مزایده مدرسه تاریخی ارومیه در کش و قوس سخن و عمل متولیان

گروه گزارش: بناهایی با هویت فرهنگی که از دل تاریخ گذشته‌اند و هزاران خاطره در پیکر خود دارند، اکنون فقط با احساس مسوولیت شهروندی می‌توانند از آسیب ها و دست درازی ها در امان بمانند؛ امری که در مدرسه تاریخی “هدایت” ارومیه مورد بی توجهی قرار گرفته است و در کش و قوس سخن و عمل متولیان قرار دارد. سراسر آذربایجان‌غربی مملو از میراث فرهنگی و بناهای تاریخی است که از دوره های مختلف و از برگ برگ کتاب پردرد تاریخ برای ما به یادگار مانده است.
مدرسه تاریخی “هدایت” که در سال ۱۳۷۵ به ثبت ملی رسیده است، یکی از بناهای تاریخی شهر ارومیه محسوب می‌شود که قدمت آن به اواخر دوره قاجار برمی گردد؛ این مدرسه ابتدا یکی از خانه‌های قدیمی این شهر بوده و به یکی از بزرگان ایل قاجار تعلق داشته است که در سال ۱۳۴۷ توسط مالک جدید به مدرسه تغییر کاربری داد.کتیبه‌های مدرسه هدایت تخریب شده است که به همین دلیل تاریخ دقیق احداث و نام معمار سازنده آن مشخص نیست اما با توجه به نوع مصالح و فرم معماری، تاریخ احداث آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد.این بنا در واقع توسط شهریاران در آن زمان احداث شده است و در جنگ جهانی اول هم مدتی فرانسوی‌ها از بنای هدایت شهر ارومیه استفاده کرده‌اند.شاید باورش سخت باشد ولی آگهی فروش این مدرسه تاریخی که هفته گذشته منتشر شد، موجی از واکنش‌ها را در پی داشت. کاربران شبکه‌های اجتماعی نوشتند که چگونه ممکن است که یک مدرسه تاریخی، آنهم بنایی که به ثبت ملی رسیده است، برای فروش آگهی شود.
فروش مدرسه هدایت در چهارچوب مقررات بود!
در همین راستا به سراغ مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی رفتیم؛ “سید محسن حمزه‌لو” با اعلام اینکه مدرسه تاریخی “هدایت” ارومیه متعلق به شرکت بازآفرینی شهری ایران است، گفت: مزایده اراضی و املاک متعلق به این شرکت که “مدرسه هدایت” نیز جزئی از آن است در چارچوب ضوابط و مقررات مزایده و فروش املاک و مستغلات انجام می‌شود و هدف آن زمینه‌سازی برای بهره‌برداری بهینه از این اثر ملی تعیین شده است.
وی مدعی شد که واگذاری مدرسه هدایت تنها در مالکیت قانونی اثر انجام می‌شود و هیچ‌گونه تغییری در ظاهر و اصل بنا انجام نخواهد شد.ولی این سوال مطرح می‌شود که ادعای وی پس از تجربه تلخ گذشته در تخریب آثار تاریخی و رعایت نشدن حریم آن‌ها، همچون کلیسای تاریخی ارومیه، چقدر تضمین اجرایی دارد؟
وی بیان کرد که باید مالکان چنین آثاری ضوابط حفاظتی عرصه و حریم اثر را که از سوی میراث فرهنگی اعلام شده، رعایت کنند.البته مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی به این نیز اشاره کرد که عدم رعایت ضوابط حفاظتی آثار ملی ثبت‌شده، جرم محسوب می شود و مرتکبان مشمول مجازات های مقرر می‌شوند.حمزه‌لو البته با اشاره به اینکه هرگونه اقدام به تعمیر، مرمت تغییر و تجدید بنا باید با کسب مجوز از میراث فرهنگی آذربایجان غربی انجام شود به نوعی هرگونه تغییر در کاربری یا تخریب در این بنای تاریخی متوجه سازمان میراث دانست و توپ را به میدان آنان انداخت.
درآمد فروش مدرسه هدایت در طرح باز آفرینی شهری هزینه می‌شود
وی با اشاره به اینکه افرادی که برنده این مزایده می‌شوند جهت بهره‌برداری فرهنگی و اقتصادی، مسوولیت مرمت و احیای مدرسه هدایت را به عهده می‌گیرند، بیان کرد: درآمد حاصل از واگذاری مدرسه هدایت در پیشبرد طرح‌های بازآفرینی شهری استان هزینه می‌شود.
