لزوم تغییر الگوی کشت در اراضی حاشیه دریاچه ارومیه
مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: – تغییر الگوی کشت در اراضی حاشیه دریاچه ارومیه ضمن اینکه موجب کاهش آسیب‌های ناشی از پسرفت آب این دریاچه در بخش کشاورزی می‌شود بلکه با توجه به ادامه خشکسالی‌های اخیر موجب کاهش روند خشک شدن دریاچه ارومیه و همچنین حفظ لایه‌های زیر زمینی آب می‌شود.
دنیای امروز دنیای پیشرفت و توسعه است و برای رسیدن به این توسعه پایدار می‌بایست همه ابزارها و لوازم آن فراهم شود. پیشرفت در صنعت و تولید فقط با دیدگاه زیست محیطی و اعمال قوانین و مقررات محقق می‌شود.
دریاچه ارومیه یک ثروت طبیعی بسیار بزرگ است و اگر این دریاچه خشک شود کشاورزی رو به نابودی می‌رود، زیرا یک کویر نمکی به وسعت بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ کیلومتر مربع تشکیل می‌شود و ابعاد این کویر نمک باعث می‌شود که آب و هوای منطقه تغییر کرده و نمک به سمت مزارع حرکت کند.
همچنین اختصاص ۹۰درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیر زمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه است. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.برای حفظ محیط زیست منطقه و استان و نگهداری از منابع طبیعی برای ادامه حیات باید همه شرایط برای زیست محیط دریاچه ارومیه فراهم شود چرا که ادامه زندگی مردم و درختان و جانوران این خطه کشور وابسته به احیای دریاچه ارومیه است.
کارشناسان معتقدند که تاثیرات خشکی دریاچه ارومیه بر روستاهای شهرستان‌های شرقی و غربی دریاچه ارومیه بر کسی پوشیده نیست و روستاهای این شهرستان‌ها تحت تاثیر پس روی آب دریاچه ارومیه و به وجود آمدن شوره زار در حواشی این دریاچه قرار گرفته‌اند و همین امر موجب جایگزین کشت پسته برای محصولات زراعی این روستاها شده است که در مجموع می‌توان آن را جایگزین مناسبی برای کشت سایر محصولات در چنین شرایط آبی دانست.
از سوی دیگر، بهره‌برداری بی‌رویه از زمین‌های کشاورزی، استفاده بیش از اندازه از آب‌های زیرزمینی، چرای مفرط مراتع، تخریب اراضی جنگلی و مرتعی و توسعه شهری باعث افزایش بیابان‌ها در این حوزه را می‌تواند تشدید کند.این امر علاوه بر تخریب و کاهش حاصلخیزی خاک و گسترش فرسایش آبی و بادی، افزایش سیل‌های مخرب و آلودگی هوا و ایجاد پدیده گرد و غبار را نیز در پی خواهد داشت.
با توسعه کشت محصولاتی که دارای آستانه تحمل بالاتری نسبت به شوری در مقایسه با سایر محصولات زراعی و باغی دارند، در الگوی کشت ارائه شده برای دشت‌های اطراف دریاچه از جمله تبریز، جایگزین کشت محصولاتی مانند پیاز و یونجه می‌شود.
به نظر می‌رسد برای تعدیل اثرات پسروی دریاچه ارومیه بر روی فعالیت‌های کشاورزی کشت پسته در اراضی شور حاشیه این منطقه ضروری است. این در حالی است که باید کشت پسته از نوع مرغوب و عمل آوری آن برای نخستین بار در سه هکتار از اراضی شور شهرستان‌های حاشیه دریاچه ارومیه صورت بگیرد و نتایج و خروجی آن بررسی شود البته برآورده‌ای کنونی مثبت و قابل قبول است.
از سوی دیگر، ویژگی‌های پسته و سهولت کشت آن در زمین‌های شور و کم آب نیز حائز اهمیت است و پسته محصولی است که در مقابل شوری زمین و کم آبی تحمل بالایی دارد و از همین رو این محصول می‌تواند در بیش از یک‌صد هکتار از اراضی شهرستان‌های حاشیه که به دلیل خشکی دریاچه ارومیه دچار شوری اراضی شده‌اند، مورد کشت قرار گرفته و جایگزین دیگر الگوی زراعی شود.
گسترش کاشت محصول با ارزش پسته در حاشیه دریاچه ارومیه ضمن اینکه موجب کاهش آسیب‌های ناشی از پسرفت آب این دریاچه در بخش کشاورزی می‌شود بلکه با توجه به بالا بودن قیمت این محصول در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی، به لحاظ اقتصادی نیز برای کشاورزان منطقه بسیار می‌تواند دارای اهمیت باشد.
درخت پسته به دلیل تحمل به کم آبی و شوری، سازگاری مناسبی با مناطق حاشیه دریاچه ارومیه داشته و وجود درختان پسته با عمری در حدود یک قرن در جزیره اسلامی و روستاهای اطراف آن، حاکی از قابلیت منطقه در توسعه سطوح باغات این محصول دارد.
این در حالی است که بیش از نود درصد کشت پسته در آن سوی دریاچه ارومیه یعنی سمت آذربایجان شرقی انجام شده و تاکنون اقدامات موثر و تشویقی از سوی مسئولین استان آذربایجان غربی برای ترویج کاشت این محصول با ارزش گزارش و اطلاع رسانی نشده است.این در حالی است که تجدید نظر کلی در شیوه کشت اراضی حاشیه دریاچه ارومیه یک ضرورت و یک اولویت اساسی برای کشاورزی استان باید باشد و تغییر روش کاشت محصولات کشاورزی خصوصاً گسترش کشت محصولات کم آب و تغییر الگوی کشت با توسعه سطوح زیر کشت پسته در حاشیه دریاچه ارومیه با توجه به تحمل بالای این محصول به کم آبی با هدف جلوگیری هرچه بیشتر از وقوع فاجعه زیست محیطی در شهرستان‌های حاشیه این دریاچه در راستای حمایت مستقیم از بهره‌برداران بخش کشاورزی، از جمله اقداماتی است که باید توسط سازمان جهاد کشاورزی در اراضی حاشیه‌ای دریاچه، با جدیت دنبال و پیگیری شود.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۲۵ دی ۱۳۹۲ ساعت ۱۱:۰۷ ق.ظ
