عصای سفید قلم نقاشی نابینایانی که نقاشی های فوق العاده خلق کردند

معصومه بستانی
گروه فرهنگی:دیدن، مقدم بر ابزار در هنر تجسمی به کار گرفته می‌شود. اما در این میان هنرمندانی از مرزهای چشم، برای خلق اثری عبور کردند.
به گزارش آراز آذربایجان، هنرمندانی نابینا که گاه به جای عصای سفید قلم نقاشی دست گرفتند. استفاده از عصای سفید به ابتکار یک عکاس نابینا باز می گردد.
سال ۱۹۲۱ »جیمز بیگز« عکاس انگلیسی، که در سانحه ای بینایی خود را از دست داده بود، استفاده از عصای سفید را بکار گرفت. او برای تردد در خیابان‌های اطراف محل زندگی خود،از این عصا استفاده کرد. اما تنها مدت کوتاهی به طول انجامید استفاده از این عصا فراگیر شد‌.
و دو پژوهشگر آمریکایی قانون عصای سفید را نوشتند. بر همین اساس ۱۵ اکتبر روز جهانی نابینایان یا قانون عصای سفید تعیین شد.
اگر چه هنرمندان بخصوص در حوزه تجسمی،نیاز به دیدن دارند اما این بدان معنی نیست که نمی توانند هنرمندان موفقی باشند. با این وجود که هنرهای تجسمی، اغلب هنرهای متنی بر حس بینایی اند. اما میان آنها نقاشان، خوشنویسان، مجسمه سازان حتی عکاسانی هستند که با برهم زدن این قاعده ،یا بدون بینایی به هنرهای تجسمی راه یافتند، یا بخشی از مسیر را بدون دیدن ادامه دادند.
در سرتاسر دنیا هنرمندان نابینایی هستند که نقاشی می کشند.
در واقع آنچه پژوهشگران عنوان کردند، تنها ۱۰ درصد از نابینایان قادر به مشاهده هیچ چیز نیستند و بخش قابل توجهی از نابینایان قادر هستند که با تحریکات مغزی، برخی از اشکال ساخته شده از نور را با درصدهای متفاوتی ببینند. بر همین اساس می‌توان گفت که هر کدام از نابینایان شرایط خاصی روبرو هستند و نابینایی به معنای تاریکی مطلق نیست و بخشی از توانایی نقاشی کشیدن نابینایان به همین موضوع و مقدار دید آنها نسبت به نور، تشخیص نور و سایه ها باز می گردد. برخی از نابینایان حتی می‌توانند تا حدود کمی رنگها را نیز تشخیص دهند. بعصی از آنها به لمس اشیا در به تصویر کشیدن آنها دقیق تر عمل می کنند. از سوی دیگر راه‌هایی وجود دارد که بتوان توانایی تشخیص افراد را افزایش داد. راهکارهایی مانند افزایش نور، مکان با استفاده از تابلوهای بزرگتر.از هنرمندان نابینای ایرانی، می‌توان به »هاتف شرار« اشاره کرد. هنرمند نابینای مادرزادی که خورشید را ندیده نقاشی کرد.
چشمانش باز است اما آنچه می بیند متفاوت است. او متولد ۱۳۶۵ است و چندی پیش نمایشگاه نقاشی »چشمان کاملا بسته« را در یکی از گالری های تهران برپا کرده بود.
هاتف شرار به گفته خودش عضوی از یک خانواده پنج نفره و اهل هنر است،که سه تن از اعضای این خانواده نابینا هستند.
وی پوستر سال ۱۳۹۸ روز جهانی عصای سفید را با شعار »فرصت‌های برابر برای همه« اشاره داشت و اینکه خورشید برای مردم دنیا برابر و یکسان می تابد. همچنین او از عصای سفید و عینک دودی استفاده کرده است که دو نشانه دیگر معرف افراد نابینا است.
او می گوید: در مدارس عادی تحصیل کرده ام. او در زنگ هنر مدرسه با آبرنگ طرح های اولیه ای را به تصویر می کشیدم و گاه طرح های نقوش عجیب و غریبی هم در می آمد.
