البته این نزدیکی باعث می‌شود فرهنگ‌های قوی‌تر جذب فرهنگ‌های ضعیف‌تر گردند. ایران اسلامی با فرهنگ چند هزار ساله از این مزیت برخوردار است که بتواند در صورت برنامه ریزی‌های کلان و جامع فرهنگی دیگر ملت‌ها و اقوام را تحت تأثیر تمدن غنی خود قرار دهد نه این که بخشی از مردم ما جذب فرهنگ‌های وارداتی گردند.
ضریب نفوذ و تأثیر گذاری و قدرت مانور رسانه های مجازی در حوزه سیاست بیش از رسانه های مکتوب است. مطبوعات از ظرفیت‌های موجود نتوانسته‌اند به اندازه وبلاگ‌ها، سایت‌ها، شبکه های خبری و خبرگزاری‌ها استفاده کنند. در این میان، شاید به دلیل آزادی عمل بالاتر سهم بهره برداری رسانه های مجازی در بخش غیردولتی بسیار بیشتر از دولتی‌ها بوده است.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۲۵ تیر ۱۳۹۲ ساعت ۱:۰۰ ب.ظ
