رسانه های جمعی موثر درهم گرایی فرهنگی بین اقوام

گروه فرهنگی: یکی از رسالت های بسیار مهم وسایل ارتباط جمعی، نزدیک کردن سلیقه خواسته ها و انتظارات تمامی ساکنان یک جامعه است که با عنوان»همگن سازی« از آن یاد می_شود.همگن سازی گرچه در نهایت می تواند در فرآیند ذوب فرهنگی و ایجاد یک فرهنگ غالب و واحد اما متعلق به قومیت های مختلف نیز، موثر باشد.
به این ترتیب در جوامع چند قومیتی، رسانه ها نقش بسزایی در هم گرایی بین اقوام، در همه سطوح اجتماعی و فرهنگی، دارا هستند.
امروزه کشورها و ملل در حال توسعه، برای دستیابی به استانداردهای همه جانبه در کلیه شئون خویش، ناگزیر از اطلاع رسانی و بکارگیری وسایل ارتباط جمعی برای نیل به توسته متوازن و همگون هستند.
وسایل ارتباط جمعی با پوشش وسیع مخاطبان در جوامع انسانی، ببش از هر وسیله دیگری می_توانند افکار عمومی را با نوآوری های جدید و مفاهیم لازمه توسعه آشنا سازند.
با توجه به سیر تاریخی حکمرانی قومی، ملوک الطوایفی، حکومت های محلی و حکومت مرکزی مقترد در سده های اخیر و همچنین عصبیت های قومی و روابط خاص گرایانه و ده_ها معیار دیگر، آنچه در تشکیل اجتماعی ملی یا به تعبیر سیاسی تشکیل دولت – ملت ایران نقش بسیار تعیین کننده ای دارد؛ نحوه و میزان روابط بین قومی و هم گرایی درون قومی وبین قومی است.
به عقیده برخی اندیشمندان حوزه اجتماعی، در این وضعیت خاص، رسالت رسانه های جمعی و اجتماعی به منظور قوی ترین ابزار ارتباطی در عصر حاضر، ایجاد هم گرایی و تبلور راهبرد وحدت در عین کثرت است.
»ژان کازنو« دانشمند علوم ارتباطات بر این باور است که اگر در خصوص هم گرایی یک اتفاق نظر آگاهانه ایجاد شود این امر، یک همبستگی داوطلبانه در پی خواهد داشت و رسانه با تقویت کارکرد آگاهی بخش خود می تواند درایجاد انگیزه های همگرایانه، در ساخت فرهنگ و افکار عمومی همسو، بسیار مفید ظاهر شود.
مطالعات انجام شده توسط نگارنده در شهرهای دو قومیتی استان آذربایجان غربی نشان داده است که بعد از محرومیت نسبی، نخبگان سیاسی قومی، تأثیر قدرتمندی در ایجاد حس واگرایی برای وحدت و انسجام ملی در داخل کشور داشته اند.بدیهی است ابزار و کانال تأثیرگذاری این طیف نخبگان برعامه مردم، از طریق رسانه های جمعی فرامرزی به ویژه شبکه_های تلویزیونی ماهواره ای و وب سایت_های اینترنتی بوده است.
درهمین راستا، در یک دهه اخیر، با رشد روزافزون رسانه های ایرانی خارجی نشین روبه رو هستیم، طوری که درحال حاضر، بیش از ۴۰ کانال تلویزیون ماهواره ای کرد زبان، چندین کانال آذری زبان، کانال های عربی، بلوچی و به خصوص کانال های فارسی زبان گروه مخالف پان ایرانیسم و غیره و بسیاری از آن ها تنها برای مخاطبان ایران برنامه پخش می کنند راه اندازی شده اند.
همچنین کانال هایی از سوی کشورهای غربی درحال پخش برنامه های خود برای مخاطبان ایرانی هستند که برای اهداف این کشورها عمل می کنند، از جمله این رسانه ها، شبکه فارسی زبان صدای آمریکا، یورونیوز و بی بی سی است.