اما پس از این دوران با شادروان صدرالله احمدی نقاشی کار کردم و پس از آن از برادرم نقاشی را هم آموختم و توانستم شش نمایشگاه نقاشی را برگزار کنم.او گفت:من همواره احساساتی درباره اشکال داشتم که وقتی با افراد بینا در میان می گذاشتمشان به شباهت میان احساسم و واقعیت پی می بردم.
من تصوری از رنگها ندارم .اگرچه تئوری رنگها را می شناسم و تلفیق و ترکیب رنگها را یاد گرفتم.
این هنرمند با استفاده از تکنیکی که برای خلق نقاشی برای نابینایان استفاده کرده است با به کار بردن واژه »هم چشمان« برای نابینایان دیگری گفت: من برای هم چشمان خودم به بعضی از نقاشیها با استفاده از خمیری مخصوص حجم دادم و نوعی بافت را روی تابلوها ایجاد کردم البته نه آنقدر ضخیم که ظرافت اثر از بین برود.آثار را خلق کردم و آنها را رنگ کردم.
در پایان سخنان، هاتف شرار گفت: »آباد اگر نمی کنی، ویران نکن مرا!«
یکی دیگر از هنرمندان روشن ضمیر،»امجاد مطیری«، زن نابینایی از عربستان است.
او با یک بیماری ژنتیکی که به تدریج بینایی اش را از بین می برد متولد شده و با ابزارهای متفاوتی چون خودکار و رنگهای مختلف نقاشی می کند.او همچنین قادر است نقاشی دیجیتالی انجام دهد.
او نقاشی هایش را در فضای مجازی به اشتراک می گذارد و اقدام به نمایشگاه خصوصی نیز کرده است. امجا ۲۷ تابلو را در ابن نمایشگاه به دیوار برد. این هنرمند نابینا در باره شیوه طراحی اش گفته: تنها می‌تواند نود و سایه را تشخیص دهد و قادر به تشخیص رنگها نیست.
»اشرف ارمغان« نیز از مشهورترین نقاشان نابینای ترکیه و جهان است. او نابینا متولد شده و نقاشی و نوشتن را با وجود نابینایی آموخته است.
اشرف با استفاده از احساس لامسه نقاشی می کند.انگشتانش رنگهای روغنی را بر صفحه می‌زند و پس از خشک شدن هر رنگ،رنگ دیگری را اضافه می کند.
»کلود مونه« یکی از نامدارترین هنرمند نابینای نقاش است که اوایل قرن بیستم متوجه مشکلی در چشم راستش شد و به تدریج بینایی هر دو چشمش ضعیف شد. پزشکان در نهایت مشخص کردند که او به آب مروارید مبتلا شده و با پیشرفت این بیماری او با تشخیص رنگ به مشکل برخورد.
در این شرایط سفید به زرد نزدیک می‌شود و سبز به زرد نزدیک می‌شود و قرمز به نارنجی.و تشخیص جزئیات دشوار می‌شود. نخستین نشانه های این بیماری را می‌توان در نقاشی که مونه در سال ۱۹۱۸ در ونیز خلق کرد و مشاهده کرد.
مونه از جراحی سرباز زد و از قطره های چشم و عینک استفاده می کرد. او در نهایت با این حقیقت رو به رو شد که تقریبا نابینا شده است. مونه در نهایت در سال ۱۹۲۳ نخستین جراحی را انجام داد.
این جراحی بخشی از بینایی او را باز گرداند.
با این حال این فرآیند آنقدر برایش سخت بود که از جراحی چشم چپ خود صرف نظر کرد.
او همچنین از نقدهایی که متوجه آثارش می شدند و چون بخش های سفید بوم قابل مشاهده بودند و به عنوان آثار ناتمام یاد می شدند نیز رنج می برد.
او در آوریل سال ۱۹۲۳ نامه ای به پزشکش نوشت که روزهای سخت به کمک دارو به پایان رسیده اند. نور زیاد هم باعث شد او خود را در تنهایی و تاریکی اتاق محدود کند. اما در سال ۱۹۲۶ »مونه« که ۸۶ سال داشت بالاخره یادداشت امیدوارکننده ای برای پزشکش نوشت و به بازیابی بینایی اش اشاره کرد.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com