اداره کل میراث به دنبال توقف مزایده فروش مدرسه تاریخی است
البته مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی نظر دیگری دارد؛ “جلیل جباری” معتقد است که فروش این مدرسه در شرایط فعلی توجیهی ندارد و مدعی است که این اداره‌کل طی مکاتبات انجام شده با دستگاه‌های مربوطه پیگیر متوقف ساختن این مزایده شده است.وی با بیان اینکه مالکیت مدرسه تاریخی “هدایت” ارومیه با اداره‌کل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی است، گفت: این اداره‌کل بدون توجه به ضوابط میراث‌فرهنگی در مورد آثار ثبت ملی اقدام به مزایده گذاشتن این بنای تاریخی کرده است.وی افزود: از آنجایی که مدرسه هدایت ارومیه به شماره ۱۸۳۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و با توجه به اینکه معماری آن یکی از بناهای منحصر به فرد ارومیه بوده، این اداره‌کل خواستار مطرح شدن موضوع فروش این بنای تاریخی در کمیته نفایس است.
ساز و کار قانونی برای مزایده مدرسه تاریخی ارومیه طی نشده است
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی عنوان کرد: آنچه که در مورد فروش این بنای تاریخی مشخص بوده، این است که ساز و کار قانونی برای به مزایده گذاشتن مدرسه هدایت ارومیه طی نشده است.وی اظهار کرد: بنابراین ضمن احترام به حق مالکیت مالک و با توجه به ارتباط موضوع با مصالح و منافع عامه جامعه و ضرورت فراهم ساختن موجبات بازدید اشخاص از این بنا نیاز است تا دستگاه‌های مربوطه در اسرع وقت دستور لازم برای متوقف کردن فروش و واگذاری این بنای تاریخی را صادر کنند.
استانداری آذربایجان‌غربی مانع واگذاری مدرسه تاریخی ارومیه شد
“آیدین رحمانی رضاییه” معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری آذربایجان‌غربی با اشاره اینکه این مدرسه متعلق به سازمان ملی مسکن است، گفت که این سازمان هرچند در فروش زمین‌های متعلق به خودش خود مختار است ولی موضوع واگذاری مدرسه تاریخی هدایت ارومیه کاملا متفاوت است.وی با بیان اینکه استانداری آذربایجان‌غربی خواستار توقف این واگذاری شده است، بیان کرد: در کمیسیون ماده پنج نیز شخصا موضوع را پیگیری کردم و قرار بر این شد تا تعیین تکلیف نهایی موضوع از واگذاری این مدرسه تاریخی خودداری شود.وی با تاکید بر اینکه واگذاری مدرسه تاریخی هدایت ارومیه باید طبق شرایط خاص سازمان میراث فرهنگی انجام شود، اظهار داشت: امیدواریم این مدرسه در نهایت به خود سازمان میراث واگذار گردد.
رحمانی صیانت از آثار تاریخی را وظیفه و مسوولیت شهروندی خود دانست و بیان کرد: با توجه به قدمت تاریخی ارومیه تمامی تلاش خود را به کار گرفته‌ایم تا از حداقل بناهایی تاریخی که در این شهر به ثبت رسیده‌اند، قاطعانه صیانت کنیم.این بنای تاریخی بر اساس معماری سنتی ایرانی، دارای اندرونی و بیرونی نسبتاً زیبایی است؛ حیاط‌های مدرسه به فرم چهارگوش با دیوار کشی آجری و پایه‌های سنگی و آجری با طاق‌نماهایی از آجر لعابدار فیروزه‌ای آرایش یافته است. در ۲ ضلع جنوبی و غربی حیاط ساختمان‌هایی با زیرزمین وجود دارد که از سطح حیاط چند پله پایین‌تر است، مصالح به کار رفته در زیرزمین تا ارتفاع یک متر با سنگ‌های خاکستری تراش و در طبقه همکف از آجر استفاده شده است.طرح مدرسه هدایت با مساحت یک‌هزار و ۲۸۰ مترمربع عرصه و یک هزار و ۱۲۰مترمربع اعیان، داری طبقه زیرزمین، همکف و طبقه اول است که در چند سال گذشته به شکل مستمر توسط شرکت بازآفرینی شهری ایران مرمت شده است.
مدرسه هدایت به عنوان یکی از آثار برجسته معماری ایرانی اسلامی، ظرفیت‌های کم‌نظیری برای گسترش برنامه‌های فرهنگی و هنری دارد.آذربایجان غربی بیش از یک هزار و ۷۰۰ آثار تاریخی ثبت شده دارد که یک‌هزار و ۵۰۰ اثر آن شامل محوطه و تپه تاریخی و مابقی بناهای تاریخی همچون حمام، پل و اماکن مذهبی است.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایرنا، کاخ موزه باغچه‌جوق، عمارت کلاه‌فرنگی، سه‌گنبد ارومیه، غار سهولان مهاباد، خان‌تختی سلماس، مقبره شیخ صدرالدین چالدران، کلیسای ننه‌مریم ارومیه، قلعه‌بسطام، مسجد سردار، بازار تاریخی ارومیه، خانه انصاری، تپه‌حسنلو، تالاب کانی‌برازان مهاباد و روستای چورس از جمله آثار تاریخی آذربایجان‌غربی به شمار می‌رود.
Arazazarbaijankhabarname@gmail.com