با توجه به مطالعات نظری و پژوهشی انجام شده، علاوه بر وسایل ارتباط جمعی و رسانه ها احساس محرومیت نسبی، نزدیکی جغرافیایی و ارتباطات سببی بین گروهی بیشترین تأثیر را برهم گرایی بین قومی دارند؛ بنابراین محقق سعی کرده نوع و میزان تأثیر انواع رسانه های و وسایل ارتباط جمعی را برهم گرایی اقوام با کنترل تأثیر روابط حضوری و محیطی بین قومی اندازه گیری کند.البته خود رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی دردو سطح میزان مواجهه و نوع محتوای استفاده شده، بررسی کرده اند.با توجه به مطالب پیش گفته، آنچه به منظور هدف غایی این پژوهش معرفی شده است، بررسی رابطه بین وسایل ارتباط جمعی وهم گرایی اقوام بالأخص اقوام آذری، عرب، فارس، کرد، بلوچ و لر زبان ساکن در پهنه ایران است.
به عبارت دیگر، باید دید که کدام رسانه ها تأثیر هم گرایانه ای بر نزدیکی و انسجام اقوام دارند و کدام رسانه ها در ایجاد این مهم، سنگ اندازی می_کنند و نقش واگرایانه ای درجامعه ایفا می_کنند؛ بنابراین سوالی اصلی پژوهش این است که استفاده از انواع رسانه های جمعی و رسانه_های مجازی اجتماعی و محتوای آن ها چه تأثیر خالصی بر گرایش های بی قومی یا واگرایی و هم گرایی اقوام داشته است؟
»هم گرایی رسانه ای«، یکپارچگی شبکه های ارتباطی مختلفی است که تا پیش از دیجیتال شدن به صورتی مجزا فعالیت می کردند.این پدیده تنها فناوارنه نیست و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گسترده آن بسیاری ازمحققان را واداشته است تا آن را تغییری ساختاری در حوزه رسانه تلقی کنند.
اینترنت مصداقی مسلم از هم گرایی است که رسانه های دیگر از جمله تلویزیون را در خود ادغام کرده است.صنعت تلویزیون که از پیدایش آن در اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی تا اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی صنعتی با ثبات بود، متاثر از دو پدیده هم گرایی و سیاست های اقتصادی نئولیبرال، ابتدا درغرب و سپس در بقیه جهان دچار تغییرات شگرفی شده است.
همگرایی شیوه های تولید، پخش و دریافت تلویزیون را تغییر داده است؛ تولید برنامه کاری آسان تر و ارزان تر شده به طوری که از عهده افراد غیر حرفه ای نیز برمی آید؛ ساختارهای تولید محتوا منعطف شده اند و این امکان فراهم آمده تا با اتصال به اینترنت از طریق وسایلی چون تبلت گوشی های همراه هوشمند، لپ تاپ و رایانه_های خانگی به برنامه های تلویزیونی دسترسی پیدا کرد.پیامدهای همگرایی تلویزیون و اینترنت دولت هایی را دچار مشکلات بیشتری کرده که جایگاه خود در سیاست گذاری فرهنگی را حداکثری می دانند.
جمهوری اسلامی ایران را می توان دولتی حداکثری در عرصه سیاست های فرهنگی قلمداد کرد.این نظام سیاسی برآمده از آرمان های انقلاب اسلامی خود را در قبال مسائل فرهنگی شهروندان مسئول می داد و هدایت آنها را از اهم وظایف خود می داند.
کنترل فضای رسانه ای و قائل شدن جایگاه انحصاری برای تلویزیون و اتخاذ سیاست هایی نظیر ممنوعیت تلویزیون خصوصی، ممنوعیت استفاده از گیرنده های ماهواره ای و نیز پخش پارازیت روی شبکه های ماهواره ای را می توان برهمین مبنا درک کرد.اکنون هم گرایی اینترنت و تلویزیون، نظم مستقر را به چالش کشیده است فضای فراملی اینترنت امکان دانلود انواع فیلم_های و سریال های خارجی را فراهم آورده است و در بازار ایران تلویزیون های هوشمندی عرضه می_شوند که با اتصال به سایت های مانند یوتیوب قادرند انواع برنامه ها را در اختیار بگذارند.